Η επίδραση της τεχνολογίας στην παιδική ηλικία: Προσφέρει ή αποσπά την προσοχή των παιδιών;

Από τις πιο συχνές ανησυχίες των σύγχρονων γονέων είναι η επαφή των παιδιών τους με την τεχνολογία. Κατά πόσο είναι επιβλαβής, πώς θα θέσουν όρια και τι μπορούν να κερδίσουν εν τέλει.

Ζούμε στην εποχή της τεχνολογίας και είναι σχεδόν αδύνατον για ένα παιδί που μεγαλώνει στον δυτικό κόσμο να μην εκτεθεί σε κάποιο τεχνολογικό μέσο. Από το δημοτικό ήδη τα παιδιά παρακολουθούν μαθήματα υπολογιστών, τα οποία ενισχύουν τη χρήση του διαδικτύου. Καθώς μεγαλώνουν το διαδίκτυο γίνεται κομμάτι της καθημερινότητας των παιδιών. Ακόμα και η κοινωνικοποίηση των εφήβων και μετέπειτα νέων, σε μεγάλο ποσοστό γίνεται μεσώ της τεχνολογίας. Αυτή η εξάπλωση της τεχνολογίας σε όλους τους τομείς είναι κάτι που προβληματίζει την επιστημονική κοινότητα, η οποία μελετά σε ποιο επίπεδο βλάπτει ή ωφελεί τα παιδιά .

Πλεονεκτήματα της τεχνολογίας

• Αυξημένες ευκαιρίες μάθησης- Η τεχνολογία έφερε νέα δεδομένα στον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν και κατανοούν τη νέα πληροφορία. Μπορούν εύκολα να βρουν ό,τι τους χρειάζεται και να εξερευνήσουν όποιον τομέα τους ενδιαφέρει με τον δικό τους ρυθμό και μόνο με ένα κλικ. Επίσης, υπάρχουν πάρα πολλά εκπαιδευτικά παιχνίδια και εφαρμογές που τα βοηθούν να αναπτύξουν νέες δεξιότητες.
• Βελτίωση κοινωνικών δεξιοτήτων– Μέσω της τεχνολογίας τα παιδιά εύκολα επικοινωνούν με τους συνομήλικους τους. Μπορούν να έρθουν σε επαφή με φίλους και συγγενείς που κατοικούν μακριά καθώς και να γνωρίσουν νέους ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα με εκείνα. Αυτή η κοινωνική συναναστροφή μπορεί να τα βοηθήσει να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες, όπως η ενσυναίσθηση, η συνεργασία και ο συμβιβασμός καθώς επίσης μαθαίνουν πώς να εκφράζουν τα συναισθήματά τους.
• Έκφραση καλλιτεχνικών ανησυχιών και αυτοέκφραση– Τα παιδιά μπορούν να εκφράσουν την καλλιτεχνική τους πλευρά χρησιμοποιώντας τεχνολογικά μέσα για να φτιάξουν μουσική, έργα τέχνης και οπτικοακουστικό υλικό. Μπορούν επίσης να μοιράζονται με την διαδικτυακή κοινότητα τα έργα τους. Αυτή η αυτοέκφραση τα βοηθά να αναπτύξουν μια ισχυρή εικόνα του εαυτού τους και να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή τους.
• Βελτίωση δεξιοτήτων στην επίλυση προβλημάτων– Μαθαίνουν να λύνουν προβλήματα με νέους και καινοτόμους τρόπους. Μαθαίνουν επίσης μέσω της τεχνολογίας και του διαδικτύου να πειραματίζονται σε διάφορες λύσεις και να μοιράζονται τις ιδέες τους με άλλα άτομα. Με αυτό το «μοίρασμα» γεννιούνται νέες ιδέες
• Έκθεση στη διαφορετικότητα– Μέσω της τεχνολογίας τα παιδιά μπορούν να γνωρίσουν διαφορετικούς πολιτισμούς, να έρθουν σε επαφή με άτομα διαφορετικά από εκείνα και να μάθουν νέες ιδέες, συνήθειες, ήθη και έθιμα.
• Βελτίωση δεξιοτήτων οργάνωσης– Πολλές από τις εφαρμογές που χρησιμοποιούν τα παιδιά, απαιτούν να οργανώνουν και να χειρίζονται πολλές πληροφορίες. Για παράδειγμα , μπορεί να χρειαστεί να φτιάξουν φακέλους και να διαχειρίζονται αρχεία τα οποία χρειάζονται συντονισμό και οργάνωση.
• Ετοιμότητα για το μέλλον– Στον σημερινό κόσμο που η χρήση της τεχνολογίας εξαπλώνεται διαρκώς σε όλους τους τομείς, τα παιδιά πρέπει να μάθουν να τη χειρίζονται για να μπορούν να κινηθούν με επάρκεια και να εκμεταλλευτούν τις νέες ευκαιρίες, που τους παρέχει. Αυτό που χρειάζονται ως εκ τούτου είναι να μάθουν να κάνουν τις σωστές ερωτήσεις, να λαμβάνουν απαντήσεις και να ξέρουν να αξιολογούν ποιες είναι ωφέλιμες.

Μειονεκτήματα – Κίνδυνοι της τεχνολογίας

• Μειωμένος χρόνος συγκέντρωσης– Δάσκαλοι, γονείς ακόμα και τα ίδια τα παιδιά συμφωνούν ότι παρατηρείται σημαντικά μειωμένη δυνατότητα συγκέντρωσης σε παιδιά που ασχολούνται πολλές ώρες με κάποιο τεχνολογικό μέσο. Παρατηρείται επίσης πολύ χαμηλό επίπεδο υπομονής, καθώς μέσω της τεχνολογίας τους παρέχεται η πληροφορία πολύ άμεσα, με αποτέλεσμα όταν καλούνται να περιμένουν για κάτι στον αληθινό κόσμο να χάνουν πολύ γρήγορα το ενδιαφέρον τους. Αυτό είναι έκδηλο για παράδειγμα στην δυσκολία που έχουν σήμερα τα παιδιά στο να ολοκληρώσουν την ανάγνωση ενός βιβλίου.
• Έλλειψη ιδιωτικότητας– Τα παιδία και οι έφηβοι σήμερα γεννήθηκαν και μεγαλώνουν σε έναν κόσμο που η παρουσία και η χρήση της τεχνολογίας είναι δεδομένη και έτσι η έννοια της ιδιωτικότητάς τους είναι σχεδόν ξένη. Η ευκολία με την οποία μοιράζονται εικόνες και πληροφορίες για το που βρίσκονται, τι τρώνε , που μένουν, ακόμα και τι αυτοκίνητο οδηγούν οι γονείς τους είναι οριακά επικίνδυνη καθώς το ψηφιακό αποτύπωμα που αφήνουν είναι ανεξίτηλο και έτσι ανά πάσα στιγμή μπορεί να χρησιμοποιηθεί με δόλο από ανθρώπους που θα θέλουν να το βλάψουν.
• Αύξηση κατάθλιψης– Τα παιδιά και οι έφηβοι που αναφέρουν ότι χρησιμοποιούν συχνά τεχνολογικά μέσα, φαίνεται να παρουσιάζουν και συχνότερα θέματα ψυχικής υγείας. Η κατάθλιψη ως ασθένεια είναι η πιο συχνή στα παιδιά που χρησιμοποιούν μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
• Bullying– Όσο εξαπλώνεται η χρήση του διαδικτύου στα μικρά παιδιά, τόσο αυξάνεται και ο σχολικός εκφοβισμός. Πολλά παιδιά χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και τα μέσα του για να εκφοβίζουν άλλα παιδιά χωρίς να χρειάζεται να τα συναντήσουν δια ζώσης.
• Δυσκολία κοινωνικοποίησης– Όσο περισσότερο χρόνο περνάνε τα παιδιά μπροστά στις οθόνες, τόσο μπορεί να αποβεί μοιραίο για την κοινωνικοποίησή τους, καθώς σχεδόν ξεχνούν βασικούς κανόνες επικοινωνίας που διέπουν τις δια ζώσης επαφές.

Τρόποι ορθής χρήσης

• Συν-παρακολούθηση– Όταν οι γονείς παρακολουθούν βίντεο και υλικό μαζί με τα παιδιά τους, αυξάνεται η ικανότητά τους να μάθουν κάτι από το υλικό που παρακολουθούν. Αυτό επιτυγχάνεται όταν οι γονείς θέτουν ερωτήματα στα παιδιά και τους δίνουν περιγραφές και ονομασίες, έτσι ώστε να εξασφαλίζουν ότι τα παιδιά παρακολουθούν ενεργά.
• Διαδικτυακή ασφάλεια– Οι ενήλικες που κατανοούν την ασφάλεια στο διαδίκτυο είναι σε θέση να καθοδηγήσουν με μεγαλύτερη επιτυχία τα παιδιά τους στους κινδύνους αυτού, ενδυναμώνοντάς τα. Επομένως, είναι σημαντικό οι γονείς και οι φροντιστές να εκπαιδεύονται σε θέματα διαδικτυακής ασφάλειας για να μπορούν με τη σειρά τους να βοηθούν τα παιδιά τους να διαχειρίζονται διαδικτυακούς κινδύνους.
• Τα παιδιά ως καθρέφτης μας– Γονείς και εκπαιδευτικοί είναι σημαντικό να είναι συνειδητοί στον τρόπο που οι ίδιοι χειρίζονται την τεχνολογία γιατί λειτουργούν ως μοντέλα για τα παιδιά τους. Σε αυτό πρέπει να τονίσουμε πόσο σημαντικό είναι να ρωτάνε τα παιδιά τους πριν μοιραστούν φωτογραφίες τους στο διαδίκτυο γιατί έτσι τους μαθαίνουν να σέβονται τον εαυτό τους.

Έττυ Βαρούχ, Σύμβουλος ψυχικής υγείας- ψυχοθεραπεύτρια, Associate member of American Psychological Association, Γραμμή Ελίζα 10454

Πηγή: ΕΛΙΖΑ