της Μαρίνας Οικονόμου-Λαλιώτη στο protagon
Τεράστια έκταση πήρε στα διεθνή ΜΜΕ η ανακοίνωση της Ατζελίνα Τζολί ότι υποβλήθηκε σε διπλή μαστεκτομή προκειμένου να ελαχιστοποιήσει τον αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού που διέτρεχε -αναμφισβήτητα, μια κίνηση μεγάλης συμβολικής σημασίας για τον αποστιγματισμό του καρκίνου και την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σε ένα τόσο κρίσιμο θέμα υγείας. Ο αντίκτυπος της δημοσιοποίησης του γεγονότος ήταν τέτοιος που σχεδόν διέγραψε από το μηντιακό τοπίο την -επίσης πρόσφατη- αποκάλυψη μιας άλλης γνωστής ηθοποιού του Χόλιγουντ, της Κάθριν Ζέτα Τζόουνς, για τη διπολική διαταραχή από την οποία πάσχει, μια ασθένεια επίσης σοβαρή και, ίσως πολύ περισσότερο από τον καρκίνο, στιγματισμένη.
«Δεν είναι ανάγκη να υποφέρεις σιωπηλά και δεν είναι ντροπή να ζητήσεις βοήθεια», είχε πει σε παλαιότερη συνέντευξή της η Κάθριν Ζέτα Τζόουνς, όταν αποκάλυψε δημόσια ότι πάσχει από διπολική διαταραχή. Η γνωστή ηθοποιός είχε μιλήσει για την ασθένειά της, ισχυριζόμενη ότι ελπίζει με το παράδειγμά της να βοηθήσει στον αποστιγματισμό της ψυχικής νόσου. Με την αφορμή της πρόσφατης εισαγωγής της -για δεύτερη φορά- σε εξειδικευμένη ψυχιατρική κλινική, η προσοχή των media στράφηκε επάνω της και η είδηση έκανε το γύρο του κόσμου ακαριαία. Ωστόσο, η δημοσιότητα που πήρε στα αμερικανικά ΜΜΕ το θέμα δεν είχε σκανδαλοθηρικό χαρακτήρα· αντίθετα, είχε και μια ιδιαίτερα θετική πτυχή. Έδωσε την ευκαιρία να γραφτούν άρθρα με εκτενείς πληροφορίες για τη διπολική διαταραχή, μια ασθένεια ίσως όχι πολύ γνωστή, αλλά σίγουρα όχι σπάνια.
Η διπολική διαταραχή -παλιότερα γνωστή ως μανιοκατάθλιψη- είναι μια ψυχική νόσος που χαρακτηρίζεται από την εναλλαγή περιόδων υπερβολικής ευφορίας και περιόδων βαθιάς καταθλιπτικής διάθεσης. Σε αντίθεση με τις φυσιολογικές συναισθηματικές διακυμάνσεις που όλοι βιώνουμε, στη διπολική διαταραχή αυτές οι εναλλαγές της διάθεσης παίρνουν ακραία μορφή, τη μορφή της μανίας και της κατάθλιψης. Στην ψυχική «καταβύθιση» της κατάθλιψης ο ασθενής κατακυριεύεται από απελπισία και απόγνωση και μπορεί να φτάσει να σκέφτεται τον θάνατο. Από την άλλη μεριά, τα ύψη της ευφορίας στα οποία «σκαρφαλώνει» η μανία είναι πιο πάνω ακόμα και από την πιο ασυγκράτητη χαρά· πρόκειται περισσότερο για μια άγρια, ακατάσχετη ορμή για δράση, η οποία όμως στο τέλος αφήνει ένα κενό, ένα αίσθημα ανικανοποίητου.
Παρότι το βασικό της γνώρισμα είναι η αέναη μετατόπιση ανάμεσα στους δύο πόλους του συναισθήματος, η διπολική διαταραχή είναι η νόσος με τα πολλά πρόσωπα· δεν εκδηλώνεται με τον ίδιο τρόπο και την ίδια μορφή. Για παράδειγμα, άλλοι ασθενείς παρουσιάζουν την τυπική μορφή της μανιοκατάθλιψης, με την εναλλαγή φάσεων μανίας και κατάθλιψης (διπολική διαταραχή τύπου Ι). Σε άλλες περιπτώσεις (όπως στην περίπτωση της Κάθριν Ζέτα Τζόουνς) οι ασθενείς εκδηλώνουν περισσότερο καταθλιπτικά επεισόδια, τα οποία εναλλάσσονται με επεισόδια υπερθυμίας (διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ). Σε αυτόν τον τύπο της διπολικής διαταραχής το βασικό χαρακτηριστικό είναι η κατάθλιψη· τα επεισόδια υπερθυμίας (υπομανία) δεν φτάνουν στην ακραία εκτόξευση της διάθεσης την οποία συναντά κανείς στη μανία και μπορεί ο ασθενής να δίνει απλώς την εντύπωση ενός πολύ δραστήριου, ενεργητικού και αισιόδοξου ανθρώπου. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που πολλές φορές η διπολική διαταραχή δεν διαγιγνώσκεται: δεν φαίνεται ότι «κάτι δεν πάει καλά», μέχρι ο ασθενής να βυθιστεί και πάλι στη φάση της κατάθλιψης.
Το σημαντικότερο, ίσως, μήνυμα από την ιστορία της Κάθριν Ζέτα Τζόουνς είναι ότι η εισαγωγή της για θεραπεία έγινε με δική της πρωτοβουλία· σύμφωνα με τις δηλώσεις του εκπροσώπου Τύπου της, η ηθοποιός είναι συνειδητοποιημένη ως προς τις ανάγκες που θέτει η ασθένειά της και η πρόσφατη νοσηλεία της αποτελεί μέρος του μακροπρόθεσμου πλάνου για τη βέλτιστη διαχείριση της υγείας της. Η διπολική διαταραχή άλλωστε είναι μια χρόνια ασθένεια, με υποτροπές των επεισοδίων μανίας και κατάθλιψης, και για τον λόγο αυτό η συνέπεια στη θεραπεία είναι πολύ σημαντική. Αν και στην εκδήλωση της νόσου μπορεί να παίξουν ρόλο στρεσογόνοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, η διπολική διαταραχή είναι κατά βάση μια νευροβιολογική διαταραχή, στην οποία παίζει ρόλο η κληρονομικότητα. Η φαρμακευτική αγωγή λοιπόν είναι, πρωτίστως, αυτή που θα βοηθήσει τον ασθενή, όχι μόνο να αναρρώσει από τα επεισόδια μανίας ή κατάθλιψης, αλλά και να παραμείνει καλά, δηλαδή να επιμηκύνει όσο το δυνατόν περισσότερο τις περιόδους φυσιολογικής διάθεσης.
Αντίθετα με ό,τι μπορεί πολλοί να πιστεύουν για μια σοβαρή ψυχική ασθένεια όπως η διπολική διαταραχή, η ίδια η ηθοποιός είχε δηλώσει ότι πρόκειται για μια ασθένεια που, με την κατάλληλη θεραπεία, μπορεί να ελεγχθεί απόλυτα· για να προσθέσει ότι ελπίζει πως η δημοσιοποίηση της δικής της περίπτωσης θα παρακινήσει πολλούς άλλους ανθρώπους που πάσχουν από διπολική διαταραχή να αναζητήσουν εξειδικευμένη βοήθεια για να διαχειριστούν με επιτυχία την ασθένειά τους. Πράγματι, η ιστορία της -η ιστορία μιας διάσημης και καταξιωμένης ηθοποιού του Χόλιγουντ- καταρρίπτει τα στερεότυπα που θέλουν την ψυχική νόσο να καταλύει τη ζωή του ανθρώπου που πάσχει· αντίθετα, δίνει το ελπιδοφόρο μήνυμα προς όλους όσοι πάσχουν από διπολική διαταραχή, ότι με την κατάλληλη θεραπευτική διαχείριση, μπορούν να ζήσουν μια ζωή πλήρη, δημιουργική και επιτυχημένη.
*Η Μαρίνα Οικονόμου-Λαλιώτη είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Ψυχιατρικής και Επικεφαλής του προγράμματος «αντι-στίγμα» του ΕΠΙΨΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου