Τι πιο φυσικό και, ενδεχομένως, κοινότοπο από την ερώτηση αν «μεγαλώσατε ανάμεσα σε βιβλία» ειδικά όταν απευθύνεται στον διευθυντή μιας υποδειγματικής δημόσιας βιβλιοθήκης. Ομως ο Γιάννης Τροχόπουλος είναι εκεί για να ανατρέπει τα στερεότυπα: «Γεννήθηκα και μεγάλωσα μέσα σε επτά, οκτώ γυναίκες που έβλεπαν και διάβαζαν το φλιτζάνι»! Ο διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Βέροιας, που πριν από ένα χρόνο παρέλαβε το «νόμπελ των βιβλιοθηκών», το Βραβείο «Πρόσβαση στη Μάθηση» του Ιδρύματος Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς, ύψους ενός εκατ. δολαρίων, δηλώνει ευθαρσώς ότι δεν είναι φανατικός αναγνώστης.
Με διάφορες αφορμές το επαναλαμβάνει στη συζήτησή μας, αλλά ο καταιγισμός γεγονότων και δραστηριοτήτων είναι τέτοιος που δεν αφήνει περιθώριο για την παραμικρή αμφιβολία: το 1992 η Βιβλιοθήκη της Βέροιας είχε ήδη αντιληφθεί τη δύναμη της τεχνολογίας. Το 1992 ο κατάλογός της ήταν πλήρως αυτοματοποιημένος. Το 1996 παρείχε στους χρήστες της δωρεάν πρόσβαση σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές και στο Διαδίκτυο. Το 1997 ήταν η πρώτη που δημιούργησε τη δική της ιστοσελίδα... Το ’99 οργάνωσε ένα αυτόματο σύστημα διακίνησης του υλικού, βάζοντας πρόστιμο για την καθυστέρηση στην επιστροφή των βιβλίων.
Μεγάλη Πέμπτη μεσημέρι φτάνουμε οδικώς στην ηλιόλουστη Βέροια και ο Γιάννης Τροχόπουλος μας υποδέχεται στην είσοδο. Είναι μία η ώρα και ο κόσμος στο εσωτερικό πυκνός. Παιδιά, ενήλικες, κίνηση, δραστηριότητες, όλοι οι υπολογιστές κατειλημμένοι, το εργαστήρι ρομποτικής σε εξέλιξη. Το κτίριο δονείται. Ανεβοκατεβαίνουμε ορόφους, ο Γ. Τροχόπουλος με την οικειότητα του, επί 26 χρόνια, διευθυντή μάς ξεναγεί. «Το βραβείο έφερε έναν απίστευτο όγκο ανθρώπων. Ηδη υπήρχαν. Τώρα έχει συμβεί το αδιαχώρητο. Το ελληνικό Δημόσιο έχει σχεδόν πάψει να μας χρηματοδοτεί. Αλλά και μέχρι σήμερα, το 65% περίπου προερχόταν από άλλους πόρους. Η Βιβλιοθήκη λειτουργεί από το ’50. Εγώ ήρθα το ’85. Τότε, είχε τρία άτομα προσωπικό. Τώρα, έχει 21».
Βρισκόμαστε στον τρίτο όροφο στην αίθουσα εκδηλώσεων, για την οποία έχει πολλά όνειρα ο Γιάννης Τροχόπουλος. Περνάμε στο γραφείο του. Απλό, μάλλον μικρό, με μπαλκόνι. «Βλέπετε τι ωραία θέα... Στο βάθος η Βεργίνα, μπροστά οι στέγες των σπιτιών, βγαίνω, ξεκουράζομαι, παίρνω ανάσες. Ολη μέρα πιέζω και πιέζομαι». Κατεβαίνουμε στο αίθριο για το οποίο «έδωσαν την ιδέα οι Δανοί». Ηταν ένας άχαρος ακάλυπτος, που μετατράπηκε σε χώρο ανάγνωσης και εκδηλώσεων. Εκεί και η ελιά που έβαλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, εγκαινιάζοντας τον χώρο αυτό, τα Μαγικά Κουτιά και το παιδικό τμήμα το 2009. «Τότε βάλαμε υποψηφιότητα για τρίτη φορά για το βραβείο Μελίντα και Μπιλ Γκέιτς. Ανάμεσα σε τριακόσιες πενήντα βιβλιοθήκες από όλον τον κόσμο... Είχε βραβευτεί το Ελσίνκι, να φανταστείτε, με 97 παραρτήματα. Το Ιδρυμα Γκέιτς απασχολεί οκτώ εμπειρογνώμονες που αλλάζουν κάθε χρόνο, ώστε να μην υπάρξει καμία πιθανότητα επιρροής στην κρίση. Η Βέροια είναι η μικρότερη βιβλιοθήκη στον κόσμο που πήρε αυτό το βραβείο».
Η Βιβλιοθήκη που διευθύνει ο Γιάννης Τροχόπουλος είναι συνδεδεμένη με άλλη εποχή. Ενας θύλακος δημιουργικός, παραγωγικός, με ρυθμούς ανάπτυξης που καλπάζουν, σε αντίστροφη πορεία από τη χώρα. Είναι δυνατόν; Οι πληροφορίες καταιγιστικές και παρά το γεγονός ότι το ντοκιμαντέρ της Κατερίνας Ευαγγελάκου για τη Βιβλιοθήκη (που προβλήθηκε στη σειρά «Κιβωτός.gr» από την κρατική τηλεόραση) ήταν υποδειγματικό, η αυτοψία εξακολουθεί να προσθέτει στοιχεία, να γεννά σκέψεις, να προσκαλεί σε άλλες ταχύτητες και μεθόδους δουλειάς που –ναι, εφαρμόζονται και– ναι, αποδίδουν...
Γεννημένος στη Βέροια, με σπουδές Νομικής στη Θεσσαλονίκη, είχε ως βασικό καύσιμο ζωής την περιέργεια. Μόλις ανέλαβε τη διεύθυνση έφυγε για μάστερ βιβλιοθηκονομίας στο εξωτερικό «και αυτό άλλαξε την πορεία τη δική του και της Βιβλιοθήκης». Οι γνωριμίες που έκανε, καθοριστικές. «Ξεκίνησα από μια βασική αρχή: δεν υπήρχε περίπτωση οι άνθρωποι στην υπόλοιπη Ευρώπη να είναι διαφορετικοί από τους ανθρώπους εδώ. Ηταν ολόιδιοι. Απλώς κατάλαβα ότι αν δημιουργήσουμε ένα σύστημα που να εκφράζει τις ανάγκες τους θα έχει επιτυχία».
Εχουμε σχεδόν εγκατασταθεί στον χώρο που λίγο πριν ήταν γεμάτος από παιδιά που δοκίμαζαν τη φαντασία τους στο εργαστήρι ρομποτικής. Το γεύμα έχει επιμεληθεί σύσσωμη η οικογένεια Τροχόπουλου. Σπιτικό, γευστικό, οικείο.
Δεν πας πουθενά αν κάνεις αυτό που ζητάει ο κόσμος
Τα Μαγικά Κουτιά, που χρηματοδοτήθηκαν από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ξεκίνησαν από μια ιδέα του Γιάννη Τροχόπουλου, την οποία επεξεργάστηκε ένας ντιζάινερ. Σήμερα περιγράφονται και αναλύονται σε διεθνή έντυπα και ιστοσελίδες, ως «μια υποδειγματική προσέγγιση των παιδιών στη γνώση που περιέχει τα στοιχεία της έκπληξης και της ανακάλυψης, που προάγει την ανάγνωση, την ψηφιακή εκπαίδευση και τη δημιουργικότητα, και αναπτύσσει δεξιότητες για τη βιβλιοθήκη του μέλλοντος». Χώρος διαδραστικός, με έπιπλα πολλαπλών χρήσεων, που αλλάζουν σχήματα, χρώματα, υλικά, που καλλιεργούν τη φαντασία και τα συναισθήματα. «Στην αρχή, για τέσσερις μήνες, ήταν καταστροφή», λέει ο Γ. Τροχόπουλος. «Μετά τους έξι μήνες η αλλαγή ήταν θεαματική. Η προσαρμογή θέλει χρόνο. Δεν κάνεις αυτό που ζητάει ο κόσμος, γιατί δεν πας πουθενά. Ο κόσμος έχει μικρούς ορίζοντες. Αν γίνει δημιουργική η τοπική κοινωνία, τότε, ναι, θα την ακούσω περισσότερο».
Μεγάλη Πέμπτη μεσημέρι φτάνουμε οδικώς στην ηλιόλουστη Βέροια και ο Γιάννης Τροχόπουλος μας υποδέχεται στην είσοδο. Είναι μία η ώρα και ο κόσμος στο εσωτερικό πυκνός. Παιδιά, ενήλικες, κίνηση, δραστηριότητες, όλοι οι υπολογιστές κατειλημμένοι, το εργαστήρι ρομποτικής σε εξέλιξη. Το κτίριο δονείται. Ανεβοκατεβαίνουμε ορόφους, ο Γ. Τροχόπουλος με την οικειότητα του, επί 26 χρόνια, διευθυντή μάς ξεναγεί. «Το βραβείο έφερε έναν απίστευτο όγκο ανθρώπων. Ηδη υπήρχαν. Τώρα έχει συμβεί το αδιαχώρητο. Το ελληνικό Δημόσιο έχει σχεδόν πάψει να μας χρηματοδοτεί. Αλλά και μέχρι σήμερα, το 65% περίπου προερχόταν από άλλους πόρους. Η Βιβλιοθήκη λειτουργεί από το ’50. Εγώ ήρθα το ’85. Τότε, είχε τρία άτομα προσωπικό. Τώρα, έχει 21».
Βρισκόμαστε στον τρίτο όροφο στην αίθουσα εκδηλώσεων, για την οποία έχει πολλά όνειρα ο Γιάννης Τροχόπουλος. Περνάμε στο γραφείο του. Απλό, μάλλον μικρό, με μπαλκόνι. «Βλέπετε τι ωραία θέα... Στο βάθος η Βεργίνα, μπροστά οι στέγες των σπιτιών, βγαίνω, ξεκουράζομαι, παίρνω ανάσες. Ολη μέρα πιέζω και πιέζομαι». Κατεβαίνουμε στο αίθριο για το οποίο «έδωσαν την ιδέα οι Δανοί». Ηταν ένας άχαρος ακάλυπτος, που μετατράπηκε σε χώρο ανάγνωσης και εκδηλώσεων. Εκεί και η ελιά που έβαλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, εγκαινιάζοντας τον χώρο αυτό, τα Μαγικά Κουτιά και το παιδικό τμήμα το 2009. «Τότε βάλαμε υποψηφιότητα για τρίτη φορά για το βραβείο Μελίντα και Μπιλ Γκέιτς. Ανάμεσα σε τριακόσιες πενήντα βιβλιοθήκες από όλον τον κόσμο... Είχε βραβευτεί το Ελσίνκι, να φανταστείτε, με 97 παραρτήματα. Το Ιδρυμα Γκέιτς απασχολεί οκτώ εμπειρογνώμονες που αλλάζουν κάθε χρόνο, ώστε να μην υπάρξει καμία πιθανότητα επιρροής στην κρίση. Η Βέροια είναι η μικρότερη βιβλιοθήκη στον κόσμο που πήρε αυτό το βραβείο».
Η Βιβλιοθήκη που διευθύνει ο Γιάννης Τροχόπουλος είναι συνδεδεμένη με άλλη εποχή. Ενας θύλακος δημιουργικός, παραγωγικός, με ρυθμούς ανάπτυξης που καλπάζουν, σε αντίστροφη πορεία από τη χώρα. Είναι δυνατόν; Οι πληροφορίες καταιγιστικές και παρά το γεγονός ότι το ντοκιμαντέρ της Κατερίνας Ευαγγελάκου για τη Βιβλιοθήκη (που προβλήθηκε στη σειρά «Κιβωτός.gr» από την κρατική τηλεόραση) ήταν υποδειγματικό, η αυτοψία εξακολουθεί να προσθέτει στοιχεία, να γεννά σκέψεις, να προσκαλεί σε άλλες ταχύτητες και μεθόδους δουλειάς που –ναι, εφαρμόζονται και– ναι, αποδίδουν...
Γεννημένος στη Βέροια, με σπουδές Νομικής στη Θεσσαλονίκη, είχε ως βασικό καύσιμο ζωής την περιέργεια. Μόλις ανέλαβε τη διεύθυνση έφυγε για μάστερ βιβλιοθηκονομίας στο εξωτερικό «και αυτό άλλαξε την πορεία τη δική του και της Βιβλιοθήκης». Οι γνωριμίες που έκανε, καθοριστικές. «Ξεκίνησα από μια βασική αρχή: δεν υπήρχε περίπτωση οι άνθρωποι στην υπόλοιπη Ευρώπη να είναι διαφορετικοί από τους ανθρώπους εδώ. Ηταν ολόιδιοι. Απλώς κατάλαβα ότι αν δημιουργήσουμε ένα σύστημα που να εκφράζει τις ανάγκες τους θα έχει επιτυχία».
Εχουμε σχεδόν εγκατασταθεί στον χώρο που λίγο πριν ήταν γεμάτος από παιδιά που δοκίμαζαν τη φαντασία τους στο εργαστήρι ρομποτικής. Το γεύμα έχει επιμεληθεί σύσσωμη η οικογένεια Τροχόπουλου. Σπιτικό, γευστικό, οικείο.
Δεν πας πουθενά αν κάνεις αυτό που ζητάει ο κόσμος
Τα Μαγικά Κουτιά, που χρηματοδοτήθηκαν από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ξεκίνησαν από μια ιδέα του Γιάννη Τροχόπουλου, την οποία επεξεργάστηκε ένας ντιζάινερ. Σήμερα περιγράφονται και αναλύονται σε διεθνή έντυπα και ιστοσελίδες, ως «μια υποδειγματική προσέγγιση των παιδιών στη γνώση που περιέχει τα στοιχεία της έκπληξης και της ανακάλυψης, που προάγει την ανάγνωση, την ψηφιακή εκπαίδευση και τη δημιουργικότητα, και αναπτύσσει δεξιότητες για τη βιβλιοθήκη του μέλλοντος». Χώρος διαδραστικός, με έπιπλα πολλαπλών χρήσεων, που αλλάζουν σχήματα, χρώματα, υλικά, που καλλιεργούν τη φαντασία και τα συναισθήματα. «Στην αρχή, για τέσσερις μήνες, ήταν καταστροφή», λέει ο Γ. Τροχόπουλος. «Μετά τους έξι μήνες η αλλαγή ήταν θεαματική. Η προσαρμογή θέλει χρόνο. Δεν κάνεις αυτό που ζητάει ο κόσμος, γιατί δεν πας πουθενά. Ο κόσμος έχει μικρούς ορίζοντες. Αν γίνει δημιουργική η τοπική κοινωνία, τότε, ναι, θα την ακούσω περισσότερο».
Διαβάστε τη συνέχεια στην Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου