Θέατρο από κούνια

Ξέρετε πολλές παραστάσεις που επιτρέπουν στον θεατή να ανέβει στη σκηνή; Οπου κανείς δεν σου κάνει παρατήρηση αν κάνεις θόρυβο; Ούτε παραξενεύεται αν κλαις;

Κι όμως, στην Αθήνα υπάρχουν καμιά δωδεκαριά. Απευθύνονται σε μωρά και πολύ μικρά παιδιά και είναι καταχωρημένες με την ένδειξη «από 2,5 έως 5,5 ετών» ή «από 3+».

Το επιτυχημένο «Μήλα, ζάχαρη, κανέλα», μια παράσταση της Ελεάννας Σαντοριναίου («Φούρνος») παίζεται εδώ και τρία χρονια. Λίγο πριν ξεκινήσει, μια φωνή σας ενημερώνει πού μπορείτε να αλλάξετε πάνα στο μωρό σας. Στο φουαγέ υπάρχει τραπεζάκι για να ζωγραφίζουν τα παιδιά, που στη διάρκεια της παράστασης κάθονται σε πουφ μπροστά στη σκηνή. Το βασικότερο όμως είναι πως συμμετέχουν στην παράσταση. Και γίνεται... χαμός. Μια γιαγιά θέλει να φτιάξει μηλόπιτα στα εγγόνια της, αλλά δεν έχει μήλα. Στην πορεία τα μικρά θα κληθούν να μαζέψουν κεράσια ή να ταΐσουν τις χήνες. Στο τέλος σε κερνάνε μηλόπιτα και παίρνεις και τη συνταγή μαζί σου!

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στη «Μικρή Χώρα», όπου παίζεται μια οικολογική βερσιόν του παραμυθιού «Τα τρία γουρουνάκια» από την Ιρίνα Μπόικο, ηθοποιό και βραβευμένη σκηνοθέτρια ταινιών μικρού μήκους από την Ουκρανία.

Τα μικρά κάθονται σχεδόν πάνω στη σκηνή. Αλλα ξεκαρδίζονται, άλλα κλαίνε, άλλα μπουσουλάνε προς τη σκηνή, αλλα αγκιστρώνονται στους γονείς τους. Κι όμως, οι ηθοποιοί καταφέρνουν να ενσωματώσουν στην παράσταση τα απρόοπτα. Πιο ενεργητικά είναι τα παιδιά 4-6 ετών.

Μαθαίνοντας για τον χωρισμό

Η 22χρονη Ε. Σαντοριναίου φέτος ανέβασε και τον «Μάρκο, τον γάτο» σε δικό της κείμενο. «Ανέκαθεν λάτρευα τα παιδιά» λέει. «Παρακολουθώ τα καρτούν τους και κάνω μπέιμπι σίτινγκ. Και βέβαια μεγάλωσα με τις παιδικές παραστάσεις του "Φούρνου"». Στα δύο έργα χρησιμοποιεί και μεγάλες κούκλες. «Τα μικρά παιδιά τρομάζουν αν δουν μια κούκλα μόνη της. Γι' αυτό τις κινούν πάντα ηθοποιοί».

Εχει συμβεί κι αυτό: να έρθει κάποιο πολύ μωρό, ενάμισι έτους, να κλαίει γοερά στην παράσταση, οι γονείς του να φεύγουν άρον άρον, κι έναν χρόνο μετά να την απολαμβάνει. «Γι' αυτό και λέμε από 2,5 ετών κι όχι από 2. Διότι το δίχρονο καλά καλά δεν μιλάει. Είναι δύσκολο να το κρατήσεις συγκεντρωμένο».

Κάθε φορά η παράσταση είναι διαφορετική. «Κάποια μωρά δεν αντιλαμβάνονται παρά μόνο τα χρώματα και τη μουσική. Από τεσσάρων όμως αρχίζουν να πιάνουν το βασικό νόημα».

Γιατί όμως τελευταία παρατηρείται αυτό το μπαμ; «Ισως γιατί παλιότερα αντιμετώπιζαν διαφορετικά τα παιδιά. Τους μιλούσαν μωρουδίστικα. Ομως οι μελέτες έδειξαν πως πρέπει να τους μιλάμε κανονικά».

Κάποια από τα έργα θίγουν ευαίσθητα ψυχολογικά θέματα: για παράδειγμα, το μιούζικαλ "Κυριακή με τον μπαμπά" της Ειρήνης Ιακώβου στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο υπαινίσσεται πως οι γονείς των ηρώων είναι χωρισμένοι. Η συγγραφέας, έμπειρη εκπαιδευτικός, λέει πως «το 20-30% των παιδιών έχουν διαζευγμένους γονείς». «Βέβαια σε μια τέτοια παράσταση άλλα πράγματα θα κατανοήσει το νήπιο, άλλα το παιδί του δημοτικού κι άλλα το παιδί γυμνασίου. Το δικό της έργο άλλωστε δεν απευθύνεται μόνο στη νηπιακή ηλικία».

Το ρεκόρ κατέχει η Ι. Μπόικο: φέτος παρουσιάζει έξι τέτοιες παραστάσεις (στα θέατρα «Χώρα», «Μικρό Πολυτεχνείο», «Διάχρονο»). Κάποιες απ' αυτές έσκισαν. «Μου αρέσει φοβερά αυτή η πίστη των μωρών και των πολύ μικρών παιδιών στο παραμύθι» εξηγεί. «Βλέπουν αυτό που τους δείχνεις και το πιστεύουν απόλυτα. Το βιώνουν. Ενώ αργότερα βγάζουν μια άρνηση. Αρα έχεις μεγάλη ευθύνη. Δημιουργείς τους αυριανούς θεατρόφιλους».

Ηταν η πρώτη που, πριν από έξι χρόνια, ανέβασε στον «Φούρνο» παράσταση για μωρά: το «Πολύχρωμο παραμύθι». «Ηθελα να δω μέχρι πόσο μπορώ να χαμηλώσω την ηλικία. Και θεωρώ λάθος που κάποιοι απευθύνονται σε ένα εύρος 3-12 ετών. Εχουν σκεφτεί τι σημαίνει τρία και τι σημαίνει δώδεκα;»

Ενα τρίχρονο, εξηγεί, δεν μπορεί να αντέξει 50 λεπτά καθιστό. «Γι' αυτό κάθε τρεις και λίγο φέρνουμε τα παιδιά στη σκηνή. Στο "Παντζαράκι" τούς δίνουμε και ρόλους, με κανονικά κοστούμια. Στις "Περιπέτειες της Κοκκινοσκουφίτσας", πλάθουν κουλουράκια. Αλλωστε μέχρι τα πέντε τους τα παιδιά δεν έχουν την αίσθηση της ντροπής. Δεν συγκρατούνται από κοινωνικά ταμπού. Και βέβαια οι γονείς πεθαίνουν στα γέλια. Ερχονται πιο κοντά στα παιδιά τους». 

Πηγή: Ελευθεροτυπία