«Πείτε μου, φοράνε και στην Ελλάδα παρωπίδες οι γονείς που λένε ότι τα παιδιά δεν μπορούν να κάνουν τίποτα μόνα τους τουλάχιστον μέχρι να φθάσουν στο πανεπιστήμιο;». Οταν η Αμερικανίδα αρθρογράφος, συγγραφέας και πρόεδρος της ΜΚΟ Let Grow για μια πιο ανεξάρτητη παιδική ηλικία Λένορ Σκενάζι μου απηύθυνε την ερώτηση, γέλασα λίγο μέσα μου. «Ζούμε στη χώρα του “ζακέτα να πάρεις”», ήθελα να απαντήσω, αλλά αρκέστηκα σε ένα σεμνό «I guess so». Κακώς, θα έπιανε το αστείο. Είναι άλλωστε η γυναίκα που όπως μου είπε συστήνεται στους διπλανούς της στο αεροπλάνο ή το τρένο ως «η χειρότερη μαμά του κόσμου», από τις αντιδράσεις που είχε ξεσηκώσει το άρθρο της στη New York Sun το 2008 με τίτλο «Γιατί αφήνω τον 9χρονο γιο μου να παίρνει το μετρό μόνος του». «Αλήθεια λέω, γκουγκλάρετέ με», λέει στους δύσπιστους.
Ούτε που είχε φανταστεί τον χαμό που θα προκαλούσε όταν με τον άνδρα της αποφάσισαν να αφήσουν τον μικρό γιο τους να πάρει το μετρό μόνος του, όπως επιθυμούσε διακαώς, «αφού αυτό κάνουμε οι άνθρωποι στη Νέα Υόρκη».
«Το συζητήσαμε με τον άνδρα μου και αποφασίσαμε να τον αφήσουμε όχι για τη δημοσιότητα ή για κάποιον άλλο λόγο που ούτε μπορώ να φανταστώ ποιος θα μπορούσε να είναι, αλλά επειδή μας φάνηκε λογικό. Πίστευε ότι ήταν έτοιμος και συμφωνήσαμε».
Δεκαπέντε χρόνια μετά είναι πεπεισμένη ότι η σχεδόν ενστικτώδης εκείνη απόφαση ήταν η σωστή. «Διαβάζοντας όλα αυτά τα χρόνια τη βιβλιογραφία, οι ειδικοί συμφωνούν ότι έξω από το πολιτισμικό πλαίσιο, σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους, τα παιδιά ήδη από τα 5 τους είναι έτοιμα να κάνουν πολλά πράγματα μόνα τους, είναι έτοιμα να τα εμπιστευθούμε με ανεξαρτησία. Απλώς ως πολιτισμός έχουμε ξεχάσει ότι τα παιδιά είναι άνθρωποι με κάποιες ικανότητες από μόνα τους, ότι είναι φτιαγμένα να είναι περίεργα και ανθεκτικά. Οχι άθραυστα, αλλά αντι-εύθραυστα, όπως τα πράγματα που χρειάζονται λίγη πίεση για να γίνουν δυνατότερα, όπως για παράδειγμα το ανοσοποιητικό σύστημα. Χρειάζεται και να φοβηθούν και να απογοητευθούν για να μάθουν να τα αντιμετωπίζουν».
Ομως όλο και λιγότεροι γονείς επιτρέπουν στα παιδιά τους να κυκλοφορήσουν μόνα τους στην πόλη, να πάνε στο σχολείο ή στις δραστηριότητες. Κι όμως, όπως σημειώνει η κ. Σκενάζι, τα τελευταία 30 χρόνια στις ΗΠΑ η εγκληματικότητα πέφτει συνεχώς.
«Δεν μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι δεν αφήνουμε τα παιδιά να παίζουν έξω ή να κάνουν βόλτα με το ποδήλατο ή να περπατούν έως το σχολείο όπως τη δεκαετία του ’80 επειδή είναι πιο επικίνδυνα έξω από ό,τι ήταν τότε, γιατί δεν είναι.
Αυτό που άλλαξε από τότε ήταν ότι εμφανίστηκε η καλωδιακή τηλεόραση και οι 24ωρες ειδήσεις, και βέβαια αργότερα το Ιντερνετ. Διαπιστώθηκε ότι κάποιες ειδήσεις, όπως κάποιες πολύ προβεβλημένες απαγωγές παιδιών, κρατούσαν το κοινό κολλημένο στις οθόνες του και αυτό οδήγησε σε μια μεγάλη αναντιστοιχία ανάμεσα στο πόσο σπάνια είναι αυτά τα εγκλήματα –δόξα τω Θεώ– και πόσο συχνά τα βλέπουμε στην τηλεόραση». Και βέβαια στις άπειρες αστυνομικές σειρές. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα από τα σχόλια που είχε λάβει τότε ήταν «καλά, δεν βλέπεις “Law & Order”;». «Δεν βλέπεις “Alien”; Δεν φοβάσαι ότι κάτι θα βγει από το στέρνο σου;», σχολιάζει η ίδια σήμερα γελώντας.
Οπως το Google
Είναι σαν κάποιος να χάκαρε τον εγκέφαλό μας. «Το μυαλό μας δουλεύει όπως το Google. Αν το ρωτήσω για μια καλή ταβέρνα στη γειτονιά μου, στο Κουίνς, θα μου προτείνει μερικές και θα κάνω μια κράτηση. Αν όμως ρωτήσω αν είναι ασφαλές το παιδί μου να περπατήσει μόνο του έως τη στάση του λεωφορείου, θα προκύψουν ιστορίες με λέξεις-κλειδιά την ασφάλεια, τη στάση λεωφορείου και τα παιδιά, που προφανώς θα είναι ιστορίες με παιδιά που δεν ήταν ασφαλή στη στάση, μια απαγωγή το 1979, μια άλλη τραγωδία το 1987 κ.ο.κ. Ο εγκέφαλός μας είναι εύκολο να ανασύρει αυτές τις ιστορίες, πάντα θυμάσαι μια τραγωδία.
Μολονότι 170 εκατ. παιδιά γεννήθηκαν έπειτα από εκείνη την απαγωγή το 1979, δεν σκεφτόμαστε αυτά τα παιδιά να πηγαίνουν με ασφάλεια στο σχολείο, δεν μπορείς να κάνεις εικόνα τη βαρετή πραγματικότητα. Αντίθετα, αυτό που θυμάσαι είναι η εξαίρεση». Και όσο πιο εύκολο είναι για τον εγκέφαλό μας να ανασύρει μια ιδέα, τόσο πιο συνηθισμένη πιστεύει ότι είναι.
Κάπως έτσι στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ελλάδα, τα παιδιά έχουν καταλήξει να μην έχουν καθόλου ανεπιτήρητο χρόνο. Κάποιος τα πάει στο σχολείο, κάποιος άλλος τα παίρνει, κάποιος τα πάει στα αγγλικά ή το καράτε, κάποιος τα παίρνει, κάποιος τα πάει στην παιδική χαρά ή στο πάρκο και τα παρακολουθεί ενόσω παίζουν με τους φίλους τους. «Αρχίζουμε να υφαινόμαστε στο ύφασμα της ημέρας των παιδιών μας», όπως χαρακτηριστικά λέει η Σκενάζι. Κι αν δεν τα παρακολουθούμε εμείς, το κάνει για εμάς κάποια ηλεκτρονική συσκευή ή εφαρμογή.
Ολα αυτά έχουν αποτέλεσμα παιδιά και γονείς να είναι γεμάτοι στρες. «Εσύ δεν θα ήσουν αν σου έλεγαν ότι το παιδί σου δεν θα τη βγάλει καθαρή έως αύριο;».
Οπως λέει η ίδια, όταν πηγαίναμε εμείς στο σχολείο, οι μητέρες μας μάς έχαναν από τα μάτια τους όταν στρίβαμε από τη γωνία του δρόμου, οπότε μάθαιναν να μας εμπιστεύονται, να εμπιστεύονται τους γείτονες, το σχολείο. «Με τις συσκευές παρακολούθησης δεν χρειάζεται να χτίσεις εμπιστοσύνη. Είναι όλα πάνω σου, στο χέρι σου, είσαι υπεύθυνος κάθε στιγμή. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά μεγαλώνουν πιστεύοντας ότι είναι σε διαρκή κίνδυνο και εσύ κουβαλάς το φορτίο του φόβου που κάποτε ελάφραινε από το αίσθημα εμπιστοσύνης. Οτι το παιδί σου θα είναι καλά. Αντί όλες αυτές οι συσκευές να μας προσφέρουν ηρεμία και να μας επιτρέπουν να χαλαρώσουμε όπως διαφημίζονται, αυτό που κάνουν είναι το αντίθετο, αφού λένε ότι το να περπατάς έως το σχολείο είναι τόσο επικίνδυνο που καλό είναι κάποιος να κοιτάει.
Και μετά κοιτάς και το σήμα χάνεται ή μένει ακίνητο ή πέφτει η μπαταρία και τρελαίνεσαι. Το να νομίζεις ότι μπορείς να ελέγχεις τα πάντα είναι τρομακτικό συναίσθημα. Η ιδέα ότι είσαι ένα παντοδύναμο ον που μπορεί να τα κάνει όλα τέλεια για το παιδί του είναι νέα και ενέχει πολύ βαριά ευθύνη. Γιατί ξεχνάς πόσα πράγματα στον κόσμο είναι εκεί για το παιδί σου. Είναι οι φίλοι, είναι οι καλοί άγνωστοι, η ανθεκτικότητα του παιδιού σου και η ευρηματικότητά του και η ικανότητα αυτοσχεδιασμού και η ευφυΐα του. Είναι σαν να απογυμνώνεις τον κόσμο από τα πάντα, εκτός από σένα και τους εγκληματίες».
Οι γονείς εξομολογούνται στην «Κ»
«Πήγαινα μόνη μου στο σχολείο, η κόρη μου φοβάται»
Μ.Ρ.
Κορίτσι 11 ετών, Μελίσσια
«Χθες πήγε πρώτη φορά στο σούπερ μάρκετ μόνη της. Είναι ένα τετράγωνο μακριά. Προσφέρθηκε να πάει για να με βοηθήσει. Γενικά δεν θέλει να κινείται μόνη της, έχει ανασφάλειες ότι κάτι μπορεί να συμβεί, ότι κάποιος θα την αρπάξει. Της έχω πει ότι μπορεί να πηγαίνει μόνη της στο σχολείο που είναι τρία τετράγωνα μακριά, αλλά δεν θέλει. Της έχω δώσει και κινητό που θα το έχει κλειστό στο σχολείο, αλλά και πάλι φοβάται. Εγώ από Δ΄ Δημοτικού είχα κλειδιά και πήγαινα μόνη μου. Το μόνο που φοβάμαι είναι τα αυτοκίνητα που τρέχουν πολύ. Κατά τα άλλα, ζούμε σε κεντρικό δρόμο, ποιος να την πειράξει; Αν αρχίσεις να σκέφτεσαι την κάθε απίθανη πιθανότητα, θα τρελαθείς. Χθες πάντως της άρεσε που πήγε μόνη της στο σούπερ μάρκετ, ένιωσε καλά».
Σ., Φ.
Κορίτσι 10 ετών, αγόρι 13 ετών, Μελβούρνη
«Ζούμε σε μια πόλη με χαμηλή εγκληματικότητα και με ένα εκπαιδευτικό σύστημα που καλλιεργεί την αυτονομία των παιδιών. Τα προαύλια των δημόσιων σχολείων είναι ανοιχτά, τα παιδιά μαθαίνουν την αυτοδιαχείριση, ότι είναι ελεύθερα αλλά και υπεύθυνα. Το σχολείο τους μαθαίνει πώς να παίρνουν το λεωφορείο ή πώς να πηγαίνουν στο σούπερ μάρκετ. Δεν θα τους φέρει όμως ο δάσκαλος το μπουφάν τους. Πολλά παιδιά πάνε από Γ΄ Δημοτικού με το ποδήλατο ή με το πατίνι στο σχολείο. Απλώς αν έως τις 9.10 δεν έχουν πατήσει το ειδικό κουμπί ότι έφθασαν, ειδοποιούνται οι γονείς. Η κόρη μου δεν πάει ακόμη μόνη της στο σχολείο, γιατί ζούμε πιο μακριά. Εχει σχέση και με τους λαούς. Οι Ελληνες ανήκουν στους λαούς που είναι πιο controlling. Πάντως να πω στους άλλους γονείς ότι οι γονείς παιδιών που δεν είναι ανεξάρτητα, όπως ο γιος μου που είναι αυτιστικός, ελπίζουμε να έρθει η στιγμή που θα μπορέσουν να αυτονομηθούν. Είναι μια ζαριά να μη σου τύχει κάτι άσχημο. Το θέμα είναι να ξέρει τι να κάνει, όταν συμβεί κάτι άσχημο».
Λ., Λ.
Αγόρια 12 και 14 ετών, Νέα Ιωνία
«Εδώ και δύο χρόνια πάνε μόνα τους στις δραστηριότητές τους, στο γήπεδο, στα αγγλικά ο ένας, στα κινεζικά ο άλλος. Παίρνουν τα ποδήλατα και πάνε. Βοηθάει ότι είναι δύο και πηγαίνουν συχνά κάπου μαζί. Παλαιότερα είχαμε το family link στο κινητό (σ.σ. υπηρεσία οικογενειακού γονικού ελέγχου της Google), αλλά πλέον δεν το χρησιμοποιούμε. Ούτε τους ζητάμε πια να μας πάρουν όταν φθάσουν. Σε πιο μακρινές αποστάσεις, στο σινεμά για παράδειγμα, τους πάμε εμείς. Το τελευταίο διάστημα πάντως έχουμε ακούσει πολλά περιστατικά επιθέσεων από ομάδες νεαρών σε παιδιά σε εμπορικά κέντρα. Γίνονται καλέσματα μέσω TikTok και πηγαίνουν κατά ομάδες».
Χ.Π.
Αγόρι 11 ετών, Παπάγου
«Δεν πάει μόνος του στο σχολείο, γιατί είναι μακριά. Αν ήταν στα δύο τετράγωνα, θα τον άφηνα. Πάει περίπτερο και σούπερ μάρκετ που είναι δίπλα. Γενικά κυκλοφορεί σε μια απόσταση 3-4 τετραγώνων από το σπίτι σε μέρη που είναι γνωστά και όπου υπάρχουν άνθρωποι που τον γνωρίζουν. Δεν θα τον άφηνα να πάρει το λεωφορείο μόνος του και δεν το θέλει κιόλας. Ούτε στο πάρκο, που είναι στα 500 μέτρα, θέλει να πηγαίνει μόνος του. Στη γειτονιά μας υπάρχουν παρέες από μεγαλύτερα παιδιά που φοβερίζουν τα μικρά όταν τα βλέπουν μόνα τους. Σκέφτομαι επίσης ότι μπορεί να δει έναν επιδειξία. Δεν θα ήθελα να αντιμετωπίσει κάτι τέτοιο και να είναι μακριά από το σπίτι. Από φέτος έχει ένα ρολόι που μας δίνει το στίγμα του και με το οποίο μπορεί να μας καλέσει αν χρειαστεί. Μας βοήθησε στο χωριό το καλοκαίρι. Το πήρα περισσότερο για την ησυχία μου, ώστε να μπορώ να δω πού είναι αν έχει αργήσει. Σου δίνει την ευκολία να κάνει κάποια πράγματα που από τον φόβο σου δεν τον αφήνεις να κάνει».
Πηγή: Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου