Τα παιδιά με αυτισμό συχνά
περιγράφονται ως «οπτικοί τύποι» και λέγεται ότι « σκέφτονται
με εικόνες». Κατά συνέπεια, οι δάσκαλοι και οι θεραπευτές δημιουργούν συστήματα
επικοινωνίας που βασίζονται σε εικόνες σε μια προσπάθεια να στηρίξουν τους
μαθητές τους.
Ωστόσο, τα ευρήματα μιας μελέτης
που δημοσιεύτηκε στο Journal of Autism
and Developmental Disorders έρχονται να αλλάξουν τα δεδομένα, δημιουργώντας
προβληματισμό για την χρήση τέτοιου είδους συστημάτων. Στο πείραμα, παιδιά με αυτισμό,
παιδιά με αναπτυξιακή καθυστέρηση και τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά κάθισαν
μπροστά από έναν υπολογιστή που παρακολουθούσε τις κινήσεις των ματιών των υποκειμένων
σε μια σειρά απλών, καθημερινών αντικειμένων.
Ένας εκπαιδευτικός εμφανιζόταν
στην οθόνη και τους έδινε οδηγίες του τύπου «πάρε την μπάλα και βάλε την στο
κουτί». Οι οδηγίες δίνονταν κατά το ήμισυ
με τον προφορικό λόγο και κατά το ήμισυ δείχνοντας ταυτόχρονα και τις εικόνες
των αντικειμένων. Ο υπολογιστής παρακολουθούσε τις κινήσεις των ματιών των
παιδιών, ενώ μια κάμερα κατέγραφε τις πράξεις τους.
Απροσδόκητα στοιχεία βλεμματικής
επαφής και ενεργειών :
Τα παιδιά με αυτισμό κοίταζαν τα
βίντεο με τον ίδιο τρόπο που τα κοίταζαν και τα άλλα παιδιά. Δεν παρατηρούσαν
για περισσότερο χρόνο τις εικόνες, ούτε απέφευγαν να κοιτάζουν το πρόσωπο του
εκπαιδευτικού.
Αυτό σημαίνει ότι αν τα παιδιά
με αυτισμό κάνουν μεγαλύτερη χρήση των οπτικών πληροφοριών από ό,τι τα άλλα
παιδιά, δεν φάνηκε από την συγκεκριμένη μελέτη με βάση τις διαφορές στο μοτίβο
της προσοχής που δίνουν τα παιδιά σε εικόνες και πρόσωπα.
Και τα παιδιά με αναπτυξιακή
καθυστέρηση και τα τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά είχαν καλύτερες επιδόσεις όταν χρησιμοποιήθηκαν
ταυτόχρονα και εικόνες. Στα παιδιά με αυτισμό, ωστόσο, δεν παρατηρήθηκε κάτι
τέτοιο, μολονότι ήταν της ίδιας ηλικίας και είχαν παρόμοιο επίπεδο γλωσσικής
κατανόησης με τα παιδιά με αναπτυξιακή καθυστέρηση.
Κατά ειρωνικό τρόπο, οι ομάδες
σύγκρισης της μελέτης ( δηλαδή τα παιδιά με αναπτυξιακή καθυστέρηση ή τα
τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά ) παρουσίασαν οπτικό στυλ μάθησης, αλλά τα παιδιά
με αυτισμό όχι.
Επιπτώσεις σε πρακτικό επίπεδο :
Τα τελευταία χρόνια υπήρξε μια
έκρηξη εφαρμογών σε smartphones και tablets που παρέχουν συστήματα επικοινωνίας με εικόνες για τα
παιδιά με αυτισμό, με βάση την πεποίθηση ότι αυτά τα συστήματα ταιριάζουν
καλύτερα στον οπτικό τρόπο μάθησης που χαρακτηρίζει τα παιδιά αυτά.
Θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί και
οι θεραπευτές να σταματήσουν να χρησιμοποιούν τέτοιου είδους συστήματα
επικοινωνίας σε παιδιά με αυτισμό ; Η απάντηση είναι όχι. Υπάρχουν αυξανόμενες
ενδείξεις ότι τα συστήματα επικοινωνίας με εικόνες μπορεί να είναι
αποτελεσματικά για πολλά παιδιά με αυτισμό και υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές
ερμηνείες αυτής της διαπίστωσης στις οποίες πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή.
Εναλλακτικές ερμηνείες :
Τα συστήματα επικοινωνίας με την
χρήση εικόνων μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν τα παιδιά με αυτισμό να
κατανοήσουν την διαδικασία της επικοινωνίας.
Όταν ένα παιδί διδάσκεται να δίνει στη μαμά του μια εικόνα ποτού όταν
θέλει να πιεί κάτι, για παράδειγμα, μπορεί να αγγίξει και να δει την εικόνα στο
χέρι του. Στη συνέχεια παρακολουθεί την πορεία της καθώς περνάει από το χέρι
του στο χέρι της μαμάς του. Αυτή η
ανταλλαγή είναι φυσική και συνεπής. Δεν είναι ούτε γρήγορη, ούτε φευγαλέα όπως
οι λέξεις που εκφωνούνται. Καθώς η μητέρα αναγνωρίζει ότι το παιδί θέλει ένα
ποτό και αντιδρά, η δύναμη της επικοινωνίας φαίνεται από το γεγονός ότι η προσπάθειά του
ανταμείβεται. Η χρήση των εικόνων, σε αυτή την περίπτωση, είναι μόνο ένα πιθανό
«συστατικό» στην παρέμβαση.
Τα αποτελέσματα της παρούσας
έρευνας υποδεικνύουν ότι οι εκπαιδευτικοί και οι θεραπευτές πρέπει να λαμβάνουν
υπόψη τους το εύρος των πιθανών «συστατικών» όταν αποφασίζουν σχετικά με την
χρήση ή μη συστημάτων επικοινωνίας με εικόνες και να μην θεωρούν εξορισμού τα
παιδιά με αυτισμό οπτικούς τύπους.
Ατομικές διαφορές :
Τα αποτελέσματα της μελέτης υπογραμμίζουν και την ανάγη κατανόησης των
ατομικών διαφορών στον αυτισμό. Στην
αρχική του εργασία για τον αυτισμό, το 1943 ο Leo Kanner περιέγραψε 11 παιδιά που
παρουσίαζαν ένα κοινό σύνολο διάχυτων χαρακτηριστικών συμπεριφοράς,
περιγράφοντας ωστόσο και τις ατομικές διαφορές μεταξύ των παιδιών.
Σήμερα, σημαντική ερευνητική
προσπάθεια γίνεται για την ερμηνεία των γενετικών και συμπεριφορικών διαφορών
που παρατηρούνται στα παιδιά με αυτισμό, καθώς και για την ερμηνεία των
διαφορών όσον αφορά στην ανταπόκριση στην παρέμβαση.
Έχοντας όλα αυτά κατά νου, δεν
θα έπρεπε να μας προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι τα παιδιά με αυτισμό στην
παρούσα μελέτη δεν παρουσίασαν ένα κοινό και παρατηρήσιμο οπτικό στυλ μάθησης.
Η πρόκληση είναι πλέον να διασφαλίσουμε ότι οι εκπαιδευτικοί και οι θεραπευτές
θα αναγνωρίζουν τις ατομικές αυτές διαφορές και θα δημιουργούν με βάση αυτές
προγράμματα για τα παιδιά με αυτισμό.
Μετάφραση- απόδοση :
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδικός παιδαγωγός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου