Η παιδίατρος και συνεργάτιδα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας του ΕΚΠΑ, Ελένη Παναγούλη, μιλάει στην «Κ» για τον συσχετισμό της αυξανόμενης χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών από παιδιά κι εφήβους με την παχυσαρκία
Couch potato, o γνωστός αμερικάνικος όρος που περιγράφει τον «καναπεδάκια τηλεθεατή» χρησιμοποιείται πλέον ως couch potato kid για να περιγράψει ένα παιδί που καθισμένο στον καναπέ «βυθίζεται» στο τάμπλετ του επί ώρες. Και ενώ η βασική συζήτηση εστιάζει -κυρίως- στις πνευματικές και κοινωνικές επιπτώσεις του προβλήματος, οι νέες έρευνες δείχνουν πως το πλήγμα στη σωματική κατάσταση των παιδιών είναι εξίσου σημαντικό.
Το θέμα συζητήθηκε πρόσφατα στο «1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Παιδικής και Εφηβικής Παιδιατρικής» (17-19/3 στην Πορταριά Πηλίου). «Δεν θα ήταν υπερβολικό να πούμε πως η παχυσαρκία σε παιδιά και εφήβους στην Ελλάδα είναι μια επιδημία από μόνη της. Δυστυχώς, τα ποσοστά αυξάνονται συνεχώς» ξεκινάει να δίνει στην «Κ» την εικόνα, η Ελένη Παναγούλη, παιδίατρος MSc, PhD – Ακαδημαϊκός Υπότροφος ΕΚΠΑ και συνεργατίδα στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ) του πανεπιστημίου, η οποία εκπόνησε τη σχετική μελέτη που παρουσιάστηκε στο συνέδριο.
Σύμφωνα με την ίδια, ένας βασικός λόγος που τα ποσοστά αυξάνονται κατακόρυφα την τελευταία δεκαετία είναι η συστηματική χρήση ηλεκτρονικών συσκευών από παιδιά κι εφήβους.
Οθόνες και παιδική παχυσαρκία
«”Υπεύθυνες” είναι όλες οι οθόνες: τηλεόραση, smartphones, tablet, υπολογιστές, με το πρόβλημα να εντοπίζεται ήδη στις μικρές τάξεις του δημοτικού» εξηγεί η κ. Παναγούλη και συνεχίζει: «Η μεγάλη κατάχρηση γίνεται εμφανής από έρευνα της M.E.Y στην οποία βλέπουμε ότι ήδη από το 2019, το 37% των παιδιών από 12 έως 18 ετών παρουσιάζει συμπεριφορά διαδικτυακής εξάρτησης, έστω και οριακή, με το 8% να εμφανίζει σοβαρή εξάρτηση. Αυτή η ομάδα των παιδιών κάνει χρήση των social media σε ποσοστό 70.6% καθημερινά».
Όπως υπογραμμίζει η παιδίατρος, οι πρόσφατες έρευνες δείχνουν πως η χρήση των συσκευών περισσότερες από δύο ώρες την ημέρα, λειτουργούν άκρως επιβαρυντικά για την παχυσαρκία. Την ίδια ώρα, τα παιδιά άνω των εννέα ετών προτιμούν πια να περνούν τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο τους στον υπολογιστή ή βλέποντας τηλεόραση/ταινίες/σειρές ή παίζοντας βιντεοπαιχνίδια (κυρίως τα αγόρια). «Δυστυχώς, έρευνα του 2020, δείχνει και συσχέτιση μεταξύ της παχυσαρκίας και του cyber bullying, στους εφήβους. Τα παχύσαρκα παιδιά και έφηβοι δέχονται εκφοβισμό στην καθημερινότητά τους, ο οποίος μεταφέρεται και στο διαδίκτυο».
Οι συνέπειες της πανδημίας
Ένα ακόμα πιο γερό «χτύπημα» στο πρόβλημα έδωσε σύμφωνα με την κ. Παναγούλη η πανδημία, περίοδος κατά την οποία καταγράφηκε μεγάλη αύξηση της παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους. Σύμφωνα με την παιδίατρο, ο ρυθμός αύξησης του Δείκτη Μάζας Σώματος σχεδόν διπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε μια μεγάλη ηλικιακή ομάδα, από 2 έως 19 ετών.
Η ίδια εξηγεί γιατί συνέβη αυτό: «H μείωση της φυσικής δραστηριότητας την περίοδο των lockdown σε συνδυασμό με την παράλληλη αύξηση της χρήσης των οθονών, αυτή τη φορά και με επίσημο τρόπο, αφού τα παιδιά κλήθηκαν να τηλεκπαιδευτούν για μεγάλα διαστήματα, δημιούργησαν μια πολύ αρνητική συνθήκη. H έρευνα του τμήματος μας, έδειξε πως η φυσική δραστηριότητα παιδιών και εφήβων τη συγκεκριμένη περίοδο έπεσε ως και 90%. Βέβαια, ενήλικες και παιδιά δεν αθλούνταν και προ πανδημίας σε ποσοστό που έφτανε το 40%. Όμως, τα τελευταία δύο χρόνια το ποσοστό αυτό διπλασιάστηκε και -όπως όλα δείχνουν- μικροί και μεγάλοι δεν έχουν επιστρέψει στη φυσική δραστηριότητα».
Σημειώνεται ότι σε παγκόσμιο επίπεδο ένα 42% των εφήβων αναφέρουν αύξηση βάρους την περίοδο της πανδημίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Μ.Ε.Υ, η αύξηση βάρους σε παιδιά κι εφήβους την περίοδο της COVID-19 στην Ελλάδα, ξεπέρασε το 35%.
Βέβαια, η κ. Παναγούλη ξεκαθαρίζει πως το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας δεν είναι καινούργιο. Είναι ενδεικτικό πως το ποσοστό σε παιδιά και εφήβους, ηλικίας 5 έως 19 ετών, από 4% που ήταν το 1975 σκαρφάλωσε στο 18% το 2016. Το 2019 ο αριθμός των παιδιών από 2 έως 5 ετών που ήταν υπέρβαρα ή παχύσαρκα είχαν φτάσει τα 38,2 εκατομμύρια.
Στην Ελλάδα καταγραφές του Π.Ο.Υ. από το 2016 δείχνουν ένα ποσοστό 13, 8% παχυσαρκίας στην ομάδα 5 έως 19 ετών. Στα δε μικρότερα παιδιά, 2 έως 5 ετών, το ποσοστό φτάνει στο 30%, ενώ για τους έφηβους γύρω στα 15 έτη ξεπερνά το 20%. «Το 2016 σε έρευνα της Μ.Ε.Υ σε συνεργασία με άλλες έξι ευρωπαϊκές χώρες -Γερμανία, Ισλανδία, Ολλανδία, Πολωνία, Ρουμανία, Ισπανία-, σε σύνολο 10.000 εφήβων, η Ελλάδα είχε τη θλιβερή πρωτιά με ποσοστό πάνω από 20%» σημειώνει η κ. Παναγούλη, εξηγώντας πως το πρόβλημα είναι εμφανές σε όλες τις χώρες- χαμηλού, μεσαίου και υψηλού βιοτικού επίπεδου και ειδικά στις αστικές περιοχές.
Λανθασμένη κουλτούρα διατροφής και φαγητό μπροστά από οθόνες
Όσο για τη διαρκώς αυξανόμενη χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών, αυτή ήρθε και «κάθισε» σύμφωνα με την κ. Παναγούλη, πάνω σε μια ήδη κακή διατροφική κουλτούρα στη χώρα μας. «Οι γονείς είναι το πρότυπο για μια σωστή διατροφή και αυτό ξεκινάει από πολύ μικρή ηλικία» εξηγεί η κ. Παναγούλη και συνεχίζει: «ένα παιδί υπέρβαρο “αντικατοπτρίζει” όλη την οικογένεια. Αυτό που βλέπουμε είναι πως τα παιδιά στην Ελλάδα ολοένα και περισσότερο τρώνε μπροστά από μια οθόνη, μια επιλογή κάκιστη γιατί με αυτό τον τρόπο δεν ελέγχεται η ποσότητα. Αυτή η κακή συνήθεια μάλιστα κάνει την εμφάνιση της ακόμα και όταν τα παιδιά είναι μωρά- δεν είναι λίγοι όσοι ταΐζουν ένα βρέφος μπροστά από ένα κινητό που παίζει χαρούμενα βίντεο».
Σύμφωνα με την κ. Παναγούλη, άλλο ένα σημαντικό λάθος είναι η χρησιμοποίηση -εκτός από τις οθόνες- και μη ποιοτικών τροφών ως δέλεαρ για να φάει ένα παιδί το κανονικό φαγητό του. Όπως περιγράφει: «Στα ιατρεία μας, γονείς μας παραδέχονται ότι ολοένα και πιο συχνά τα παιδιά τους τρώνε ένα γλυκό ως αντικατάστατο γεύματος και αυτό συμβαίνει ειδικά με το δεκατιανό. Πολλά παιδιά στο σχολείο για δεκατιανό τρώνε σφολιατοειδή και πατατάκια».
«Όμως, το φαγητό ως δέλεαρ -“αν φας τις φακές, θα σου δώσω μετά μια σοκολάτα”- επίσης συνηγορεί στην υπερβαρότητα. Ή πολλοί γονείς δίνουν ένα γλυκό ως “απάντηση” σε ένα συνεχόμενο αίτημα που λέει “μαμά πεινάω”. Τα Ελληνόπουλα τρώνε πολλά γλυκά και μάλιστα πολλά συσκευασμένα γλυκά. Τα “εύκολα”, γρήγορα, άκρως παχυντικά σνακ μπροστά από μια οθόνη, αφού η οικογένεια δυσκολεύεται πια πολύ να βρεθεί συγκεντρωμένη στο οικογενειακό τραπέζι, ενώ και οι γονείς αδυνατούν συχνά να ελέγξουν σε αυτό το ζήτημα τα παιδιά, γίνονται πολλές φορές ο κανόνας του μεσημεριανού ή βραδινού γεύματος».
Οι «χρυσοί» κανόνες για μία υγιή σχέση με το φαγητό
Τι μπορούν όμως να κάνουν οι γονείς στην πράξη; Η κ. Παναγούλη τονίζει καταρχάς, πως τόσο στα παιδιά όσο και στους έφηβους, η δίαιτα με τον τρόπο που την κάνουν οι ενήλικες, είναι εντελώς απαγορευτική, δεδομένου ότι τα παιδιά βρίσκονται στην ανάπτυξη. «Δεν μπορείς να μετράς σε έναν έφηβο ποσότητες φαγητού, είναι επικίνδυνο για τη συνολική σχέση του με το φαγητό» λέει η ίδια και προσθέτει: «oι οδηγίες που δίνουμε πάντα σε περιπτώσεις υπέρβαρων παιδιών κι εφήβων είναι η ισορροπημένη διατροφή και η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας. Και όταν λέμε φυσική δραστηριότητα δεν εννοούμε απαραίτητα τον αθλητισμό, αλλά την κίνηση-τη βόλτα για περπάτημα, για ποδήλατο, το κυνηγητό, το τρέξιμο, το παιχνίδι.
Επίσης, αν ξεκινήσει ένα παιδί να τρώει ένα υγιεινό δεκατιανό απο μικρή ηλικία, αυτή η συνήθεια θα παραμείνει πιο εύκολα και στην εφηβεία. Ο χρυσός κανόνας που πρέπει να μάθουν τα παιδιά σε σχέση με τη διατροφή είναι αυτός της ισορροπίας. Ο κανόνας του πλήρους πρωινού-μεσημεριανού- βραδινού, παραμένει πολύ σημαντικός».
Η κ. Παναγούλη αναφέρει επίσης πως συχνά είναι οι ίδιοι οι ενήλικες που δεν έχουν αντίληψη τι σημαίνει ένα υγιεινό πιάτο και τι όχι. Δίνει μάλιστα ένα παράδειγμα: «Νιώθουμε τύψεις αν αγοράσουμε φασολάκια κατεψυγμένα και όχι από τη λαϊκή και δεν προβληματιζόμαστε με τον τρόπο που μαγειρεύουμε- φαγητά με πολύ αλάτι, πολύ λάδι, πολύ τσιγάρισμα, φαγητά που δεν μπορούν εύκολα να “δεχτούν” τα παιδιά».
Και υπάρχει και άλλη μια σημαντική παράμετρος στο θέμα, σύμφωνα με την παιδίατρο: «η τάση και το “φλερτ” των παιδιών με την παχυσαρκία, περνάει συχνά κάτω από το ραντάρ και των ίδιων των παιδιάτρων. Η μέτρηση του πολύ σημαντικού Δείκτη Μάζας Σώματος και η παρακολούθηση των καμπυλών ανάπτυξης του παιδιού έχει αρχίσει να εγκαταλείπεται στα παιδιατρεία.
Η πανδημία ειδικά, όπου τα παιδιά σταμάτησαν να επισκέπτονται τους γιατρούς τους, οδήγησε στο να μπει ακόμα περισσότερο στο περιθώριο αυτή η παρακολούθηση. Κάπως έτσι, τα παιδιά ξεφεύγουν στο βάρος και κανείς δεν το προσέχει».
Πηγή: Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου