Η τεχνολογία βοηθά την εκπαίδευση

Με τη χρήση υπολογιστών παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες βελτιώνονται σημαντικά

Όσο αναπτύσσονται οι κοινωνικές επιστήμες και η τεχνολογία, τόσο περισσότερο φωτίζονται στερεότυπα και ανακαλύπτονται νέοι τρόποι αντιμετώπισης των χαμηλών επιδόσεων των παιδιών

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ με δυσλεξία είναι άτομα μέσης ή άνω του μετρίου ευφυΐας

Έρευνες έδειξαν ότι τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες βελτιώνονται σημαντικά με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών. Όμως σημαντικό είναι οι εκπαιδευτικοί να ενημερώνονται και να χειρίζονται κατάλληλα τον υπολογιστή, ώστε οι επιδόσεις τέτοιων μαθητών να είναι πραγματικά θετικές.

Η εκπαίδευση είναι ένα κοινωνικό και προσωπικό αγαθό, στο οποίο όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα πρόσβασης, ανεξάρτητα από την κοινωνική καταγωγή ή τις φυσικές αδυναμίες τους. Αν και αυτή δεν απέχει αρκετά από το να πραγματοποιηθεί, είναι γενικά αποδεκτή και θεωρείται μέρος των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Όσο αναπτύσσονται οι κοινωνικές επιστήμες και η τεχνολογία, τόσο περισσότερο φωτίζονται στερεότυπα, παραλείψεις και προκαταλήψεις, διαγράφονται νέες κοινωνικές απαιτήσεις και ευθύνες και ανακαλύπτονται νέοι τρόποι αντιμετώπισης των μαθησιακών δυσκολιών και των χαμηλών επιδόσεων των παιδιών.

Ευθύνες

Η μάθηση είναι συνυφασμένη με δυσκολίες και δεν είναι το ίδιο εύκολη για όλα τα άτομα. Οι δυσκολίες μπορεί να αποδοθούν στο αντικείμενο μάθησης στις συνθήκες και στον τρόπο με τον οποίο επιδιώκεται και επιτυγχάνεται η μάθηση και σε διάφορα χαρακτηριστικά του ίδιου του αναπτυσσόμενου ατόμου, όπως οι φούσκες και πνευματικές αδυναμίες, τα κοινωνικά ή γενικότερα ψυχολογικά εμπόδια, καθώς και άλλες ιδιαιτερότητες. Σε κάθε περίπτωση, η ευθύνη των φορέων της εκπαίδευσης είναι μεγάλη, εφόσον μάλιστα συνεχώς έρχονται στο φως της δημοσιότητας εκπαιδευτικές εφαρμογές, που αποδεικνύουν ότι με τις κατάλληλες παιδαγωγικές προσεγγίσεις και πρακτικές μπορούν να αναδειχθούν λανθάνουσες δυνατότητες σε παιδιά, που φαινομενικά δεν έδειχναν να διαθέτουν.

Οι αιτίες

Οι αιτίες που προκαλούν τις γνωστικές και φυσικές αδυναμίες των ατόμων με ειδικές ανάγκες είναι πολλές και ποικίλες, γι' αυτό και διαγνωστικά οι κατηγορίες στις οποίες θα μπορούσε κανείς να χωρίσει τα άτομα αυτά είναι πολλές. Από την άποψη όμως της εκπαίδευσης, τα παιδιά αυτά εντάσσονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: στα άτομα με α) ελαφρές β)μέτριες και γ ) σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες.

Στις δύο κατηγορίες υπάρχουν παιδιά που αντιμετωπίζουν μικρές ή μεγάλες δυσκολίες μάθησης, εξαιτίας ορισμένων προβλημάτων που έχουν σχέση με οπτικές ακουστικές ή αισθησιοκοινωνικές διεργασίες νευρολογικής φύσεως. Συνήθως τέτοια προβλήματα δεν γίνονται αντιληπτά αμέσως και χρονίζουν, με αποτέλεσμα τα άτομα αυτά να θεωρούνται ότι έχουν νοητική υστέρηση και να αναπτύσσουν διάφορα γνωστικά, οικογενειακά, συναισθηματικά και κοινωνικά προβλήματα.

Τα παιδιά με αυτά τα προβλήματα βοηθούνται σημαντικά από την εργασία με Η/Υ. Ειδικότερα λογισμικά «ανοιχτού τύπου» δίνουν τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να προσαρμοστούν στο διαδραστικό περιβάλλον ανάλογα με τις μαθησιακές ιδιαιτερότητες του κάθε παιδιού.

Έτσι, ο εκπαιδευτικός ετοιμάζει ασκήσεις με συγκεκριμένο λεξικό, αφού συμβουλευτεί τα στοιχεία της προόδου του κάθε μαθητή, στα αρχεία του Η/Υ εισάγει στο λογισμικό διδακτικό υλικό που έχει σχεδιαστεί για εργασία με χαρτί και μολύβι, δημιουργεί πεδία με πληροφορίες, βάζει τα παιδιά που δεν μπορούν να γράψουν λέξεις να τις δουλέψουν με εικόνες σε εικονογραφικό πληκτρολόγιο σε συνδυασμό με πρόγραμμα που «ματαιώνει» τις λέξεις που θέλει να γράψει ο χρήστης.

Οι εικόνες που θα χρησιμοποιηθούν για τη μάθηση προφορικού ή γραπτού λεξιλογίου μπορεί να εισαχθούν στον Η/Υ από φωτογραφίες που έχουν τραβήξει ή συλλέξει οι ίδιοι οι μαθητές. Εικόνες και κείμενα των μαθητών γίνονται αφίσες μέσα στην τάξη μαζί με άλλα υλικά. Η γλώσσα logo και άλλες παρεμφερείς γλώσσες προγραμματισμού, που κατασκευάστηκαν για πειραματικές εφαρμογές, είναι επιτυχές παράδειγμα ανοικτού λογισμικού, που έχουν αποδεχθεί πολύ χρήσιμο και για άτομα με ειδικές ανάγκες.

Έτσι βοηθήθηκαν

Τα παιδιά με «προβληματική» συμπεριφορά είναι αυτά που απεχθάνονται τη σχολική εργασία, δεν έχουν «σωστή» σχολική συμπεριφορά, έχουν χαμηλές επιδόσεις και χαρακτηρίζονται ως υπερκινητικά. Επί τούτου εφαρμόστηκε ένα πρόγραμμα ενισχυτικής διδασκαλίας σε 10 μαθητές που είχαν εγκαταλείψει το σχολείο.

Με τη χρήση της logo σε συνδυασμό και με τις άλλες δραστηριότητες, τα παιδιά αυτά κάλυψαν ορισμένα κενά που είχαν σε μαθησιακές γνώσεις, πραγματοποίησαν ένα project στο ηλεκτρονικό σύστημα φωτεινών σημαδοτών της περιοχής τους και κατασκεύασαν παρόμοιο σύστημα με ηλεκτρικούς μετρητές και βομβητές, το οποίο συνέδεσαν με τους Η/Υ τους στο σχολείο. Η πληροφορική γι' αυτούς τους μαθητές ήταν μια ασχολία με κύρος και οι ηλεκτρονικές τους κατασκευές πραγματικά κατορθώματα. Όλοι εργάστηκαν με σοβαρότητα και συνεργασία όπως ποτέ πριν.

Δυσλεκτικά αλλά έξυπνα

Τα παιδιά με δυσλεξία είναι άτομα μέσης ή άνω του μετρίου ευφυΐας, τα οποία όμως λόγω ορισμένων ανατομικών ιδιαιτεροτήτων του εγκεφάλου αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ανάγνωση, την κατανόηση κειμένου, τη γραφή, την εκμάθηση ορθογραφίας. Σπανιότερα έχουν προβλήματα με τους αριθμούς.

Όταν διαβάζουν ή γράφουν λεκτικά σύμβολα αντιστρέφουν τη σειρά γραμμάτων, παραλείπουν ή μεταθέτουν γράμματα και συγχέουν γράμματα παρόμοια με σχήματα ή ήχο. Είναι κακογράφοι και δυσορθογράφοι, και γενικά το γραπτό τους είναι δυσανάγνωστο. Δυσκολεύουν να ακολουθήσουν και να θυμούνται σειρά οδηγιών. Συχνά δυσκολεύονται να πουν ποια είναι η δεξιά ή αριστερή κατεύθυνση και σπανιότερα παρουσιάζουν αδεξιότητα στις κινήσεις τους.

Οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα

Η έρευνα σχετικά με την υποβοήθηση των παιδιών με διαγνωστική δυσλεξία έχει δείξει ότι τα οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα που προσφέρει ο Η/Υ, η καθαρή και τακτική εμφάνιση του κειμένου, τα διάφορα είδη λογισμικού για τη διόρθωση των λαθών και τη παραπομπή σε γραμματικούς κανόνες, οι γραμματικές ασκήσεις και οι επεξεργαστές κειμένου βοηθούν πολύ τα παιδιά αυτά.

Υπάρχουν απλοποιημένα πληκτρολόγια, οθόνες αφής, πληκτρολόγιο αναγνώρισης της ομιλίας και σύνθεσης του ήχου, λογισμικά που βοηθούν στην ορθοφωνία και την ανάπτυξη του λόγου, την αντιμετώπιση προβλημάτων μνήμης και συγκέντρωσης της προσοχής, καθώς και την υπέρβαση των προβλημάτων ανάγνωσης και γραφής που αντιμετωπίζουν τα δυσλεκτικά παιδιά.

Παιδιά με φυσικές αδυναμίες

Τα άτομα με φυσικές αναπηρίες εκ γενετής ή επίκτητες βρίσκουν συνήθως μεγάλη δυσκολία στο να κάνουν οποιαδήποτε κίνηση: να κινήσουν τα χέρια τους να πιάσουν ένα βιβλίο και να γυρίσουν τις σελίδες του, να κρατήσουν ένα μολύβι και να ελέγξουν τις κινήσεις τους για να γράψουν.

Κάποιοι δυσκολεύονται να κρατήσουν σταθερό το κεφάλι, το βλέμμα τους, όμως είναι δυνατό να γίνουν προσαρμογές σε μηχανικά εργαλεία και εξαρτήματα νέας τεχνολογίας, ώστε τα επιτεύγματά της να φανούν χρήσιμα και για τα άτομα αυτά. Επειδή πολλά φυσικώς αδύνατα άτομα δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν πληκτρολόγιο, έχουν κατασκευάσει ειδικές συσκευές που προσαρμόζονται στο κεφάλι και στο πόδι, και με τη βοήθεια ενός ειδικού εξαρτήματος μπορούν να χτυπούν τα πλήκτρα.

Για πιο ελαφρές αδυναμίες υπάρχουν πληκτρολόγια που δεν επηρεάζονται από τον αδέξιο χειρισμό του χρήστη (παρατεταμένο πάτημα πλήκτρων, τρόμος χεριών μη θελημένο πάτημα πολλών πλήκτρων συγχρόνως). Υπάρχει επίσης, μηχανικό υλικό αλλά και λογισμικό, το οποίο πραγματοποιεί πολλές αυτοματοποιημένες λειτουργίες, ώστε να ελαχιστοποιείται η πολυπλοκότητα των απαιτούμενων κινήσεων. Τέλος, άτομα που κουράζονται λόγω μυϊκών αδυναμιών να γράφουν στο σχολείο ή στις εξετάσεις, μπορούν να παίρνουν μαζί τους φορητό Η/Υ και δεν θα διαφέρουν από τους σωματικά ικανούς συμμαθητές τους.

ΑΝΔΡΕΑΣ Φ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος,

Ειδικός Παιδαγωγός, Πολιτικός Επιστήμονας

Πηγή: Η Σημερινή