Βιβλίο: Μια φλόγα στο σκοτάδι

της Ράνιας Μπουμπουρή στο diastixo
Η συγγραφέας και ακτιβίστρια Έλεν Κέλερ (1880-1968) είναι παγκοσμίως γνωστή για το κουράγιο και την αποφασιστικότητά της, αφού ήταν το πρώτο άτομο με τύφλωση και κώφωση που αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο. Την πραγματικά συγκλονιστική ιστορία της μας παρουσιάζει στο βιβλίο Μια φλόγα στο σκοτάδι η Μαρία Ρουσάκη.

Η Έλεν ήταν ένα χαρούμενο μωρό, που μεγάλωνε σ’ ένα άνετο σπιτικό με καλλιεργημένους γονείς και είχε τα φόντα να γίνει μία εξίσου καλλιεργημένη γυναίκα. Παρενέβη όμως ένας αστάθμητος παράγοντας: λίγο πριν κλείσει τα δύο της χρόνια, η μικρή αρρώστησε βαριά με αποτέλεσμα να χάσει την όραση και την ακοή της. Τα επόμενα χρόνια, η Έλεν κινούνταν μες στο σπίτι με βάση την αφή και την όσφρηση. Το ότι δεν άκουγε, όμως, σήμαινε πως της έλειπαν οι λέξεις για τον κόσμο γύρω της. «Αν έβρεχε, έλεγε από μέσα της: “Θα πέσουν σταγόνες από ψηλά”». Κι ούτε μπορούσε να μάθει τη γλώσσα των κωφαλάλων, αφού ήταν τυφλή. Άγγιζε τα πρόσωπα των δικών της ανθρώπων. «Γιατί ανοιγοκλείνουν το στόμα τους;» αναρωτιόταν. Δεν μπορούσε να καταλάβει. Διέφερε, κι αυτό την πλήγωνε. Ξεσπούσε σε κλάματα και κατέφευγε στην αγκαλιά της μητέρας της. Οι γονείς της δεν ήθελαν με τίποτα να τη στείλουν σε κάποιο ίδρυμα. Όταν όμως γεννήθηκε το δεύτερο παιδί τους, και τα ξεσπάσματα της Έλεν άρχισαν να γίνονται όλο και πιο βίαια, προβληματίστηκαν πολύ για το τι θα έπρεπε να κάνουν.

Η όρασή της δεν μπορούσε να αποκατασταθεί με εγχείρηση. Ο διάσημος οφθαλμίατρος που την εξέτασε, σύστησε στους γονείς της ν’ απευθυνθούν και στον δόκτορα Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ, τον εφευρέτη του τηλεφώνου. Ο Μπελ, που είχε επινοήσει την τηλεφωνική επικοινωνία κάνοντας μία έρευνα για να βοηθήσει τα παιδιά με κώφωση, εξέτασε την Έλεν και αποφάνθηκε ότι ούτε η ακοή της μπορούσε ν’ αποκατασταθεί με εγχείρηση. Τους παρότρυνε, ωστόσο, ν’ αποταθούν στον Μιχαήλ Ανάγνος, διευθυντή του Ινστιτούτου Τυφλών Πέρκινς. (Εδώ ίσως θα είχε θέση μία υποσημείωση στο κείμενο, ώστε να πληροφορηθούν οι μικροί αναγνώστες για τη σπουδαία δράση του Ηπειρώτη Μιχάλη Αναγνωστόπουλου, γνωστού ως Μιχαήλ Ανάγνος.) Ο Μιχαήλ Ανάγνος ευαισθητοποιήθηκε και αποφάσισε να στείλει για δασκάλα στη μικρή Έλεν μία πρώην δική του μαθήτρια: την Ανν Σάλιβαν.

Τον Μάρτιο του 1887, λοιπόν, η Έλεν Κέλερ γνώρισε τη γυναίκα που θα της άλλαζε τη ζωή. Η Ανν Σάλιβαν ήταν άπειρη δασκάλα και τα έχασε όταν πρωταντίκρισε το κακομαθημένο 7χρονο αγρίμι των Κέλερ, ήταν αποφασισμένη όμως να δουλέψει σκληρά. Το ζήτημα ήταν περίπλοκο: πώς θα βοηθούσε ένα τυφλό και κουφό κοριτσάκι να επικοινωνήσει με το περιβάλλον του; Στο σημείο αυτό μπαίνουμε στον πειρασμό να γράψουμε όλες τις προσπάθειες της δασκάλας και όλη την πορεία της μικρής μαθήτριας, η Μαρία Ρουσάκη όμως τα περιγράφει τόσο ωραία, που αξίζει να τα διαβάσετε από τη δική της πένα. Η μαθήτρια και η δασκάλα της, λοιπόν, κατάφεραν μαζί αυτό που όλοι θεωρούσαν ακατόρθωτο: όχι μόνο να μάθει η μικρή Έλεν να επικοινωνεί με το περιβάλλον της, αλλά να μάθει γραφή και ανάγνωση, να γίνει κανονική βιβλιοφάγος, να περάσει στις εισαγωγικές εξετάσεις και ν’ αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο. Κι έπειτα, να γυρίσει όλο τον κόσμο προσπαθώντας να ενθαρρύνει με το παράδειγμά της όσους βρίσκονταν σε ανάλογη ή άλλη μειονεκτική θέση.

Η αγωνία και ο αγώνας ενός ανθρώπου να κατακτήσει ό,τι για τους άλλους είναι αυτονόητο, μπορεί να εγκλωβίσει όποιον επιχειρήσει να περιγράψει την αγωνία αυτή και τον αγώνα. Η Μαρία Ρουσάκη όμως χειρίζεται επιδέξια το θέμα της και, με την απαραίτητη αποστασιοποίηση, δίνει ένα κείμενο ισορροπημένο και μεστό. Πρόκειται για ένα αξιόλογο βιβλίο, που θα εκπλήξει τον μικρό αναγνώστη για τη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης και θα τον ενθαρρύνει να παλέψει με νύχια και με δόντια για ό,τι έχει αξία για την ψυχή και τη ζωή του, όσο δύσκολο κι αν φαίνεται αυτό.

Ηλικία: από 9 ετών.

Μια φλόγα στο σκοτάδι
Μαρία Ρουσάκη
εικονογράφηση: Κατερίνα Ράπτη
Κέδρος
80 σελ.
Τιμή € 6,50