Το μάθημα θα ονομάζεται «Αντιναζιστική Εκπαίδευση» και θα είναι βασικό και στις έξι τάξεις του Γυμνασίου και του Λυκείου. Θα διδάσκεται συνδυαστικά δυο ώρες την εβδομάδα από τους καθηγητές της Αγωγής του Πολίτη, της Ιστορίας και της Φιλολογίας. Θα συνδυάζει το θεωρητικό σκέλος, την αναλυτική ανάγνωση ενός λογοτεχνικού βιβλίου για κάθε τάξη και την προβολή και ανάλυση ταινιών, ντοκιμαντέρ κ.ά. Μέσα από τη διαδικασία αυτή και τη συζήτηση με τους μαθητές θα αναδειχτούν και θα αναλυθούν παράγοντες που εκτρέφουν τον ναζισμό: η κάθε λογής μισαλλοδοξία, ο γηπεδικός κόσμος, τα σεξιστικά πρότυπα, η λατρεία της βίας, η ψυχολογική σύνδεση με τον κόσμο του μίσους. Στόχος: ο μαθητής να κατανοήσει πως σε βάθος χρόνου η εμπλοκή του με τον ναζισμό δεν θα του προσφέρει ταυτότητα (όπως ίσως ασυνείδητα νιώθει), αλλά μια διαχρονική ντροπή.
Ένα ενδεικτικό πρόγραμμα θα μπορούσε να είναι το ακόλουθο:
Αντιναζιστική εκπαίδευση
για τις έξι τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
Ενδεικτική δομή
Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σχολικό εγχειρίδιο: Συνοπτική ιστορία του ρατσισμού και του αντισημιτισμού
Λογοτεχνικό βιβλίο: Τζιοκόντα, του Νίκου Κοκάντζη
Κινηματογραφική ταινία: Η λίστα του Σίντλερ, του Στίβεν Σπίλμπεργκ
Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σχολικό εγχειρίδιο: Συνοπτική ιστορία του Ολοκαυτώματος και των στρατοπέδων συγκέντρωσης
Λογοτεχνικό βιβλίο: Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ
Κινηματογραφική ταινία: Ο πιανίστας, του Ρομάν Πολάνσκι
Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σχολικό εγχειρίδιο: Συνοπτική ιστορία του φασισμού και του ναζισμού
Λογοτεχνικό βιβλίο: Τρόμος και αθλιότητα του Γ΄ Ράιχ, του Μπέρτολτ Μπρεχτ
Κινηματογραφική ταινία: Το κύμα του Ντένις Γκάνσελ
Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Σχολικό εγχειρίδιο: Ο φόβος του άλλου και ο φόβος του εαυτού: πώς γεννιέται ο ρατσισμός μέσα μας (από τον γηπεδικό κόσμο μέχρι τη μητροπολιτική βία)
Λογοτεχνικό βιβλίο: Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος, του Πρίμο Λέβι
Κινηματογραφικές ταινίες:
Από τη Νυρεμβέργη στη Νυρεμβέργη (ντοκιμαντέρ), Φρεντερίκ Ροσίφ
Η εκλογή της Σόφι, του Άλαν Πάκουλα
Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Σχολικό εγχειρίδιο: Η πολιτική βία ως πυρήνας του φασισμού
Λογοτεχνικό βιβλίο: Αυτοί που βούλιαξαν και αυτοί που σώθηκαν, του Πρίμο Λέβι
Κινηματογραφικές ταινίες:
Νύχτα και καταχνιά (ντοκιμαντέρ) του Αλέν Ρενέ
Το μουσικό κουτί, του Κώστα Γαβρά
Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Σχολικό εγχειρίδιο: Η ιστορική μνήμη, η μετα-ιστορική λήθη και το σύγχρονο πρόσωπο του ναζισμού
Λογοτεχνικό βιβλίο: Μαουτχάουζεν, του Ιάκωβου Καμπανέλλη
Κινηματογραφικές ταινίες:
Χίτλερ, Η αρχή του κακού, του Κρίστιαν Ντουγκουάι
Η πτώση, του Όλιβερ Χιρσμπίγκελ
Μαθήματα αμερικάνικης ιστορίας, του Τόνι Κέι
Η δομή αυτή είναι, όπως είπα και προηγουμένως, ενδεικτική. Μπορεί κάποιος να προτείνει κάποια καλύτερη – ή και να τη βελτιώσει κατά πολύ. Αλλά το συγκεκριμένο μάθημα είναι εφικτό να ξεκινήσει να διδάσκεται στα Γυμνάσια και τα Λύκεια μέσα σε δύο μήνες. Τα συνοπτικά σχολικά εγχειρίδια των έξι τάξεων (60 με 80 σελίδες) μπορούν να γραφτούν από εθελοντές πανεπιστημιακούς και συγγραφείς μέσα σε έναν μήνα – φαντάζομαι πως όλοι τους θα λογαριάσουν τιμή να συμμετάσχουν εθελοντικά σε ένα τέτοιο πρόγραμμα. Κι είμαι βέβαιος πως οι εκδότες, οι μεταφραστές καθώς και οι κάτοχοι δικαιωμάτων των έργων αντιστοίχως, θα παραχωρήσουν δωρεάν τα δικαιώματα της χρήσης των λογοτεχνικών βιβλίων (επειδή γνωρίζω τους συγκεκριμένους ανθρώπους του χώρου του βιβλίου, δεν μπορώ να φανταστώ οτιδήποτε διαφορετικό). Στη διδασκαλία μέσα στην τάξη, καθηγητές τριών ειδικοτήτων (ιστορικός, φιλόλογος και καθηγητής αγωγής πολίτη) θα αλληλοσυμπληρωθούν. Στην πρώτη εφαρμογή πιθανώς κάτι να μη λειτουργήσει στην εντέλεια και να χρειαστεί να γίνουν συμπληρωματικές προσθήκες. Αλλά θα έχει γίνει μια αρχή.
Η ιστορία της Δύσης διδάσκει πως κανένα ολοκληρωτικό μόρφωμα των τελευταίων διακοσίων χρόνων δεν μπόρεσε να σταθεί μέσα στον ιστορικό χρόνο, όση κτηνώδη ισχύ κι αν ανέπτυξε, όσο θάνατο κι αν σκόρπισε. Το παράδειγμα της ναζιστικής Γερμανίας των χρόνων 1933-1945 είναι χαρακτηριστικό: απέκτησε τεράστια ισχύ και, παρ' όλα αυτά, κατέρρευσε σε μια μόλις δωδεκαετία, οδηγώντας τη χώρα που το γέννησε στην απόλυτη καταστροφή. Μετά την καταστροφή έρχεται ο καιρός του αναστοχασμού και των ερωτήσεων: «Πού ήμουν εγώ;», «Πού ήσουν εσύ;», «Τι κάναμε όταν…;».
Σήμερα, κι ενώ στην Ελλάδα ζούμε μια νέα ναζιστική έκρηξη, μαζί με τον καθένα από εμάς οι αρμόδιοι δημόσιοι λειτουργοί του Υπουργείου Παιδείας ας σκεφτούν διπλά και από τώρα για το τι θα απαντήσουν στο βέβαιο ερώτημα της επόμενης και της μεθεπόμενης γενιάς: «Πατέρα, παππού, μητέρα, γιαγιά, τι έκανες όταν…;».
*Ο Θανάσης Τριαρίδης είναι συγγραφέας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου