Δευτέρα 9 Νοεμβρίου 2015

Το δύσκολο «ναι» των εφήβων στην τέχνη

«Σιγά μην πάω στο θέατρο το Σάββατο! Θα βγω με τους φίλους μου». «Παράτα μας πια με τις εκθέσεις! Να δεις μόνη σου τους πίνακες», μερικές κουβέντες γυμνασιόπαιδων προς τους γονείς τους. «Οσο ήταν μικρότερα τα παιδιά, πηγαίναμε συχνά σε παιδικές παραστάσεις, εργαστήρια καλλιτεχνικής απασχόλησης... Τώρα, αρνούνται. Τι να κάνω;» αναρωτιέται η κ. Εφη, μητέρα δύο αγοριών πρώτης και τρίτης Γυμνασίου. «Εγώ έβγαλα εισιτήρια για το θέατρο - δεν ήθελε η κόρη μου αλλά όταν πει η μαμά... θα έρθει, τι θα κάνει;», εξομολογείται η κ. Μάρθα, μητέρα της 14χρονης Δήμητρας.

Αληθεύει πως η επαφή των παιδιών με την Τέχνη όταν δρασκελίσουν το κατώφλι της εφηβείας, κάνει «κοιλιά»; Πώς καταγράφουν την κατάσταση οι ίδιοι οι καλλιτέχνες; «Δεν είναι απαραίτητο να θέλουν να πάνε στο θέατρο οι έφηβοι» αιφνιδιάζει με την αυθόρμητη απάντησή της η κ. Ξένια Καλογεροπούλου. «Καλύτερα να ασχοληθούν με ό,τι τους αρέσει. Και τα εγγόνια μου έρχονταν όσο ήταν μικρά, τώρα δεν πολυθέλουν... Οσο για το Εργαστήρι της Πόρτας, εκεί έρχονται πάντα έφηβοι - είναι όμως επιλογή τους», καταλήγει.

«Είναι πολύ σημαντικό να κερδίσουμε τα παιδιά από μικρή ηλικία, να μάθουν να αγαπούν το θέατρο, που είναι πηγή γνώσης» σημειώνει η κ. Κάρμεν Ρουγγέρη. «Στην "Ιλιάδα" και στην "Οδύσσεια" έρχονταν πολλοί έφηβοι, ακριβώς επειδή οι παραστάσεις μας απευθύνονται στον κοινό νου. Ποτέ δεν ομορφαίνω ή νοστιμεύω ένα έργο, για να το κατεβάσω στις ηλικίες των παιδιών. Εκείνο που ενοχλεί τους εφήβους είναι η ρετσινιά του παιδικού - κι αυτό δεν το έχουμε. Αντιδρούν επίσης στη συνύπαρξη με τα "μικρά" - στις σχολικές παραστάσεις, αν συμπέσει νηπιαγωγείο με γυμνάσιο, πάντα βγαίνω η ίδια και τους μιλώ με ειλικρίνεια. "Τα μικρότερα απλώς θα γευτούν το θέατρο μέσα από τη μουσική, τον χορό, τα χρώματα. Αυτό που θέλει να πει ο Ομηρος, θα το καταλάβετε μόνο εσείς, οι μεγαλύτεροι", τους λέω. Θυμάμαι παλιά, στην "Ωραία Κοιμωμένη", στο Εθνικό, μόλις μπήκαν τα γυμνάσια και είδαν πως υπήρχαν και μικρότερα παιδιά στο κοινό, οι περισσότεροι βγήκαν για να καπνίσουν! Αλλά τότε ήμασταν ακόμη στο ξεκίνημα, δεν ήξεραν τη δουλειά μας...». Σύμφωνα πάντα με την κ. Ρουγγέρη, «οι απώλειες στο εφηβικό κοινό των παραστάσεων είναι περίπου 30%» στην Αθήνα. Στην περιφέρεια; «Τα τελευταία 20 χρόνια που περιοδεύουμε στην Ελλάδα, έρχονται πάρα πολλοί έφηβοι - φέτος στο "Παραμύθι χωρίς Ονομα" όλο 13χρονα, 15χρονα ήταν... Ερχονται και μόνα τους, παρέες ολόκληρες. Εκεί, δεν έχω απώλειες».

Την αρνητική αντίδραση των εφήβων σε ό,τι αφορά την επαφή με τις Τέχνες έχει καταγράψει και η κ. Αιμιλία Μπαντούνα, ζωγράφος/εικαστικός, με πολυετή εμπειρία στον χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης. «Οι έφηβοι δεν είναι καθόλου αδιάφοροι. Η λανθασμένη προσέγγιση των ενηλίκων είναι που τους κάνει έτσι. Πρέπει να γίνονται λίγο... "Σεχραζάτ", ευρηματικοί δηλαδή, ώστε να προσελκύουν το κοινό τους για να θέλουν κι άλλο. Οι πολλές θεωρίες, περιττές. Θυμάμαι όταν εργαζόμουν στο Παρίσι, επισκεπτόμουν μουσεία και παρατηρούσα πώς έβλεπαν οι οικογένειες μία έκθεση. Τα παιδιά γρήγορα βαριόντουσαν. Δεν έχει νόημα να τους λες "κοίτα τι ωραίο που είναι αυτό!". Είναι άδειο!». Η ίδια έχει να προτείνει: «Ισως το ερέθισμα να αποτελέσει μία ευκαιρία για τον γονιό να κάνει μία ωραία συζήτηση με το παιδί του, όχι εστιάζοντας στη συγκεκριμένη έκθεση ή παράσταση, αλλά αντλώντας ιδέες από εκεί για να μιλήσει για πιο προσωπικά θέματα. Για τον ανοιχτό στην επικοινωνία γονιό, μπορεί μία συναυλία, ένα θεατρικό έργο, να αποτελέσει μία εξαιρετική αφορμή να ακούσει τι έχει να πει το παιδί του, να ακούσει πώς τα ερμηνεύει το ίδιο, αφού υπάρχουν χιλιάδες αναγνώσεις επάνω στο ίδιο θέμα, αλλά και να το βοηθήσει να δει πως υπάρχουν πολλοί τρόποι θέασης στην καλλιτεχνική έκφραση». Από την άλλη, για την κ. Μπαντούνα, «είναι σημαντικό οι γονείς να σέβονται πως οι σημερινοί έφηβοι χρειάζονται χρόνο ξεκούρασης, όπως και χρόνο με τους φίλους τους καθώς η πίεση για συμμετοχή σε μία καλλιτεχνική δράση, μπορεί τελικά να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, "να τα απομακρύνει"». Για να πειστεί το παιδί να ακολουθήσει την οικογένεια σε ένα χώρο τέχνης, λέει: «Επειδή οι έφηβοι έχουν ανάγκη για βαθύτερη επικοινωνία, νομίζω πως το καλύτερο είναι να εξηγεί ο γονιός την επιλογή του. Δεν αρκεί το "πάμε στο θέατρο γιατί είναι ο τάδε ηθοποιός" ή "πάμε στην όπερα για να πούμε ότι πήγαμε". Τι είναι το ελκυστικό, το ανατρεπτικό ή το καινούργιο; Εχει σημασία τι θέτεις κάθε φορά στο παιδί. Διαφορετικά, τι νόημα έχει να πας;».

Εφηβική επανάσταση κατά γονέων


«Στην περίπτωση που στο παιδί δεν έχει καλλιεργηθεί συστηματικά η καλλιτεχνική παιδεία από νωρίς, την περίοδο της επανάστασης, η αντίδραση απέναντι στην ψυχαγωγία με τη μορφή τέχνης, χρησιμοποιείται σαν πρόσχημα για να κοντράρει τους γονείς του» λέει η κ. Τόνυ Μαχά - Ευαγγελοπούλου, ψυχολόγος, ακουστικο-φωνολόγος: «Μαντεύοντας, δηλαδή, τι είναι αυτό που επιθυμούν οι γονείς του, ο έφηβος θα κάνει το εκ διαμέτρου αντίθετο, με απώτερο σκοπό να πει "μπράβο μου!" και να ανέβει στα μάτια του εαυτού του. Η εφηβική κρίση ταυτότητας, απόρροια της ανασφάλειας που καλλιεργείται στους κόλπους της ελληνικής -όπως και κάθε μεσογειακής- οικογένειας μέσα από "ετοιμο-φάγωτα" κηρύγματα, οδηγεί τον έφηβο απέναντι σε ό,τι οι γονείς υποδηλούν πως θέλουν το παιδί να κάνει, διαφορετικά οι ίδιοι θα "πονέσουν". Αντίθετα, στις βορειότερες χώρες, οι γονείς απλά παραπέμπουν το παιδί πίσω στον εαυτό του, αποδυναμώνοντάς το. "Αν δεν σε ενδιαφέρει να κάνεις πράγματα που θα σε ωφελήσουν, γιατί να ενδιαφέρει εμένα; Παρακολουθώντας μία συναυλία ή μία παράσταση, δεν το κάνεις για να ευχαριστηθώ εγώ ή για να σε καμαρώνω. Το κάνεις για τον εαυτό σου". Χάνει έτσι αυτομάτως τη χαρά του να κάνει το αντίθετο. Στόχος, να καταλάβει ότι ζημιώνεται το ίδιο, δεν παθαίνει κάτι κακό ο γονέας, ο οποίος δεν το εκλιπαρεί».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου