Αν αναλογιστεί κανείς τις δυσκολίες των παιδιών με υπερλεξία στην εκφραστική γλώσσα, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι χρειάζονται υποστήριξη, βοήθεια και καθοδήγηση όταν έχουν να γράψουν εργασίες ή κείμενα για το σχολείο.
1) Χρησιμοποιείτε γραφικούς διοργανωτές: Οι γραφικοί διοργανωτές είναι οπτικά εργαλεία που βοηθούν τα παιδιά να οργανώσουν ιδέες και πληροφορίες. Σκεφτείτε χάρτες εννοιών, διαγράμματα Venn, πίνακες και τέτοιου είδους πράγματα. Στην πραγματικότητα περιλαμβάνουν οτιδήποτε μπορεί να γεμίσει ένα παιδί για να το βοηθήσει να βρει ιδέες, να οργανώσει τις παραγράφους του και να οργανώσει τις σκέψεις του όταν πρέπει να γράψει κάτι. Υπάρχουν πολλοί γραφικοί διοργανωτές, άλλοι γενικοί και άλλοι ειδικοί για την παραγωγή πολύ συγκεκριμένων ειδών γραπτών κειμένων. Μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να παρουσιάσουν τη χρονική σειρά των γεγονότων, να προσθέσουν περισσότερες λεπτομέρειες στα κείμενά τους, να αναπτύξουν ολοκληρωμένους χαρακτήρες.
2) Χρησιμοποιείτε εικόνες: Κάποια παιδιά με υπερλεξία χρειάζονται βοήθεια όχι μόνο για να επιλέξουν ένα θέμα, αλλά και για να οπτικοποιήσουν χαρακτήρες και οι τοποθεσίες/ περιβάλλοντα ώστε να τα περιγράψουν. Οι εικόνες μπορούν να βοηθήσουν πάρα πολύ. Το παιδί μπορεί να κληθεί να περιγράψει μια εικόνα που του δίνει ο/η εκπαιδευτικός σαν βοήθεια, αντί να προσπαθήσει με λέξεις- κλειδιά που του δίνονται να σχηματίσει προτάσεις. Αν πχ τα παιδιά πρέπει να γράψουν μια μικρή ιστορία για μια γάτα, είναι πολύ βοηθητικό να κοιτάξει εικόνες με γάτες, να επιλέξει μια που του αρέσει και να χρησιμοποιήσει αυτή την εικόνα για να περιγράψει την γάτα της ιστορίας του. Μπορείτε επίσης να βοηθήσετε το παιδί κάνοντάς του καθοδηγητικές ερωτήσεις για την εικόνα που βλέπει πχ Τι χρώμα είναι η γούνα της γάτας ;Ο στόχος μας είναι να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να συμπεριλάβουν όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες στην ιστορία τους, δίνοντας πλούτο, σαφήνεια και παραστατικότητα στο λόγο τους.
3) Παρέχετε στο παιδί την αρχή των προτάσεων (λέξεις και φράσεις δηλαδή με τις οποίες μπορεί να αρχίζει τις προτάσεις του): Μερικές φορές το παιδί βρίσκει εύκολα το θέμα για το οποίο θέλει να γράψει, αλλά δυσκολεύεται πολύ να εκφραστεί και να βάλει τις ιδέες του στο χαρτί. Το να παρέχουμε στα παιδιά μια λίστα με πιθανούς τρόπους για να αρχίζουν τις προτάσεις τους είναι μια πολύ καλή στρατηγική. Κάτι ανάλογο είναι και η αρχή των παραμυθιών «Μια φορά και έναν καιρό».
4) Δίνετε την δυνατότητα να γράφουν για τα ενδιαφέροντά τους ή για πράγματα που αγαπούν: Είναι πολύ πιο εύκολο να γράψει κανείς για ένα θέμα που του αρέσει και / ή ξέρει πολύ καλά. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να παρέχουν την δυνατότητα στα παιδιά να επιλέξουν ελεύθερα το θέμα που θέλουν να αναπτύξουν.
5) Δίνετε ειδικά και συγκεκριμένα θέματα: Ίσως φαίνεται λίγο περίεργη αυτή η συμβουλή την στιγμή που λίγες γραμμές πιο πάνω είπαμε ότι πρέπει να δίνουμε στο παιδί την δυνατότητα να επιλέγει ελεύθερα θέμα. Ωστόσο, κάποια παιδιά με υπερλεξία τα χάνουν όταν έχουν μεγάλη ελευθερία. Δυσκολεύονται να διαλέξουν θέμα και τελικά δεν ξεκινούν καν να γράφουν. Για αυτό τον λόγο είναι προτιμότερο να σκεφτόμαστε μαζί με τα παιδιά κάποια θέματα που θα μπορούσαν να γράψουν (ιδίως αν γνωρίζουμε τα ενδιαφέροντα και τις εμπειρίες τους) και να επιλέγουν κάποιο από αυτά ή να δίνουμε ένα θέμα που γνωρίζουμε ότι τα ενδιαφέρει και μπορούν να το αναπτύξουν. Με αυτό τον τρόπο το παιδί δεν μπλοκάρει από το άγχος.
6) Δημιουργήστε μια τράπεζα ιδεών για τις φορές που τα παιδιά θα καλούνται να επιλέξουν ελεύθερα το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούν: Κάποιες φορές το παιδί θα αναγκαστεί να επιλέξει ελεύθερα το θέμα της άσκησης γραπτού λόγου. Μια λίστα με πιθανά θέματα μπορεί να το βοηθήσει πολύ. Καθίστε μαζί του και καταγράψτε ποια θέματα θέλει και μπορεί να αναπτύξει. Φτιάξτε μια λίστα που θα την έχει στο ντοσιέ του ή στο τετράδιό του. Κάθε φορά που θα καλείται να επιλέξει θέμα, απλώς θα επιλέγει από την λίστα. ‘Άλλη μια καλή ιδέα είναι να βρείτε όλοι μαζί – μαθητές και εκπαιδευτικοί- πιθανά θέματα για ασκήσεις παραγωγής γραπτού λόγου. Το παιδί με υπερλεξία μπορεί να βοηθηθεί πολύ ακούγοντας τις ιδέες των άλλων παιδιών – όσο χαζές ή παράξενες και αν είναι - . Αρχικά θα δει ότι δεν υπάρχει λάθος απάντηση και ότι κυριολεκτικά μπορεί να γράψει για ό,τι θέλει. Κατά δεύτερο λόγο, μπορεί να πάρει έμπνευση από τις ιδέες των άλλων για θέματα που δεν είχε σκεφτεί.
7) Σπάζετε τις ασκήσεις παραγωγής γραπτού λόγου σε μικρότερα βήματα: Σκεφτείτε για λίγο τι περιέχουν οι σύντομες ιστορίες. Θα πρέπει το παιδί να σκεφτεί την τοποθεσία, την πλοκή, το πρόβλημα και τη λύση, χαρακτήρες και πολλά άλλα πράγματα. Το παιδί με υπερλεξία μπορεί να βοηθηθεί σημαντικά αν σπάσουμε την συγγραφή της ιστορίας σε μικρότερα βήματα – κομμάτια που μπορεί να χειριστεί πιο εύκολα. Έτσι θα πρέπει να εστιάζει την προσοχή του σε ένα πράγμα κάθε φορά. Πχ Ένα βήμα μπορεί να είναι να επιλέξει έναν χαρακτήρα και να αποφασίσει για τα στοιχεία σχετικά με αυτόν (πχ ποιος είναι, πώς είναι σαν εμφάνιση και χαρακτήρα) συμπληρώνοντας έναν γραφικό διοργανωτή. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με την τοποθεσία, το πρόβλημα κοκ. Με αυτό τον τρόπο η άσκηση γίνεται λιγότερο χαοτική και τρομαχτική. Αυτή η στρατηγική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή όλων των ειδών γραπτών κειμένων και όχι μόνο για σύντομες ιστορίες.
8) Θέτετε ξεκάθαρες οδηγίες και προσδοκίες για την δραστηριότητα παραγωγής γραπτού λόγου : Παρέχετε στο παιδί με υπερλεξία ξεκάθαρες, ειδικές οδηγίες και προσδοκίες. Αυτό μπορεί να σημαίνει να τους παρέχετε πληροφορίες σχετικά : με το πόσες παραγράφους πρέπει να γράψουν, πόσες λέξεις πρέπει να είναι η εργασία, πόσες προτάσεις θα πρέπει να έχει τουλάχιστον μια παράγραφος, τι γραμματοσειρά (μέγεθος, όνομα και αποστάσεις μεταξύ των γραμμών) θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί αν την περάσουν στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Το σημαντικό είναι να δίνετε συγκεκριμένες και όχι γενικές οδηγίες. Πχ η οδηγία «Γράψτε τέσσερις παραγράφους» είναι αρκετά γενική και ανοιχτή σε διάφορες ερμηνείες. Ένα παιδί με υπερλεξία για παράδειγμα μπορεί να σκεφτεί ότι μπορεί να γράψει μία πρόταση μόνο σε κάθε παράγραφο και τελικά να γράψει μόνο τέσσερις προτάσεις- παραγράφους. Ή μπορεί διαβάζοντας την οδηγία «Γράψτε δύοσελίδες» να χρησιμοποιήσει στον υπολογιστή γραμματοσειρά μέγεθος 30 και οι δύο σελίδες να γεμίσουν με λίγες προτάσεις. Μια από τις αγαπημένες μου δραστηριότητες για την Ε’ Δημοτικού είναι η «πρόκληση των 100 λέξεων». Ο στόχος είναι οι μαθητές να γράψουν ακριβώς 100 λέξεις για ένα θέμα που τους δίνεται, ούτε περισσότερες, ούτε λιγότερες. Πρέπει να είναι ακριβώς 100. Και αυτή η σαφήνεια στις οδηγίες κάνει τέτοιου είδους ασκήσεις πολύ καλές για παιδιά με υπερλεξία.
9) Παρέχετε στα παιδιά δείγματα/ πρότυπα γραπτών κειμένων κάθε είδος: Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουν τα παιδιά πώς θα πρέπει να είναι η τελική μορφή της δραστηριότητας/ του κειμένου που καλούνται να γράψουν. Πχ πριν τους ζητήσετε να γράψουν ένα haiku, δώστε τους να δουν και να διαβάσουν αρκετά διαφορετικά haiku.
10) Παρέχετε λίστες και ρουμπρίκες για έλεγχο και αξιολόγηση της δουλειάς τους: οι λίστες και οι ρουμπρίκες μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά με υπερλεξία να δουν τι ακριβώς περιμένετε. Πχ μπορείτε να τους δώσετε μια λίστα που θα δείχνει πώς πρέπει να ελέγξουν το κείμενο/ την εργασία τους πριν την παραδώσουν (πχ έλεγχος ορθογραφίας, κεφαλαίων γραμμάτων, σημείων στίξης). Ή μπορείτε να τους δώσετε μια ρουμπρίκα για να δουν ακριβώς ποια κριτήρια θα χρησιμοποιήσει ο/ η εκπαιδευτικός για να βαθμολογήσει τη δουλειά τους.
11) Διδάσκετε στους μαθητές την δομή που θα πρέπει να χρησιμοποιούν ανάλογα με το είδος της εργασίας: Τα διαφορετικά είδη εργασιών/ κειμένων έχουν και διαφορετική δομή. Παρέχοντας σαφείς και συγκεκριμένες οδηγίες για κάθε διαφορετικό τύπο, ο/ η εκπαιδευτικός μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ τους μαθητές με υπερλεξία. Έτσι τα παιδιά δεν χρειάζεται να αγχώνονται και να προσπαθούν να μαντέψουν τι πρέπει να κάνουν, καταλαβαίνουν ποιες είναι οι προσδοκίες των εκπαιδευτικών και τους δίνεται κάτι συγκεκριμένο για να δουλέψουν. Πχ ας δούμε μερικά διαφορετικά είδη ποιημάτων. Το haiku είναι τρεις σειρές κειμένου με κάθε σειρά να έχει συγκεκριμένο αριθμό συλλαβών, ενώ το limerick έχει πέντε γραμμές και απαιτεί συγκεκριμένο ρυθμικό σχήμα.
12) Βοηθάτε τα παιδιά να χτίσουν μια πλούσια βάση γνώσεων για το θέμα που καλούνται να γράψουν. Μερικές φορές τα παιδιά δυσκολεύονται να γράψουν για ένα θέμα γιατί πολύ απλά δεν ξέρουν αρκετά πράγματα για το θέμα αυτό.
13) Αφήνετέ τα να χρησιμοποιούν τεχνολογικά βοηθήματα: Πολλά παιδιά έχουν κινητικές δυσκολίες με αποτέλεσμα η πράξη της γραφής με το μολύβι να είναι δύσκολη. Στην εποχή μας υπάρχουν πάρα πολλές επιλογές που μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να εκφραστεί γραπτά αν δυσκολεύεται με τον παραδοσιακό τρόπο (πχ μπορεί να γράφει σε υπολογιστή αντί να γράφει σε τετράδιο).
Απόδοση του άρθρου How To Help Hyperlexic Kids With Writing
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου