Οι οικογένειες που έχουν παιδιά με ειδικές ανάγκες έρχονται συχνά αντιμέτωπες με πιθανώς επικίνδυνα σενάρια. Η συμπεριφορά κάποιων παιδιών μπορεί πολύ γρήγορα να γίνει επιθετική και να ενέχει πολλούς κινδύνους. Ειδικά ο αυτισμός μπορεί να έχει ξεσπάσματα με ανεξέλεγκτη συμπεριφορά που μοιάζουν με έκρηξη ηφαιστείου. Υπάρχουν στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν τους φροντιστές να κατανοήσουν τι πυροδοτεί τα ξεσπάσματα και πώς μπορούν να τα αποφύγουν, αλλά δεν θα αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης του παρόντος άρθρου. Στο συγκεκριμένο κείμενο θα επικεντρωθούμε στις στρατηγικές που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος προκειμένου να ελαχιστοποιήσει τους κινδύνους που συνεπάγονται για το παιδί τα ξεσπάσματα και οι εκρήξεις του. Η εκρηκτική συμπεριφορά του παιδιού μπορεί να περιλαμβάνει χτυπήματα, γρατζουνιές, τράβηγμα μαλλιών, δάγκωμα, πέταγμα αντικειμένων, τσιμπήματα, χτύπημα του κεφαλιού και άλλα πολλά. Μολονότι κάθε συμπεριφορά είναι μοναδική, οι ακόλουθες στρατηγικές είναι πολύ βοηθητικές σε όλες τις περιπτώσεις.
Μην ξεχνάτε ποτέ το σύνθημά σας όταν πρόκειται να αντιμετωπίσετε επικίνδυνες συμπεριφορές: αποφύγετε! Αποφύγετε την ευθεία αντιπαράθεση με το άτομο κατά τη διάρκεια του ξεσπάσματος καθώς και την επικίνδυνη συμπεριφορά.
1) Καθαρίστε τον χώρο και δημιουργήστε ένα χώρο «ασφάλειας»για τον επιτιθέμενο. Στην αρχή του ξεσπάσματος, απομακρύνετε τα άλλα παιδιά, τους μαθητές, το προσωπικό σε κάποιο άλλο δωμάτιο ή περιοχή. Αν είναι εφικτό, ζητήστε βοήθεια από άλλους φροντιστές, γονείς ή μέλη του προσωπικού για να βοηθήσετε μαζί το παιδί ή να αντιμετωπίσετε την συμπεριφορά του. Αν υπάρχουν διαθέσιμα στρώματα, μαξιλάρια ή άλλα τέτοιου είδους εμπόδια, φροντίστε να είναι κοντά σας και να μπορείτε άμεσα να τα πιάσετε. Μερικές φορές το να απομακρύνετε τον εαυτό σας από τον επιτιθέμενο μπορεί να σας κερδίσει πολύτιμο χρόνο.
2) Ετοιμάστε το περιβάλλον: ενώ καθαρίζετε τον χώρο, έχετε τα μάτια σας ανοιχτά για υλικά, αντικείμενα στο περιβάλλον που μπορούν να γίνουν επικίνδυνα. Κοφτερά αντικείμενα (πχ μαχαίρια, μηχανές κοψίματος, ψαλίδια) θα πρέπει να τοποθετηθούν σε σημείο του χώρου όπου το παιδί δεν έχει πρόσβαση. Κάθε επικίνδυνο αντικείμενο θα πρέπει άμεσα να κρυφτεί ή να τοποθετηθεί σε πιο ασφαλές σημείο. Απομακρύνετε τα εύθραυστα αντικείμενα από τον χώρο. Προσέξτε να είστε διακριτικοί και να μην τραβήξετε την προσοχή του παιδιού σε αυτή σας την ενέργεια. Ήρεμα και γρήγορα απομακρύνετέ τα. Αν αυτά τα ξεσπάσματα του παιδιού είναι συνηθισμένα, τοποθετήστε τέτοιου είδους «επικίνδυνα» αντικείμενα σε μέρη που κλειδώνουν ή δεν μπορεί να τα φτάσει το παιδί.
3) Μπλοκάρετε με έπιπλα: Χρησιμοποιώντας ογκώδη έπιπλα (πχ θρανία, τραπέζια) δημιουργήστε έναν φυσικό χώρο με μαξιλάρια ανάμεσα σε εσάς και το παιδί. Τα στρώματα γυμναστικής και τα ογκώδη μαξιλάρια παιχνιδιού μπορεί να είναι ιδανικά για αυτό τον σκοπό. Σε περίπτωση που τα άτομα είναι μεγαλόσωμα ή μεγαλύτερης ηλικίας προσέξτε γιατί τα έπιπλα μπορεί να γίνουν όπλα επίθεσης στα χέρια του. Όταν δουλεύετε με ένα μικρό παιδί, ένα θρανίο μπορεί να είναι ιδανικό «σύνορο» για την προστασία σας, ενώ με έναν ενήλικα εκτός εαυτού το θρανίο μπορεί να γίνει ιπτάμενη απειλή για τη σωματικής σας ακεραιότητα.
4) Περιορίστε τη λεκτική επικοινωνία: Κατά τη διάρκεια της έκρηξης οργής δεν είναι η καταλληλότερη ώρα για να συζητήσετε. Αποφύγετε όσο είναι δυνατόν την ομιλία και αν χρειαστεί να πείτε κάτι χρησιμποιείστε ήρεμη και χαμηλής έντασης φωνή. Αν πρέπει να επικοινωνήσετε, προτιμήστε έναν οπτικό τρόπο χωρίς να τον συνοδεύσετε με ομιλία. Αγνοήστε την συμπεριφορά όσο περισσότερο γίνεται και αποφύγετε να εμπλακείτε με το άτομο. Διατηρήστε την ψυχραιμία σας. Εσείς ορίζετε τον ρυθμό. Όσο και αν νιώθετε ότι σας επιτίθεται, μην ξεχνάτε ότι αυτή η συμπεριφορά δεν είναι προσωπική επίθεση εναντίον σας.
5) Επιβλέψτε με ασφάλεια: Μην αφήνετε το παιδί που βρίσκεται εκτός εαυτού και εκδηλώνει επιθετική συμπεριφορά χωρίς επιτήρηση. Κάτι τέτοιο μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνο για τον επιτιθέμενο, αλλά και για όσους βρίσκονται κοντά του. Κρατήστε μια απόσταση ασφαλείας, αλλά διατηρείτε συνεχώς οπτική επαφή μαζί του. Ίσως χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε το κινητό σας για να ζητήσετε βοήθεια από κάποιον συνάδελφο.
6) Περιμένετε να ξεθυμάνει – ο χρόνος είναι φίλος σας: Το να περιμένει κανείς να ξεθυμάνει μόνη της μια επιθετική συμπεριφορά, χωρίς να επεμβαίνει καθόλου, πολλές φορές μπορεί να αποτελέσει και την λύση του προβλήματος. Οποιαδήποτε επέμβασή σας (λεκτική, σωματική ή ακόμα και μια έκφραση προσώπου) μπορεί να αυξήσει την διάρκεια του επεισοδίου. Μην ξεχνάτε ότι η συμπεριφορά μπορεί να συνεχίζει να κλιμακώνεται πριν τελικά υποχωρήσει. Μην «παραδίνεστε» από νωρίς.
7) Αποφύγετε τον σωματικό περιορισμό: Η φυσική/σωματική αλληλεπίδραση μπορεί να κλιμακώσει την συμπεριφορά, ενώ ο περιορισμός μπορεί τελικά να θέσει σε κίνδυνο όλα τα άτομα που εμπλέκονται στο επεισόδιο. Αποφύγετε τον περιορισμό όταν έχετε οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική. Αποφύγετε την φυσική επαφή με το άτομο όσο γίνεται. Αν προσπαθήσετε να το περιορίσετε, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να τραυματιστείτε εσείς, το ίδιο το παιδί ή όποιος άλλος βρίσκεται στον χώρο.
8) Δημιουργήστε ένα περιβάλλον για να ηρεμήσει και να επανέλθει το παιδί με την έκρηξη οργής: Τα ξεσπάσματα οργής και επιθετικής συμπεριφοράς είναι ιδιαίτερα κουραστικά και τρομακτικά για το παιδί. Ίσως ένας σύντομος ύπνος να είναι βοηθητικός. Μόλις το παιδί ηρεμήσει, οδηγήστε το σε ένα ήσυχο και άνετο περιβάλλον. Αν είναι εφικτό, ο ενήλικας που επέβλεπε την κρίση πρέπει να αντικατασταθεί μέχρι να ηρεμήσει. Μόνο μόλις και οι δύο πλευρές ηρεμήσουν απόλυτα πρέπει να συζητηθεί το θέμα.
Αν η επιθετική συμπεριφορά και τα ξεσπάσματα οργής συμβαίνουν με μεγάλη συχνότητα, ίσως πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού, ψυχολόγου ή γιατρού. Μην ξεχνάτε ότι πρέπει να αποφεύγετε την αντιπαράθεση με το παιδί και να «ξεγλιστράτε» από τις επικίνδυνες καταστάσεις.
Απόδοση του άρθρου "8 Strategies to Create a Safe Environment during Explosive Behaviors & Risky Meltdowns" της Joanna Keating-Velasco
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική παιδαγωγός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου