Γράφει ο Κωνσταντίνος Σαπαρδάνης
«Αν ένας καθηγητής μπορεί να αντικατασταθεί από έναν υπολογιστή, οφείλει να αντικατασταθεί»
Άρθουρ Κλαρκ, 1980
Ο Σουγκάτα Μίτρα δούλευε σε ένα σχολείο στην Ινδία, όπου προνομιούχα παιδιά δέχονταν μόρφωση από τους καλύτερα εκπαιδευμένους δασκάλους που ήταν διαθέσιμοι. Χρόνο με το χρόνο έβλεπε κάθε νέα γενιά όλο και πιο εξοικειωμένη με τις νέες τεχνολογίες, και τους γονείς τους να του λένε ότι τα δικά τους παιδιά είναι τα πιο έξυπνα και προικισμένα τις Ινδικής κοινωνίας. Έκανε στον εαυτό του λοιπόν μια ερώτηση: «Γιατί τα παιδιά των πλουσίων είναι τόσο προικισμένα;». Άραγε οι φτωχοί κάνουν κάτι λάθος;
Το 1999 σκέφτηκε να τεστάρει αυτήν την υπόθεση, και τοποθέτησε έναν μικρό υπολογιστή σε μια τρύπα στον τοίχο ενός χωριού 300 μίλια έξω από το Δελχί. Ήθελε να δει αν χωρίς εκπαιδευτές, χωρίς γνώσεις αγγλικών, χωρίς τις ιδανικές συνθήκες ενός ελιτίστικου σχολείου, με μόνο τις ελάχιστες εγκαταστάσεις (τον μικρό υπολογιστή)˙ αν θα καταφέρουν τα παιδιά αυτά να αποκτήσουν πρόσβαση και να αξιοποιήσουν την τεράστια τράπεζα πληροφοριών που είναι διαθέσιμη σε όλους μας. Μετά από 2 μήνες επέστρεψε και βρήκε τα παιδιά να παίζουν παιχνίδια και του ζήτησαν γρηγορότερο επεξεργαστή και καλύτερο ποντίκι!
Όταν τους ρώτησε πώς κατάφεραν να χρησιμοποιήσουν έναν υπολογιστή σε μια γλώσσα που δεν γνώριζαν, του απάντησαν ότι αναγκάστηκαν να την μάθουν μόνα τους. Μέσα σε 9 μήνες είχαν φτάσει στο μορφωτικό επίπεδο κάποιου που δουλεύει σαν γραμματέας στη Δύση.
 |
Ο Σουγκάτα Μίτρα εφαρμόζει το πρόγραμμά του «Μια τρύπα στον τοίχο»
|
Μετά ο Μίτρα σκέφτηκε ότι, καλά όλα αυτά, αλλά σίγουρα αυτά τα παιδιά δεν θα μπορούσαν να μάθουν από μόνα τους πολύπλοκες έννοιες των μαθηματικών, της βιολογίας, της φυσικής κλπ. Διάλεξε τη βιολογία για να δοκιμάσει τη νέα του υπόθεση. Τοποθέτησε λοιπόν έναν υπολογιστή φορτωμένο με κάθε είδους πληροφορία περί βιολογίας σε ένα άλλο χωριό. Δεν έδωσε απολύτως καμία πληροφορία στους εκεί κατοίκους και απλά περίμενε για να δει τα αποτελέσματα. Μετά από 2 μήνες επέστρεψε και ρώτησε τα παιδιά αν κατάλαβαν «τι κάνει ο υπολογιστής». Τα παιδιά απάντησαν «Δεν καταλάβαμε τίποτα». «Και πόσο χρόνο σας πήρε για να δείτε ότι δεν μπορείτε να καταλάβετε;» ρώτησε ο Μίτρα, για να πάρει την απάντηση ότι συνέχιζαν να ψάχνουν κάθε μέρα, αφού είχαν κολλήσει σε ένα πρόβλημα και δεν μπορούσαν να συνεχίσουν. Όπως του είπε ένα 12χρονο κορίτσι «Εκτός του ότι η λανθασμένη αντιγραφή του μορίου DNA προκαλεί γενετικές ασθένειες δεν καταλάβαμε τίποτα άλλο»!
Συνειδητοποιώντας ο Μίτρα ότι είχε πετύχει διάνα, διεύρυνε το πείραμά του και σε άλλες χώρες, όπως η Καμπότζη, με αντίστοιχα αποτελέσματα. Αργότερα, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα, το SOLE, το οποίο λειτουργεί μέσα σε σχολεία, αλλά ενθαρρύνει την αυτό-εκπαίδευση των μαθητών. Ο τρόπος, λέει, να αφήσεις τα παιδιά να σε εντυπωσιάσουν με τις αυτό-διδακτικές τους ικανότητες, είναι να τους παρουσιάσεις ένα πρόβλημα με ελκυστικό τρόπο, και μετά να τα αφήσεις μόνα τους. Αν, π.χ. θέλουμε να μάθουν για την εφαπτομένη, τους κάνεις μια ερώτηση τύπου «Αν ένας μετεωρίτης πλησιάζει τη Γη, πώς θα ξέρουμε αν θα τη χτυπήσει ή όχι;». Τους αναφέρουμε και τη «μαγική λέξη εφαπτομένη» και τα αφήνουμε να μάθουν την απάντηση μόνα τους. Κάνουμε δηλαδή μια ερώτηση, και μετά θαυμάζουμε τις απαντήσεις.
Τώρα προσπαθεί να δημιουργήσει ένα «σχολείο στο (διαδικτυακό) σύννεφο» (school in the cloud), όπου θα συνδέονται μαθητές για να βρίσκουν πληροφορίες και να απαντούν σε ερωτήσεις δικές τους ή που τους βάζουν «δάσκαλοι», που μόνο μεσολαβητικό ρόλο παίζουν. Η μόνη βοήθεια που χρειάζονται, πιστεύει, είναι μια κατευθυντήρια φωνή, μια δασκάλα/γιαγιά, όπως την αποκαλεί, που θα τα ενθαρρύνει και θα τα επιδοκιμάζει.
 |
| Ένα λάπτοπ ανά παιδί |
Κάτι παρόμοιο δοκιμάζει παράλληλα και ο Νίκολας Νεγροπόντε, μέσω του προγράμματός του «ένα λάπτοπ ανά παιδί» (one laptop per child). Ο Νεγροπόντε έστειλε σε ένα χωριό της Αιθιοπίας φορητούς υπολογιστές και, χωρίς καμία παρέμβαση, περίμενε να δει τα αποτελέσματα. Όπως και στο αρχικό πρόγραμμα του Μίτρα, «Τρύπα Στον Τοίχο», μέσα σε ένα μήνα τα παιδιά είχαν σχηματίσει ιεραρχίες, όπου ένα παιδί, που αυτό-ανακηρύχτηκε σε δάσκαλο, έδειχνε στα υπόλοιπα πώς να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή. Σε 5 μήνες είχαν «χακάρει» το λειτουργικό σύστημα Android.
Το πρόγραμμα έχει εμφανίσει πολλά προβλήματα, κυρίως στη συντήρηση των υπολογιστών, καθώς οι χρήστες σχεδόν ποτέ δεν έχουν την ικανότητα να προμηθευτούν κάποιο ανταλλακτικό που θα χρειαστούν ή υποστήριξη στο software σε περίπτωση κάποιου ιού ή bug. Πολλές φορές τα λάπτοπ απλά αφήνονται στη γωνία για να μην ξαναχρησιμοποιηθούν. Το ίδιο το πρόγραμμα φαίνεται να κλείνει τον κύκλο του με πολλά γραφεία υποστήριξης να εγκαταλείπονται και κανέναν τρόπο να αντικατασταθούν οι υπολογιστές που έχουν αρχίσει να παλιώνουν. Το πρόγραμμα κατηγορήθηκε ότι υιοθέτησε την τακτική του «αφήνω το μηχάνημα και φεύγω», μια επιφανειακή και ανεύθυνη πρακτική που μάλλον έχει αμφίβολα αποτελέσματα. Ο Νεγροπόντε έχει ήδη μεταφέρει τις προσπάθειές του στο επιμορφωτικό τμήμα του XPrize, ένα ίδρυμα που προωθεί την επίλυση παγκόσμιων προβλημάτων μέσω της τεχνολογίας και του νεωτερισμού.
Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων αυτών όσον αφορά την επιμόρφωση αδύναμων κοινωνικών ομάδων, αφού τα παιδιά στα οποία απευθύνθηκαν απέκτησαν γνώσεις στις οποίες δεν θα είχαν άλλο τρόπο πρόσβασης και έμαθαν να επιλύουν προβλήματα της καθημερινής ζωής τους χωρίς ουσιαστικά καμία βοήθεια, με μόνο κίνητρο την περιέργεια και τη συνεργασία. Η τεχνολογία είναι αποδεδειγμένα ένα εργαλείο προς αυτήν την κατεύθυνση, με την χρηματοδότηση να αποτελεί το μόνο πρόβλημα, αφού τα προγράμματα αυτά βασίζονται κατά πολύ στον εθελοντισμό και λειτουργούν μέσω μη κερδοσκοπικών οργανισμών.
Αυτά τα προγράμματα έχουν εφαρμοστεί και σε αναπτυγμένες χώρες, παράλληλα με το σχολείο, με τους μαθητές πολύ συχνά να παρατάνε τα λάπτοπ που τους δόθηκαν δωρεάν, αφού έχουν ήδη καλύτερο PC στο σπίτι. Στην Ελλάδα είχε εκδηλωθεί ενδιαφέρον για τάξεις μέχρι την 6η δημοτικού, και σε τάξεις προσφύγων/κακοποιημένων παιδιών, με την κρίση να ακυρώνει κάθε σοβαρή υλοποίηση του σχεδίου. Και αν η μάθηση εξαρτάται αποκλειστικά από τις ορέξεις και την περιέργεια του μαθητή, πόσο εύκολο είναι γι’ αυτόν να αποκτήσει και την πειθαρχεία για να διδαχτεί μια πληθώρα μαθημάτων και εννοιών, όταν το παιχνίδι είναι τόσο εύκολη και άμεση εναλλακτική χρήση του υπολογιστή; Πολύ μακριά από το να μιλάμε για αντικατάσταση του δασκάλου από μηχανήματα, ίσως θα πρέπει να δούμε αυτήν τη χρήση της τεχνολογίας σαν συμπληρωματική, για την προώθηση της συνεργασίας και την επιμόρφωση περί γενικών εννοιών που δίνουν απαντήσεις σε προβληματισμούς της άμεσης εμπειρίας. Ίσως μπορεί ένας 10χρονος μαθητής να «αναγκαστεί» να μάθει τι είναι και πώς λειτουργεί ο μοχλός αν, για παράδειγμα, τον ρωτήσουμε ποιο είναι το ιδανικό μήκος για ένα φτυάρι, αλλά πώς θα μάθει να λύνει διαφορικές εξισώσεις και ποιος είναι ο μαθηματικός χειρισμός των μη πραγματικών αριθμών;
Η αξιολόγηση του εγχειρήματος μάλλον βρίσκεται κάπου ανάμεσα στην χαμένη ευκαιρία και την τεχνολογική ουτοπία. «Η εκπαίδευση μέσω δασκάλων», λέει ο Νεγροπόντε, «είναι ένας, αλλά όχι ο μόνος τρόπος μάθησης».
Μην χάσετε τα παρακάτω βίντεο:
Διαβάστε:
Πηγή: Ερανιστής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου