Σάββατο 21 Μαΐου 2022

Τι πρέπει να προσέχετε, όταν το παιδί λέει αρνητικά πράγματα για τον εαυτό του.

«Είμαι χαζός»
«Κανείς δεν με συμπαθεί»
«Είμαι κακός στο σχολείο»

Είναι οδυνηρό να ακούει κανείς τα παιδιά να λένε αρνητικά πράγματα για τον εαυτό τους. Αλλά τι σημαίνει αυτή η συμπεριφορά; Είναι κάτι που πρέπει να μας ανησυχεί; Πώς πρέπει να αντιδράμε σε αυτές τις περιπτώσεις; Διαβάστε γιατί τα παιδιά μιλούν αρνητικά για τον εαυτό τους και τι πρέπει να προσέχετε.

Αρνητικά σχόλια για τον εαυτό τους: τι είναι τυπικό για τα παιδιά.

Τα περισσότερα παιδιά, ακόμα και οι ενήλικες, κάνουν περιστασιακά αρνητικά σχόλια για τον εαυτό τους. Μερικές φορές θέλουν με αυτό τον τρόπο να ξεφύγουν ή να αστειευτούν. Μπορεί επίσης να προσπαθούν να δημιουργήσουν σχέση και να αλληλοεπιδράσουν με τους άλλους. Αν ένα αρνητικό σχόλιο είναι μεμονωμένο, συνήθως δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ανησυχείτε. Αλλά κάποια παιδιά λένε άσχημα πράγματα για τον εαυτό τους ξανά και ξανά. Αυτά τα συνεχόμενα και επαναλαμβανόμενα αρνητικά σχόλια για τον εαυτό τους μπορεί να τα κάνουν να χάσουν την αυτοπεποίθησή τους και να αποφεύγουν να δοκιμάζουν νέα πράγματα.

Γιατί τα παιδιά λένε άσχημα πράγματα για τον εαυτό τους;

Ένας συνηθισμένος λόγος είναι ότι όταν συμβαίνει κάτι κακό ή απογοητευτικό, τα παιδιά το αφήνουν να κατακλείσει όλα τα μέρη της ζωής τους. Αυτό είναι συνηθισμένο για τα μικρά παιδιά που βιώνουν απογοήτευση και δεν έχουν αναπτύξει ακόμα δεξιότητες διαχείρισης τέτοιου είδους καταστάσεων. Για παράδειγμα, αν το παιδί λύσει ένα πρόβλημα αφαίρεσης λάθος, μπορεί να πει «Είμαι πάτος στα μαθηματικά». Αυτό μπορεί να συμβεί, μολονότι η τάξη μόλις έχει αρχίσει να διδάσκεται αφαίρεση.

Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί και με τους εφήβους. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να είναι συναισθηματικά πιο ώριμα, ωστόσο, νιώθουν μεγαλύτερη πίεση από το σχολείο και τους φίλους τους. Ακόμα και η πιο μικρή αποτυχία ή το πιο μικρό σχόλιο/κριτική για τις ικανότητές τους μπορεί να τα κάνει να αισθανθούν ότι ήρθε το τέλος του κόσμου. Τα παιδιά που είναι θύματα εκφοβισμού κάνουν επίσης συχνά αρνητικά σχόλια για τον εαυτό τους. Αυτό συμβαίνει και όταν τα πειράζουν καλοπροαίρετα πολύ – ειδικά αν δεν μπορούν ακόμα να καταλάβουν τη διαφορά ανάμεσα στον εκφοβισμό και το καλοπροαίρετο πείραγμα που συχνά κάνουν τα παιδιά όταν αστειεύονται. Και σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα και η πιο εποικοδομητική κριτική μπορεί να ωθήσει τα παιδιά να μιλήσουν άσχημα για τον εαυτό τους. Τα παιδιά μπορεί να αντιδρούν υπερβολικά σε αυτό το είδος ανατροφοδότησης αν «χτυπάει κάποιο ευαίσθητο σημείο» - όπως πχ αν δυσκολεύονται σε μια δεξιότητα και δεν βελτιώνονται καθόλου παρά την σκληρή προσπάθεια που καταβάλλουν.

Όταν τα αρνητικά σχόλια κρύβουν κάτι άλλο.

Όταν τα παιδιά λένε διαρκώς άσχημα ή αρνητικά πράγματα για τον εαυτό τους, παρατηρήστε προσεκτικά πότε διατυπώνονται. Είναι πολύ πιθανό να είναι αγχωμένα, απογοητευμένα ή ανήσυχα για κάτι με το οποίο έχουν δυσκολίες. Αν βρείτε τι είναι αυτό, τότε μπορείτε να βρείτε τρόπο να τα βοηθήσετε.

Υπάρχει κάποιο σταθερό μοτίβο όταν το παιδί λέει αυτά τα αρνητικά πράγματα; Μερικές φορές το μοτίβο είναι ξεκάθαρο. Αν το παιδί λέει «Είμαι χαζό» κάθε φορά που κάνει ασκήσεις μαθηματικών, τότε μάλλον κάτι συμβαίνει με τα μαθηματικά ή τις ασκήσεις στο σπίτι. Ίσως το παιδί να δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί ή να διαβάσει τις εκφωνήσεις των προβλημάτων. Άλλες φορές δεν είναι τόσο ξεκάθαρο. Αν ένα παιδί κάνει αρνητικά σχόλια για τον εαυτό του μετά το σχολείο, μπορεί να μην είναι προφανής ο λόγος. Μπορεί να σχετίζεται με το σχολείο. Ή μπορεί να είναι κάτι που είπε κάποιος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο τέλος της σχολικής μέρας. 

Για αυτό είναι σημαντικό να σημειώνετε ό,τι βλέπετε και ακούτε. Κάντε στο παιδί ερωτήσεις και ευγενικά αμφισβητήστε τα αρνητικά σχόλια. Το παιδί ίσως δεν σας απαντήσει αμέσως. Αλλά είναι σημαντικό να αρχίσετε τη συζήτηση. Δείτε μερικές ερωτήσεις που μπορείτε να κάνετε:

- Είμαι περίεργος. Τι σε κάνει να λες κάτι τέτοιο για τον εαυτό σου;

- Έγινε σήμερα τίποτα στο σχολείο που σε έκανε να αισθανθείς άσχημα;

- Υπάρχει κάποιος που νιώθει όπως νιώθεις και εσύ;

- Τι πρέπει να αλλάξει όσο αφορά αυτό το θέμα για να αισθανθείς διαφορετικά;

Συχνά η πρώτη μας ενστικτώδης αντίδραση όταν ακούμε ένα παιδί να μιλάει άσχημα για τον εαυτό του είναι να απαντήσουμε με το αντίθετο. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί λέει «Είμαι χαζό», εμείς απαντάμε «Όχι, είσαι έξυπνο». Μια τέτοια προσέγγιση δεν κάνει κακό, αλλά επίσης δεν σας βοηθάει να καταλάβετε τι ακριβώς συμβαίνει. Ο έπαινος είναι σημαντικός. Αλλά ο έπαινος θα πρέπει να είναι ειλικρινής και εξειδικευμένος, να αντιστοιχεί σε μια προσπάθεια του παιδιού. Αυτό το είδος επαίνου βοηθάει το παιδί να χτίσει την αυτοπεποίθησή του.


Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου