Άρθρο της Αρτέμιδος Κ. Τσιτσικα *
Η ήβη αφορά τις σωματικές αλλαγές της εφηβείας και ξεκινά μετά τα 8 χρόνια για τα κορίτσια και μετά τα 9 χρόνια για τα αγόρια. Το πρώτο σημάδι ήβης στα κορίτσια είναι συνήθως η ανάπτυξη των μαστών (80%), ωστόσο σε 20% των κοριτσιών η ήβη ξεκινά με την ανάπτυξη τρίχωσης στο εφήβαιο. Η έμμηνος ρύση (περίοδος) παρουσιάζεται 1-3 χρόνια μετά την ανάπτυξη των μαστών (συνηθέστερα μεταξύ 12 και 13 ετών), ενώ η σημαντική αύξηση του ύψους -έως και 25% του τελικού ύψους- προηγείται και παρατηρείται σε συνήθη ηλικία περί τα 11,5 έτη.
Στα αγόρια την έναρξη της ήβης σηματοδοτούν η μεγέθυνση των όρχεων και η τρίχωση στο εφήβαιο, ενώ είναι γνωστό ότι τα αγόρια αναπτύσσονται αργότερα από τα κορίτσια. Η απότομη αύξηση του ύψους στα αγόρια παρουσιάζεται σε μέση ηλικία 13,5 ετών.
Ολες οι παραπάνω διαδικασίες εξατομικεύονται και το κάθε παιδί παρουσιάζει το δικό του ρυθμό και ιδιαιτερότητες ανάπτυξης. Συνήθως οι αλλαγές διαρκούν χρόνια και δίνεται ο χρόνος προσαρμογής σε αυτές, ωστόσο μπορεί να υπάρξουν περιπτώσεις που η ανάπτυξη συντελείται εξαιρετικά γρήγορα ή η ήβη παρουσιάζεται νωρίτερα ανησυχώντας τα παιδιά και τους γονείς τους. Εάν τα σημεία της ήβης εμφανιστούν σε πολύ μικρή ηλικία (<8 -="" div="">
Διάφορα προβλήματα
Η πρόωρη ανάπτυξη μπορεί γενικά να δημιουργήσει προβλήματα λόγω των διαφορών από τους συνομηλίκους. Υπάρχει η ανάγκη της κατανόησης αυτής της κατάστασης, ώστε να μη δημιουργούνται αισθήματα κατωτερότητας και χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Σε ορισμένα παιδιά οι μεταβολές μπορεί να είναι τόσο μεγάλες που τρομάζουν, ξενίζουν και δημιουργούν ερωτηματικά. Αυτά μπορεί να εκφράζονται με άγχος, μελαγχολία ή και εκρήξεις θυμού. Σε αυτή τη φάση το παιδί χρειάζεται στήριξη, ενημέρωση, καθοδήγηση από τους γονείς, τον παιδίατρό του ή ίσως και κάποιον ψυχολόγο. Είναι σημαντικό να ενημερωθεί για την εμμηνορρυσία, καθώς και για θέματα σεξουαλικότητας και ανάπτυξης.
Μπορεί αρχικά το προβάδισμα στο ύψος και τη σωματική ανάπτυξη, καθώς και στις αθλητικές επιδόσεις, να αναγνωρίζεται ως «προσόν» και να θέτει τον ή την έφηβο σε πλεονεκτική θέση.
Ωστόσο, το τελικό ύψος μπορεί να είναι χαμηλότερο των υπολοίπων και κάποια στιγμή οι συνομήλικοι θα φτάσουν και θα ξεπεράσουν σε ανάπτυξη το νωρίς αναπτυγμένο παιδί. Η απογοήτευσή του και το πλήγμα στην αυτοπεποίθηση μπορεί να είναι σημαντικά εάν δεν έχει προετοιμαστεί κατάλληλα.
Τέλος σημαντική είναι η διαχείριση της σεξουαλικότητας σε μια ηλικία που το παιδί εκ των πραγμάτων δεν είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει. Υπάρχουν μελέτες που συσχετίζουν την πρώιμη ήβη με την πρόωρη έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας, τη σχολική αποτυχία και τις συμπεριφορές υψηλού κινδύνου στην εφηβεία. Τα παιδιά μπορεί επίσης να πέσουν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης, αφού το σώμα τους είναι πολύ ωριμότερο από τον τρόπο σκέψης και την κοινωνική τους λειτουργικότητα.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, το παιδί θα πρέπει να είναι κατάλληλα και υπεύθυνα ενημερωμένο από τους γονείς, τον παιδίατρο αλλά και μέσα από το σχολείο, ώστε να συνειδητοποιεί σε κάθε δεδομένη στιγμή τι του συμβαίνει και να υπερασπίζει το σώμα του αλλά και το δικαίωμά του να είναι διαφορετικό.
Ειδική Μονάδα
Η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) της Β' Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών λειτουργεί στο παράρτημα του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», Μεσογείων 24, 6ος όροφος, πτέρυγα «Ελένη Δαλακούρα». (Περισσότερες πληροφορίες στο δικτυακό τόπο www.youth-health.gr και το τηλέφωνο 210-7710824).
Η Μονάδα λειτουργεί από τον Οκτώβριο του 2006 και παρέχει υπηρεσίες που καλύπτουν τις ανάγκες εφήβων 11-18 χρόνων. Διαθέτει ομάδες ειδικών για οποιοδήποτε θέμα αφορά την εφηβική ηλικία. Από τον Οκτώβριο του 2006 έχουμε δεχτεί 30.000 επισκέψεις εφήβων και των γονιών τους. Συνήθως απευθύνονται σε μας για θέματα όπως η παχυσαρκία, οι διατροφικές διαταραχές (ανορεξία, βουλιμία), θέματα ανάπτυξης, ενδοκρινολογικά, γυναικολογικά, ψυχολογικά, μαθησιακές δυσκολίες, σχολική φοβία, άγχος, οικογενειακή δυσλειτουργία, αντισύλληψη-σεξουαλική αγωγή, παραβατικότητα, κατάχρηση Διαδικτύου, διαταραχές του συναισθήματος (κατάθλιψη) κ.ά.
Ομάδα-στόχος
Οι έφηβοι αποτελούν παραμελημένη ομάδα πληθυσμού και σπάνια κάνουν χρήση των υπαρχουσών υπηρεσιών υγείας. Εχουν ιδιαίτερες ανάγκες, ενώ επιπλέον δεν γνωρίζουν πού να απευθυνθούν, δεν έχουν το χρόνο να περιμένουν, δεν εμπιστεύονται εύκολα τους λειτουργούς υγείας και επίσης δεν αποδέχονται εύκολα βοήθεια και προτιμούν να επιχειρούν μόνοι (ή με φίλους) να αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους. Η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) αποτελεί μια δομή ειδικά σχεδιασμένη για την εφηβική ηλικία. Οι υπηρεσίες είναι υψηλού επιπέδου, ενώ οι ώρες λειτουργίας είναι συμβατές με το επιβαρημένο πρόγραμμα των παιδιών αυτής της ηλικίας.
Η εφηβική ηλικία έχει μία σημαντική δυναμική, αφού αποτελεί τον καθρέφτη της εκάστοτε κοινωνίας και των προβλημάτων της (οι έφηβοι είναι ο πληθυσμός του οποίου η συμπεριφορά καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την επίδραση του περιβάλλοντος).
Επιπλέον, κατά την εφηβεία το άτομο ξεκινά τη διαδικασία αυτονόμησης και αποκτά σταδιακά την ευθύνη της υγείας του, αποκτώντας γνώσεις και υιοθετώντας συμπεριφορές που θα καθορίσουν τη μελλοντική ποιότητα ζωής του. Οι έφηβοι αποτελούν την «ομάδα-στόχο» για πρόληψη και αγωγή υγείας για όλους τους παραπάνω λόγους και για το ότι περισσότερο από τα 2/3 των προβλημάτων τους μπορούν να προληφθούν.
* επίκουρης καθηγήτριας Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, επιστημονικής υπευθύνου Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ), Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»
Πηγή: Ελευθεροτυπία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου