Τετάρτη 9 Δεκεμβρίου 2020

Η γενναιότητα της μετριοπάθειας

Ο αποτροπιαστικός αποκεφαλισμός του γυμνασιακού καθηγητή Σαμουέλ Πατί, σε προάστιο του Παρισιού, στις 16 Οκτωβρίου 2020, συγκλόνισε τη Γαλλία. Ακολούθησε λίγες μέρες αργότερα (29 Οκτωβρίου 2020) η δολοφονία τριών ανθρώπων στη Νίκαια, μέσα στην εκκλησία της Παναγίας (του νεωκόρου και δύο γυναικών που είχαν μπει να προσευχηθούν). Το κακό τρίτωσε με την επίθεση στη Βιέννη (3 Νοεμβρίου 2020), που άφησε πίσω της τέσσερις νεκρούς και αρκετούς τραυματίες. 

Η ισλαμιστική ιδεολογία οπλίζει το χέρι των οπαδών της και απειλεί τη ζωή των ανθρώπων. Η Γαλλία είναι η ευρωπαϊκή χώρα που έχει χτυπηθεί περισσότερο από όλες. Η Νίκαια για δεύτερη φορά μέσα σε λίγα χρόνια: Το 2016, στις 14 Ιουλίου, ημέρα εορτασμού της εθνικής επετείου, μέτρησε 86 νεκρούς και περίπου 500 τραυματίες. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι κοινωνίες πρέπει να προστατευθούν από την ισλαμιστική βία. Αυτονόητα πράγματα, τα οποία είμαστε υποχρεωμένοι να επαναλαμβάνουμε. Το ερώτημα είναι με ποιον τρόπο θα προστατευθούν. Αρκεί η ενίσχυση των στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων στους δρόμους που υποσχέθηκε ο πρόεδρος Μακρόν; Εδώ είναι που αρχίζουν οι διαφορές και οι διχογνωμίες. Στη Γαλλία, στην οποία θα περιοριστούμε, η συζήτηση είναι ζωηρή, αλλά τα επιχειρήματα δεν είναι πάντα δίκαια και αληθινά, συχνά μάλιστα όχι μόνο δεν φωτίζουν το ζήτημα, αλλά ρίχνουν λάδι στη φωτιά.

Παράδειγμα ενός τέτοιου αστάθμητου, υπερβολικού ιδεολογικού λόγου ήταν οι δηλώσεις του υπουργού Παιδείας Ζαν-Μισέλ Μπλανκέ στην τηλεόραση (Europe 1), στις 22 Οκτωβρίου 2020, ότι «αυτό που ονομάζουμε ισλαμοαριστερισμό (islamo-gauchisme) σαρώνει τα πανεπιστήμια», για να προσθέσει την ίδια μέρα στη Γερουσία ότι το ρεύμα αυτό νομιμοποιεί το έγκλημα. Οι δηλώσεις προκάλεσαν έντονη αντιπαράθεση. Ο όρος που χρησιμοποίησε ο υπουργός είναι πολεμικός, όσο και ο παλαιότερός του «εβραιομπολσεβικισμός», και άρα δεν ενδιαφέρεται για αποχρώσεις. Δεν ενδιαφέρεται καν για τη θεμελιακή διάκριση ανάμεσα στη θρησκεία του Ισλάμ και στο πολιτικό Ισλάμ, αλλά ενοχοποιεί μοιραία όλους τους πιστούς του Ισλάμ της Γαλλίας, οι οποίοι, σημειωτέον, δεν είναι Μαροκινοί ή Τυνήσιοι ή ό,τι άλλο, κατά πως λένε τα ΜΜΕ, αλλά Γάλλοι. Εχουν γεννηθεί στη Γαλλία, εργάζονται και φορολογούνται στη Γαλλία, έχουν πάει σε γαλλικό σχολείο, η μόνη γλώσσα που μιλούν είναι τα γαλλικά. Στο κλίμα αυτό, όποιος τολμήσει να υπερασπιστεί μουσουλμάνο έναντι, επί παραδείγματι, μιας αστυνομικής αυθαιρεσίας κατηγορείται αμέσως για ισλαμοαριστερισμό. Ο υπουργός έκανε λόγο και για την αποφασιστικότητα της γαλλικής Δημοκρατίας να τον αντιμετωπίσει, κάτι που δεν θα χρειαζόταν μάλλον αν είχε δείξει την ίδια αποφασιστικότητα να ενσωματώσει τους φτωχούς Γάλλους μουσουλμάνους.

Κάθε φορά που το θέμα του Ισλάμ έρχεται στη δημόσια συζήτηση θα συνοδευτεί πάντα με την περιβόητη ουδετεροθρησκία (laïcité). Εχουμε και άλλες φορές γράψει για αυτήν, και θα αρκεστούμε εδώ να θυμίσουμε ότι είναι μια ειρηνική ιδέα, που αποβλέπει στην κοινωνική ειρήνη και όχι στη διαίρεση, στον στιγματισμό και στον πόλεμο. Την ειρηνική αυτή ιδέα, στη σημερινή Γαλλία, πολλοί την έχουν κάνει όπλο εναντίον των μουσουλμάνων της χώρας και της θρησκείας του Ισλάμ εν γένει. Είναι αναμενόμενο επομένως να την ανεμίζει σήμερα ως σημαία της και η γαλλική αντιμεταναστευτική Ακροδεξιά. Πολλοί ρητορεύουν στα ΜΜΕ και στα λεγόμενα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υψώνοντας το λάβαρο της laïcité και ιδεάζονται ότι είναι γενναίοι μαχητές στον αγώνα υπέρ της γαλλικής République. Προτιμώ τη γενναιότητα της μετριοπάθειας, κυρίως τις στιγμές της πόλωσης, γιατί πράγματι η μετριοπάθεια θέλει πνευματική τόλμη, μια ειδικού τύπου γενναιότητα, εξαιρετικά δυσκατόρθωτη. 


Επειδή η δολοφονία του Σαμουέλ Πατί συνδέεται με τις γελοιογραφίες του Μωάμεθ στο Charlie Hebdo, η συζήτηση περιστράφηκε και γύρω από το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης. Μια εκδήλωσή του είναι και το δικαίωμα στη γελοιογράφηση. Ολοι χαιρόμαστε τις γελοιογραφίες στις εφημερίδες, που μας βοηθούν να παίρνουμε απόσταση και από τις δικές μας πεποιθήσεις. Υπάρχει, ωστόσο, ένας θεμελιώδης περιορισμός του δικαιώματος αυτού, που δεν συγκεκριμενοποιείται πάντα νομικά, και αυτός είναι ο σεβασμός του άλλου. Ο Ζιλ Φερί (1832-1893), ο πατέρας του σημερινού δημόσιου γαλλικού σχολείου, του δωρεάν, υποχρεωτικού και ουδετερόθρησκου, θα απευθύνει ένα γράμμα στους Γάλλους δασκάλους (27 Νοεμβρίου 1883) τη δεύτερη χρονιά εφαρμογής του νόμου της 28ης Μαρτίου 1882, ο οποίος θέσπιζε την υποχρεωτικότητα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και τη θρησκευτική ουδετερότητα, καταργώντας το μάθημα των θρησκευτικών και αντικαθιστώντας το με μάθημα ηθικής και πολιτικής αγωγής. Το γράμμα αυτό μας το θύμισαν οι Ολιβιέ Μονζέν και Ζαν-Λουί Σλεγκέλ στο καλύτερο κείμενο που γράφτηκε στον γαλλικό Τύπο (Le Monde, 3.11.2020) μετά τη δολοφονία του Σαμουέλ Πατί. 

Επειδή το μάθημα της ηθικής αγωγής ήταν καινούργιο, ο Φερί είχε την αγωνία μήπως κατά τη διδασκαλία του κάποιος δάσκαλος πληγώσει με τα λεγόμενά του έναν μικρό μαθητή. Πρότεινε, λοιπόν, τον εξής πρακτικό κανόνα στον καλό δάσκαλο που βρισκόταν σε αμηχανία μέχρι ποιο σημείο να προχωρήσει: «αναρωτηθείτε […] αν ένας και μόνο τίμιος άνθρωπος θα μπορούσε να πληγωθεί από αυτό που πρόκειται να πείτε. Αναρωτηθείτε αν ένας πατέρας, λέω ένας και μόνο, ακούγοντάς σας μέσα στην τάξη, θα μπορούσε με καλή πίστη να αρνηθεί τη συγκατάθεσή του σε αυτό που θα σας άκουγε να λέτε. Αν ναι, τότε αποφύγετε να το πείτε». Τόση ήταν η έγνοια του πατέρα του γαλλικού ρεπουμπλικανικού σχολείου για να μην νιώσει θιγμένος και πληγωμένος ούτε ένας μικρός μαθητής από τα λεγόμενα του δασκάλου του μέσα στην τάξη!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου