Βιβλίο: Τα παιδιά ρωτούν, οι Νομπελίστες απαντούν

Ο γιος μου με αιφνιδιάζει πολλές φορές με ερωτήσεις σαν αυτή που μου έκανε πρόσφατα: "Μπαμπά, για ποιο λόγο υπάρχεις;".

Προσπάθησα να συνέλθω και έπειτα τον ρώτησα με τη σειρά μου: "Εσύ τι λες;".

Το μέτωπο του πεντάχρονου ζάρωσε. ΄Με τα μάτια κλειστά σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να σκεφτεί μια απάντηση, είπε κομπιάζοντας: "Για να με πηγαίνεις το πρωί στο νηπιαγωγείο... Για να μου διαβάζεις το βράδυ παραμύθια... Για να μου γεμίζεις την μπανιέρα... Και για να παίζεις μαζί μου".

Τι θαυμάσιος και ουσιαστικός λόγος ύπαρξης! σκέφτηκα και αναστέναξα. Αν δεν είχα το μικρό μου Λούις, αν δεν τον πήγαινα στο νηπιαγωγείο, αν δεν του διάβαζα το βράδυ παραμύθια, αν δεν του γέμιζα την μπανιέρα, αν δεν έπαιζα μαζί του, η ζωή μου θα ήταν ένα τίποτα.

"Και για ποιο λόγο υπάρχεις εσύ;" τον ρώτησα.

"Για να παίζω", απάντησε.

"Ε, ας παίξουμε, τότε", είπα.

Παίξαμε λοιπόν. Ποδόσφαιρο στο διάδρομο, μπίλιες ή αλογάκι, με εμένα να τον κουβαλάω στην πλάτη. Δε θυμάμαι πια. Ούτε έχει μεγάλη σημασία.

Αυτό που θέλω να πω είναι:

Πρώτον, τα παιδιά κάνουν πάντα τις πιο σοβαρές ερωτήσεις με τον πιο ανέμελο τρόπο. Ποιος ενήλικος θα ρωτούσε έναν άλλο ενήλικο για ποιο λόγο υπάρχει; Ποιος θα τολμούσε να θέσει αυτή την κρίσιμη ερώτηση;

Δεύτερον, συνήθως δεν ξέρουμε την απάντηση στις μεγάλες ερωτήσεις. Πώς να ξέρω για ποιο λόγο υπάρχω, όταν πολλές φορές το πρωί δεν ξέρω αν θέλω καφέ ή τσάι;

Τρίτον, αν και δεν ήξερα τι να απαντήσω (ή ίσως ακριβώς γι' αυτό), συνέβη κάτι στη συνέχεια: Παίξαμε. Ποιος ξέρει αν θα παίζαμε αν ο Λούις δε μου έθετε αυτή ή μια άλλη ερώτηση. Οι ερωτήσεις θέτουν σε κίνηση. Είναι ο κινητήρας της ζωής. Με το που τίθεται μια ερώτηση, αρχίζουμε να ψάχνουμε για την απάντηση, και αυτό κάνει τη φαντασία να καλπάζει. Το ότι παίξαμε ίσως να ήταν η σωστή απάντηση σε αυτό το ερώτημα.

Ίσως υπάρχουμε για να παίζουμε.

Ποια ήταν άραγε η πρώτη ερώτηση που έγινε πάνω στη Γη; Και ποιος την έθεσε;

...

Ο άνθρωπος είναι άνθρωπος κυρίως επειδή θέτει ερωτήσεις. Και επειδή θέλει να δίνει απαντήσεις.

Σημαντικές ερωτήσεις, ασήμαντες ερωτήσεις... Σε αυτό το θαυμάσιο βιβλίο όλες οι ερωτήσεις είναι μεγάλες. Είναι ερωτήσεις σαν αυτές που κάνουν τα παιδιά, αλλά θα τις έκαναν και οι μεγάλοι, αν δεν φοβούνταν μην αποκαλυφθεί στα παιδιά η άγνοιά τους. Πόσο ακόμα θα γυρίζει η Γη; Γιατί γίνονται πόλεμοι; Τι είναι η αγάπη; Γιατί δεν πονάνε οι Ινδιάνοι; Γιατί δεν μπορώ να τρώω μόνο τηγανητές πατάτες; Γιατί πρέπει  η μαμά και ο μπαμπάς να πηγαίνουν στη δουλειά; Τι είναι ο αέρας;

Για να βρούμε απαντήσεις σε τέτοιες μεγάες ερωτήσεις, είναι καλύτερα να απευθυνθούμε στους κορυφαίους ειδικούς, σε αυτούς τους οποίους δεν μπορεί κανείς να ξεπεράσει όταν πρόκειται για σημαντικά ερωτήματα. Ποιοι είναι αυτοί; Οι νομπελίστες, φυσικά. Θα έπαιρναν ποτέ το βραβείο Νόμπελ αν δεν ήταν οι κορυφαίοι στον τομέα τους; Εξάλλου τι τους θέλουμε τους νομπελίστες αν δεν μπορούμε να τους θέσουμε και εμείς κάποιες ερωτήσεις; Ποιο βιβλίο εξηγεί μέσα σε λίγες σελίδες τις βασικές αρχές της φυσικής των στερεών σωμάτων ή δίνει μια σαφή απάντηση στο μεγάλο ερώτημα σχετικά με το τι είναι η αγάπη; Πού θα μπορούσαμε να στραφούμε για να μάθουμε -και μάλιστα με τόση συντομία- γιατί τα φύλλα στα δέντρα είναι πράσινα και όχι μπλε ή γεμάτα ασπρόμαυρα καρό;

Υπάρχουν μέρες που σου γίνονται ερωτήσεις από τις οποίες δεν μπορείς να ξεφύγεις αντιρωτώντας ή παίζοντας. Τα παιιδά ζητάνε μια απάντηση - και αυτό είναι δικαίωμά τους-, αλλιώς θα σταματήσουν κάποτε να ρωτάνε, κάτι που θα ήταν πράγματι ολέθριο. Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να μη ρωτάει ένα παιδί.

Σε κάποιο βιβλίο της σειράς Γουίνι το Αρκουδάκι ο Γουίνι πάει στην κουκουβάγια επειδή έχει μια ερώτηση. Στην πόρτα της κουκουβάγιας βρίσκει ένα σημείωμα που λέει: "ΧΤΠΣΤΕ ΤΟ ΚΟΥΔΝΙ ΑΝ ΘΛΤΕ ΑΠΝΤΗΣ". Και στο κουδούνι ένα άλλο σημείωμα που λέει: "ΧΤΠΣΤΕ ΤΗΝ ΠΡΤΑ ΑΝ ΔΕ ΘΛΤΕ ΑΠΝΤΗΣ".

O Γουίνι διαβάζει τα σημειώματα, χτυπάει το κουδούνι και βροντάει την πόρτα, βροντάει την πόρτα και χτυπάει το κουδούνι και έπειτα φωνάζει δυνατά:

"Κουκουβάγια! Περιμένω απάντηση! σου μιλάει ο Γουίνι το Αρκουδάκι!"

Ναι, για τέτοιες μέρες φτιάχτηκε αυτό το βιβλίο, όταν χτυπάει το κουδούνι και βροντάει η πόρτα, όταν απαιτείται απάντηση και δε χωράνε υπεκφυγές. Φτιάχτηκε για να το διαβάσουν τα παιδιά, να το διαβάσουν οι μεγάλοι ή να το διαβάσουν παιδιά και μεγάλοι μαζί, ή έστω ο ένας μετά τον άλλο.

Σε κάθε περίπτωση, φτιάχτηκε για να διαβαστεί.

Εξάλλου σήμερα μάλλον δε θα βρείτε πουθενά στον κόσμο καλύτερες απαντήσεις στις συγκεκριμένες ερωτήσεις. 

Από τον πρόλογο του βιβλίου "Τα παιδιά ρωτούν, οι νομπελίστες απαντούν" που επιμελήθηκε η Bettina Stiekel. Ο πρόλογος ανήκει στον Axel Hacke (εκδόσεις Α.Α.Λιβάνη)