Όταν η Αυστραλή γιαγιά της έμαθε ότι η Λωξάνδρα διαγνώστηκε με σύνδρομο Down, έκανε ένα μάλλον ασυνήθιστο σχόλιο στον γιο της: «Τι ωραία που διάλεξε να έρθει σε εσάς!». Είχε δίκιο. Όποιος γνώρισε ποτέ τη Λωξάνδρα έμαθε ότι είναι τύχη που τον έχει επιλέξει να υπάρχει στη ζωή της. «Αν είσαι καλή μου φίλη», μου λέει με σοβαρότητα, «θα έρθεις να μαγειρέψουμε μαζί». Θέλει να μου χαρίσει και ένα λαστιχάκι για τα μαλλιά και να μου φτιάξει έναν ωραίο κότσο. Τι άλλο μπορεί να θέλει κανείς από μια φίλη; Γενναιοδωρία, άδολη προσφορά, δέσμευση και ένα ειλικρινές χαμόγελο. «Αύριο όμως», σπεύδει να προσθέσει, σαν μόλις να το θυμήθηκε, «δεν μπορώ, έχω πρόβα. Είναι σημαντικό».
Η Λωξάνδρα Λούκας πριν από λίγες εβδομάδες έγινε η πρώτη ηθοποιός με σύνδρομο Down που υπέγραψε σύμβαση με το Εθνικό Θέατρο για τη συμμετοχή της στην παράσταση της Ελένης Ευθυμίου Φουέντε Οβεχούνα. Στα 29 της, έχει πάρει ήδη μέρος σε δώδεκα θεατρικές παραστάσεις. Έχει εργαστεί σκληρά για να απομνημονεύσει λόγια, για να ερμηνεύσει τραγούδια, για να εκτελέσει χορευτικές κινήσεις, για να ολοκληρώσει πολύωρες πρόβες. Αυτό το μεσημέρι, στη μεγάλη σκηνή του Εθνικού, κινείται με χαρά, αυτοπεποίθηση, ορμή, προσμονή −και λίγο άγχος, ομολογεί− για την πρόβα και την παράσταση. Έχει μια αφοπλιστική φυσικότητα, σοβαρότητα και πεποίθηση όταν λέει «εγώ είμαι ηθοποιός, παίζω σε παράσταση, είναι σημαντικό».
Μεγαλώνοντας στα παρασκήνια
Κόρη της ηθοποιού, μέλους της Πειραματικής Σκηνής της Τέχνης και τέως καλλιτεχνικής διευθύντριας του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης, Ελένης Δημοπούλου, και του σκηνογράφου Ρίτσαρντ Άντονι, η Λωξάνδρα μεγάλωσε ουσιαστικά μέσα σε μια ευρύτερη θεατρική οικογένεια. «Απολάμβανε τις πρόβες, καθόταν στην πρώτη σειρά και ζητούσε να κρατά και το κείμενο. Της άρεσε πολύ να βλέπει παράσταση, ήταν εξαιρετική θεατής από πολύ μικρή ηλικία. Παρακολουθούσε με προσήλωση και ζητούσε και από τους υπόλοιπους να κάνουν ησυχία», θυμάται η Ελένη Δημοπούλου. Η πρώτη παράσταση στην οποία η Λωξάνδρα έλαβε μέρος ήταν ο Γουίνι το αρκουδάκι, σε ηλικία πέντε ετών, στην Αυστραλία, όπου είχε μετακομίσει τότε η οικογένειά της. Σε αυτή την παράσταση συμμετείχε και η δίδυμη αδελφή της, η Λώρα Λούκας, που σήμερα ζει και εργάζεται ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος στο Σίδνεϊ. Στα δώδεκά της χρόνια ανέβηκε ξανά στη σκηνή ως μέλος του θιάσου του Ευτυχισμένου πρίγκιπα του Όσκαρ Ουάιλντ. «Είχα αναλάβει πολλές ομάδες νέων στη Θεσσαλονίκη ως θεατροπαιδαγωγός και την έπαιρνα σε παραστάσεις που ανέβαζα, την ενσωμάτωνα», λέει η μητέρα της.
Ήθος, ταλέντο, σκληρή δουλειά
Το 2008, η Ελένη Δημοπούλου και ο σύζυγός της δημιούργησαν στη Θεσσαλονίκη την ομάδα Εν Δυνάμει. «Σκεφτήκαμε ότι η Λωξάνδρα και οι φίλοι της με αναπηρία έπρεπε να έχουν έναν χώρο όπου να μπορούν να εκφραστούν και να ζουν ισότιμα, μαζί με άλλους νέους χωρίς αναπηρία. Στόχος ήταν να φτιαχτεί μια θεατρική ομάδα μέσα στην οποία θα εκφράζονται, γιατί στην εκπαίδευση που υπήρχε εκείνο τον καιρό για τα άτομα με αναπηρία δεν υπήρχε πρόβλεψη ότι μπορεί κάποιος να θέλει να γίνει καλλιτέχνης». Εκεί η Λωξάνδρα γνώρισε μία ακόμη φίλη και μετέπειτα συνεργάτιδά της, τη σκηνοθέτρια Ελένη Ευθυμίου, τη γυναίκα που τελικά την ανέβασε και στη σκηνή του Εθνικού. «Γνώριζα τη μητέρα της και είχε τύχει να συναντήσω και τη Λωξάνδρα σε φουαγέ, στην πλατεία του θεάτρου. Πρωτοσυνεργάστηκα μαζί της όταν το 2013 η Ελένη Δημοπούλου με κάλεσε να σκηνοθετήσω την ομάδα Εν Δυνάμει», θυμάται. Η πρώτη παράσταση στην οποία συνεργάστηκαν ήταν Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή Πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα, που συμπεριέλαβε στο πρόγραμμά του το Φεστιβάλ Αθηνών. Ακολούθησαν Το άλλο σπίτι, που φιλοξενήθηκε και στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, και τα Ερωτευμένα άλογα, που ανέβηκε στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και στη συνέχεια στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. «Η Λωξάνδρα έχει πολύ καλή σκηνική αντίληψη, πάρα πολύ ωραία κίνηση και μπορεί να έχει και ακρίβεια όποτε χρειάζεται», σημειώνει η Ελένη Ευθυμίου. «Θεωρώ ότι είναι πολύ έμπειρη ύστερα από όλα αυτά τα χρόνια που παρακολουθεί και παίζει θέατρο. Έχει εξαιρετική σχέση με το σώμα της και πολύ καλή σχέση και διάδραση με τους συναδέλφους επί σκηνής. Είναι δυναμική και έχει ταλέντο να αποστηθίζει. Με έχει εκπλήξει και σε επίπεδο ερμηνείας. Είναι πολύ αληθινός ο τρόπος που αντιμετωπίζει τον ρόλο της και τη θέση της πάνω στη σκηνή». Η δυσκολία που έχει με τον λόγο είναι μια πραγματικότητα, ομολογεί η σκηνοθέτρια, «αλλά, όταν δεν είναι ζητούμενο να πει πολλά λόγια επί σκηνής, δεν υστερεί σε κάτι. Οι μόνοι περιορισμοί που θα μπορούσαν να τεθούν ως προς τη συμμετοχή της θα ήταν από το σύνολο, το κατά πόσο δέχονται έναν άνθρωπο με τα στοιχεία που τον συνθέτουν ή όχι. Από τη στιγμή που υπάρχει κλίμα αποδοχής, η Λωξάνδρα, όπως κάθε άλλος, συμμετέχει με τα μειονεκτήματα και τα ταλέντα της».
Γιατί όμως τη Λωξάνδρα; «Γνωρίζω τις δυνατότητές της, την ικανότητά της πάνω στη σκηνή να είναι εκφραστική και το ήθος που έχει. Θεωρώ ότι της αξίζει να την ονομάσουμε επαγγελματία. Πέραν της προσωπικής σχέσης και της σιγουριάς ότι θα μπορούσα να διαχειριστώ την περίπτωσή της, ο άλλος λόγος είναι ότι είναι ένα καθαρό σύμβολο, είναι ένας άνθρωπος με σύνδρομο Down, είναι με φανερό τρόπο διαφορετικός. Επίσης, είναι ένα πρόσωπο το οποίο κανείς δεν μπορεί να πει ότι δεν έχει δουλέψει, δεν έχει προσπαθήσει, δεν έχει σχέση με το θέατρο. Δεν είναι επιλεγμένη τυχαία. Είμαι σίγουρη ότι θα μας βγάλει ασπροπρόσωπους με το ταλέντο της».
Καθοριστική για τη συμπερίληψη της Λωξάνδρας στην παράσταση της πρώτης σκηνής της χώρας, που αναμένεται να κάνει πρεμιέρα στα τέλη του Οκτωβρίου, ήταν η επιθυμία και η απόφαση της καλλιτεχνικής διευθύντριας, Έρις Κύργια, το ρεπερτόριο του Εθνικού Θεάτρου να είναι ανοιχτό και συμπεριληπτικό. «Η Λωξάνδρα δεν ανήκει σε κάποια άλλη κοινωνία, στη δική μας κοινωνία ανήκει, και αυτό πρέπει να αντικατοπτρίζεται στις επιμέρους ομάδες και στις εκδηλώσεις μας», τονίζει. «Το πρόβλημα της συμμετοχικότητας των ατόμων με αναπηρία στις παντός είδους κοινωνικές εκδηλώσεις είναι βαθύ και η πρότασή μας δεν το λύνει βεβαίως, κάνει απλώς μια αρχή. Χρειάζεται να γίνουν πολύ περισσότερα από όλους μας, τόσο σε επίπεδο κρατικής μέριμνας, μέσα από έργα προσβασιμότητας και εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες, όσο και σε ατομικό επίπεδο, μέσα από την αγαπητική αποδοχή. Μεγαλύτερη προσβασιμότητα θα φέρει μεγαλύτερη ορατότητα, άρα μεγαλύτερη εξοικείωση αμφοτερόπλευρα και άρα περισσότερη συμμετοχικότητα».
«Θέλω να τα πάω καλά»
Η Λωξάνδρα εργάζεται με πειθαρχία, καθημερινά, ώστε να είναι καθ’ όλα προετοιμασμένη για την παράσταση. Κατά μέσο όρο, επί πέντε ώρες την ημέρα διαβάζει τα λόγια της, ερμηνεύει τα τραγούδια, εξασκείται στον χορό, παίζει μουσική. «Έχω άγχος», μου λέει. Παρ’ όλα αυτά, δεν δίστασε στιγμή όταν τον περασμένο Αύγουστο οι γονείς της της παρουσίασαν την πρόταση της Ελένης Ευθυμίου. Η απάντησή της ήταν αφοπλιστική: «Ναι, ναι, ναι, είμαι έτοιμη». Και δεν το μετανιώνει, παρότι χρειάστηκε να μετακομίσει στην Αθήνα και της λείπουν πολύ και η Θεσσαλονίκη και οι φίλοι της.
Είμαστε καθισμένες σε ένα τραπέζι στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού. Μπροστά της έχει εκτυπωμένες τις φράσεις που έχει προετοιμάσει να μου πει. «Εσύ ρώτησέ με: Λωξάνδρα, πώς νιώθεις που είσαι στο Εθνικό Θέατρο», με παροτρύνει. Το κάνω. «Είναι πάρα πολύ ωραία, είναι σημαντικό, γιατί εγώ παίζω θέατρο πολλά χρόνια με την Ελένη Ευθυμίου και την ομάδα Εν Δυνάμει», απαντά και συμπληρώνει: «Χαίρομαι που είμαι στην Αθήνα». Έχει μαντέψει ότι θα τη ρωτήσω για τον ρόλο της και είναι πανέτοιμη να μου μιλήσει γι’ αυτόν. «Εμένα ο ρόλος μου είναι το παιδί της Φουέντε Οβεχούνα. Δουλεύω, κάνω χορό, μουσική, έχω άγχος, θέλω να πάω καλά, για την Ελένη Ευθυμίου, για όλους που με στηρίζουν πάρα πολύ».
Έχει πάντα μαζί της μια διαφάνεια ξέχειλη από σελίδες με τα λόγια της και τα τραγούδια της παράστασης. Στις τσακισμένες άκρες των σελίδων μπορεί σχεδόν να μετρήσει κανείς τις φορές που ανυπόμονα τα δάχτυλά της τις έχουν φυλλομετρήσει, ξεχωρίσει, επιλέξει, ανάλογα με τη σκηνή, την πρόβα που έχει να κάνει. Αυτή τη φορά επιλέγει ένα χορικό των γυναικών του χωριού Φουέντε Οβεχούνα στο οποίο συμμετέχει: «Τ’ ορκίζομαι, μόνες μας οι γυναίκες/ θ’ ατιμάσουμε αυτούς τους τυράννους/ θα πιούμε το αίμα σ’ αυτούς τους προδότες/ κι εσείς καθίστε στη σειρά/ να σας πετροβολήσουμε/ Δώστε σε εμάς τα όπλα/ αφού στέκεστε ακίνητοι σαν πέτρες/ σαν μπρούντζινα αγάλματα». Τη χειροκροτώ. Χαμογελά πλατιά, με ατόφια χαρά. Τη ρωτώ πώς αισθάνεται όταν τελειώνει η παράσταση και ακούει τα χειροκροτήματα του κοινού. «Νιώθω καλύτερα», απαντά. «Και θέλω να συνεχίσω να παίζω σε παραστάσεις και θέλω να κάνω μόνο γυναίκες και μου αρέσει να είμαι και μόνη μου στη σκηνή. Θέλω να παίζω και με άλλους, πολύ θέλω, αλλά θέλω να παίζω και μόνη μου σε κάποια σκηνή».
Τη συνεργασία παραδέχεται ότι την απολαμβάνει. «Έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους, κάνουμε πλάκες, λέμε αστεία στις πρόβες». Οι άλλοι έχουν διαδραματίσει διαχρονικά κομβικό ρόλο στη ζωή της, σημειώνει η μητέρα της. «Η Λωξάνδρα δεν είναι μονάδα, η Λωξάνδρα είναι όλοι οι άνθρωποι που έχει γνωρίσει, αυτό που είναι τώρα είναι ζωές πάρα πολλών ανθρώπων που έζησαν μαζί της, τη συμπεριέλαβαν στη δική τους τη ζωή, τους πρόσφερε και της πρόσφεραν. Έχει μεγαλώσει σε ένα αληθινά συμπεριληπτικό περιβάλλον, γι’ αυτό μπορεί να στέκεται κοινωνικά και αυτή τη στιγμή και επαγγελματικά. Δεν είναι ένας άνθρωπος-θαύμα, είναι το θαύμα που γίνεται όταν η αναπηρία είναι ενσωματωμένη μέσα στην καθημερινότητα των άλλων ανθρώπων που είναι μακριά από αυτήν».
«Η Λωξάνδρα πραγματοποίησε το όνειρό της με πολλή, σκληρή δουλειά. Αυτό δεν θα ήταν δυνατόν χωρίς τη βοήθεια όλων των ανθρώπων που την υποστήριξαν σε αυτό το ταξίδι», σημειώνει ο αδελφός της, Νέλσον Λούκας. «Έχει κατορθώσει περισσότερα από όσα ονειρευτήκαμε ποτέ και είμαι πολύ περήφανος για εκείνη. Η Λωξάνδρα είναι φωτεινό παράδειγμα του τι μπορεί να πετύχει κανείς σε ένα συμπεριληπτικό περιβάλλον, όταν οι άνθρωποι που είναι διαφορετικοί γίνονται αποδεκτοί και τους επιτρέπεται να ανθίσουν. Ελπίζω ότι η ιστορία της Λωξάνδρας θα ανοίξει τον δρόμο σε ανθρώπους όπως εκείνη να αφεθούν να ακολουθήσουν τα όνειρά τους και σε όλους εμάς να μπορέσουμε να τους αποδεχτούμε».
Εκτός σκηνής η Λωξάνδρα ζει όπως πολλές συνομήλικές της. Αγαπά να μαγειρεύει, να χορεύει, να τραγουδά. Γελά πολύ με τον σύντροφό της, τον Αλέξανδρο, αφιερώνει χρόνο να κάνει βόλτες με τις φίλες και τη μαμά της. Έχει προφίλ σε όλα τα social media, σχεδόν δεν μπορεί να ζήσει χωρίς σύνδεση στο διαδίκτυο, ενώ έχει γίνει πολύ επιδέξια στη χρήση υπολογιστή και στην πληκτρολόγηση.
Ο αγώνας της να υπάρξει
Η συνεργασία της με το Εθνικό έχει φέρει μια απόλυτη αλλαγή στην καθημερινότητά της, η οποία έχει πολύ θετικό αντίκτυπο. «Ξεκινάει κάθε μέρα και έχει έναν στόχο και έναν σκοπό, που θα φέρουν ένα αποτέλεσμα, και είναι πολύ σημαντικό ότι το αποτέλεσμα θα φανεί σε λίγες εβδομάδες», τονίζει η μητέρα της. «Ξέρει ότι συμμετέχει κάπου και με πολύ διαφορετικούς ανθρώπους. Ξαφνικά, ο κόσμος της Λωξάνδρας ξανοίγεται σε κάτι ακόμα πιο άγνωστο για εκείνη, και αυτό είναι μια άλλη ζωή, ακόμα πιο ισότιμη». Η Λωξάνδρα όμως δεν λαμβάνει μόνο, αλλά ανταποδίδει με ευγνωμοσύνη την εμπιστοσύνη και επιστρέφει με αυταπάρνηση την αγάπη και τη φροντίδα. Το παράδειγμά της, η πορεία της, η επιτυχία της είναι μια ευκαιρία, ένα κέρδος για όλους. «Πιστεύω ότι οι άλλοι θα δουν τον αγώνα ενός ανθρώπου να υπάρξει. Θα το νιώσουν αυτό, ότι τίποτα δεν είναι αυτονόητο, θα καταλάβουν ότι υπάρχει ομορφιά και στο λιγότερο, όχι μόνο στο περισσότερο», σημειώνει η Ελένη Δημοπούλου.
«Κανένας άνθρωπος δεν είναι υποδεέστερος του άλλου επειδή διαφέρει από τον διπλανό του. Ένα άτομο με αναπηρία φέρει τον δικό του κόσμο στη σκηνή και στην ομάδα μας, κανένα άτομο με αναπηρία δεν υστερεί στα πάντα, όπως κανένας χωρίς αναπηρία δεν κατέχει όλες τις δεξιότητες», υπογραμμίζει η Έρι Κύργια. «Η μεταξύ ατόμων αλληλοσυμπλήρωση δεξιοτήτων είναι αυτή που δημιουργεί το ψηφιδωτό του μικρόκοσμού μας και τελικά του μεγάκοσμου. Όσο περισσότερες και διαφορετικές οι ψηφίδες, τόσο πιο πλούσια και ενδιαφέρουσα η εικόνα του ψηφιδωτού αυτού, μια εικόνα να τη βλέπεις από ψηλά και να τη θαυμάζεις».
Η χαρά της σκηνής
Μια έκπληξη υπήρξε για τη μητέρα της και το πολύτιμο μάθημα που της έδωσε η Λωξάνδρα σε καλλιτεχνικό επίπεδο. «Κάνω δεκαετίες αυτή τη δουλειά και είχα μάθει ότι το θέατρο πρέπει να είναι δύσκολο, βασανιστικό. Γνώρισα από την αντιμετώπιση της Λωξάνδρας τη χαρά της κάθε μέρας στη δουλειά αυτή. Για χάρη της είπα ότι πρέπει να χαίρομαι, να είμαι ευτυχισμένη σε αυτή τη δουλειά, ότι δεν υπάρχει μόνο η βάσανος, πάνω από όλα είναι η χαρά τού να είσαι πάνω στη σκηνή». Είναι αυτό το μαγικό άγγιγμα, η αθέλητη επίδραση που έχει η Λωξάνδρα στους τυχερούς που διάλεξε να έχει στη ζωή της. «Παρόλο που η Λώξη είναι σχεδόν μισή από εμένα, πάντα ένιωθα πιο ασφαλής κοντά της», ομολογεί η αδελφή της, Λώρα. «Η Λώξη έχει ένα είδος αυτοπεποίθησης που σε κάνει να νιώθεις πιο δυνατός και δημιουργεί έναν ασφαλή χώρο για να είσαι ο εαυτός σου. Νομίζω ότι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχει φτάσει τόσο μακριά και γιατί συνεχίζει να συγκινεί τους ανθρώπους γύρω της. Είναι υπέροχο να βλέπεις πόσο έχει προοδεύσει και ελπίζω ότι αυτό θα είναι το πρώτο βήμα σε ένα μακρύ καλλιτεχνικό μέλλον. Μπράβο, Λώξη!». Και ευχαριστούμε!
Πηγή: Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου