Μπορούν τα παιδιά να αναπτύξουν γνωστικές ικανότητες με παιγνιώδη τρόπο, αντί να αποστηθίζουν σελίδες; Μπορεί το ελληνικό σχολείο να υιοθετήσει με συνέπεια προγράμματα που αφορούν την ανάπτυξη κοινωνικοσυναισθηματικών δεξιοτήτων των παιδιών;
Το κυρίαρχο πρότυπο υποκειμενοποίησης που διακινείται μέσα στο ελληνικό σχολείο μάς δείχνει πως τα σύγχρονα υποκείμενα μάθησης εξαντλούνται μεταξύ σχολικών αιθουσών και φροντιστηρίων, συσσωρεύοντας πληροφορίες με αυτοσκοπό τη βαθμολόγηση, ενώ παράλληλα πέφτουν θύματα ή γίνονται θύτες σχολικού εκφοβισμού.
Ως γνωστόν στα ελληνικά σχολεία καταγράφονται διαρκώς αύξηση του μπούλινγκ και της ανήλικης παραβατικότητας και σημαντική μείωση του μέσου όρου ηλικίας των «πρωταγωνιστών στη βία», γεγονός που φαντάζει παράδοξο καθώς τα δημόσια σχολεία διαθέτουν εδώ και καιρό αρκετά εργαλεία για την ανάπτυξη συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών, όπως το καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Χρώματα της καλοσύνης» που απευθύνεται σε μαθητές ηλικίας 6-12 ετών. Το βραβευμένο πρόγραμμα -που μεταξύ άλλων συμβάλλει και στην κοινωνική συνοχή- έχει ενταχθεί σε όλα τα δημόσια σχολεία ως κομμάτι του προγράμματος των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων.
Τα «Χρώματα της καλοσύνης», μια καινοτόμος υβριδική προσέγγιση διδασκαλίας στην τάξη, ενσωματώνουν πρακτικές ευθυγραμμισμένες με τις παγκόσμιες βέλτιστες πρακτικές και υιοθετούν το παιχνίδι ως παράλληλο εργαλείο εκπαίδευσης. Το παιχνίδι, ως δραστηριότητα, θεωρείται εξάλλου η γλώσσα το παιδιού, ενώ τα παιχνίδια, ως αντικείμενα, θεωρούνται οι λέξεις του παιδιού.
Το πρόγραμμα, που σχεδιάστηκε από την Danielle De La Fuente, με στόχο να βοηθήσει τα παιδιά να εξερευνήσουν τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους, ενθαρρύνει τα παιδιά να κάνουν ένα «ταξίδι» μέσω των χρωμάτων, έτσι ώστε να μάθουν να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, να αποκτούν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση και κοινωνική επίγνωση, να αποδέχονται και να συμβιώνουν ευκολότερα με κάθε διαφορετικότητα.
Τι συμβαίνει όμως τελικά και αντί τα ιδρύματα γνώσης να θωρακίζονται ενάντια στη βία μέσω ενός ασφαλούς και ευχάριστου περιβάλλοντος μάθησης, σημειώνουν ποσοστά-ρεκόρ σε καταδίκες για σχολικό εκφοβισμό;
Στη χώρα μας, ολοένα και περισσότερα παιδιά περιθωριοποιούνται εξαιτίας της αναπαράστασης του έμφυλου εαυτού τους. Ακόμα και στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού αρκετοί μαθητές εμφανίζονται εξαιρετικά επιθετικοί, ίσως γιατί οι στερεοτυπικοί ρόλοι των φύλων συνεχίζουν να βάζουν, ακόμα και σήμερα, τα θεμέλια της έμφυλης βίας κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Το ίδιο συμβαίνει και με τη ρατσιστική βία που αναπαράγεται μέσα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Αποτέλεσμα; Παιδιά -με ευαλωτότητες- κακοποιούνται ψυχικά και αποξενώνονται από την εκπαιδευτική διαδικασία καθώς το ελληνικό σχολείο δεν συμβάλλει στη βελτίωση των κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων των συμμαθητών τους, στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, στην αποδόμηση των έμφυλων στερεοτύπων, στο χτίσιμο μιας εκπαίδευσης με ενταξιακό και συμπεριληπτικό περιεχόμενο, στην ενδυνάμωση παιδιών από ευπαθείς κοινωνικά ομάδες, έτσι ώστε να μην υπάρχει κανένα παιδί δίχως πρόσβαση σε πραγματική εκπαίδευση, κανένα παιδί χωρίς κοινωνικοσυναισθηματική υποστήριξη.
Το ελληνικό σχολείο δεν μπορεί να θεωρηθεί πετυχημένο όσο δεν είναι σε θέση να διορθώσει την πολιτισμική αποστέρηση που έχει τις ρίζες της στο κοινωνικό ή οικογενειακό περιβάλλον, να κατανοήσει τον ψυχισμό του παιδιού και να το μυήσει στην εκπαιδευτική διαδικασία χωρίς να το εθίζει στη βαθμοθηρία.
Τα «Χρώματα της καλοσύνης» έχουν τη δύναμη να καλύψουν ένα μέρος αυτού του κρίσιμου κενού στο πεδίο της εκπαίδευσης καθώς αναγνωρίζουν και προτάσσουν τη σημασία της κοινωνικοσυναισθηματικής μάθησης και τον ρόλο του παιχνιδιού στη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Αλλωστε είναι ευρέως αποδεκτό πως ο ρόλος της παιγνιώδους δραστηριότητας είναι εξαιρετικά σημαντικός για την εκφόρτιση εντάσεων ενός παιδιού που αδυνατεί να εκφραστεί λεκτικά. Το παιχνίδι είναι εξάλλου ο πιο άμεσος τρόπος επαφής με το ασυνείδητο των παιδιών -όπως έγραφε η Μέλανι Κλάιν-, δεδομένου πως προκαλεί λιγότερο άγχος και μικρότερες αντιστάσεις στα παιδιά από τους λεκτικούς συνειρμούς.
Τα «Χρώματα της καλοσύνης» μπορούν να γίνουν λοιπόν ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών, των γονιών και των ειδικών για να ενισχύσουν τόσο τις γνωστικές όσο και τις ψυχοκοινωνικές δεξιότητες του παιδιού, να αυξήσουν τα επίπεδα ανεκτικότητας και αλληλεγγύης του, να διεγείρουν τη σκέψη και τη φαντασία του, να προσδώσουν νέο νόημα στην πραγματικότητά του, να το μάθουν να βιώνει με μεγαλύτερη κατανόηση και καλοσύνη τη σχέση του με τους άλλους και τον κόσμο.
Ας απαιτήσουμε συνεπώς την ενσωμάτωση τέτοιων προγραμμάτων στα ελληνικά σχολεία, για να ενθαρρύνουμε την παιδική ονειροπόληση, να έχουμε πιο χαρούμενους μαθητές που δεν θα διαπερνιούνται από τις κοινωνικές αντιθέσεις, που δεν θα κάθονται στα θρανία με τον φόβο του στιγματισμού ή του εκφοβισμού, που δεν θα καταλήγουν θύματα και δεν θα μεταμορφώνονται σε θύτες. Για να μειωθεί επιτέλους η σχολική αποτυχία που αφορά περισσότερο τις ευάλωτες ομάδες και να λειτουργήσει το σχολείο ως θεσμός προστασίας των δικαιωμάτων του παιδιού.
Δήμητρα Αθανασοπούλου
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου