Πώς τα χάμστερ, τα ινδικά χοιρίδια και τα άλλα κατοικίδια μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά με Αυτισμό.

Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι τα κατοικίδια επιδρούν θετικά στην ανθρώπινη υγεία. Οι άνθρωποι που αλληλεπιδρούν με κατοικίδια έχουν λιγότερο άγχος, χαμηλότερη αρτηριακή πίεση και χοληστερόλη και αυξημένα επίπεδα άσκησης. Τα οφέλη που μπορούν να έχουν τα κατοικίδια για τους ανθρώπους έχουν αποδειχθεί σε πολλά κοινωνικά περιβάλλοντα, όπως σε νοσοκομεία, γηροκομεία, φυλακές και ψυχιατρικές εγκαταστάσεις. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η αλληλεπίδραση των κατοικίδιων ζώων με παιδιά στο φάσμα του αυτισμού μπορεί να συμβάλει στην ενθάρρυνση της θετικής κοινωνικής συμπεριφοράς. Τα αυτιστικά παιδιά συχνά θέλουν να αποκτήσουν ένα κατοικίδιο ζωάκι και όταν το καταφέρνουν είναι πιο ήρεμα, πιο χαρούμενα και πιο συγκεντρωμένα.

Έχει σημασία το είδος;

Οι περισσότερες μελέτες που εξετάζουν σχέση αυτιστικών παιδιών και κατοικίδιων ζώων αφορούν κυρίως σκύλους και άλογα. Πρόσφατα, ωστόσο, και άλλα κατοικίδια έχουν αρχίσει να γίνονται αντικείμενα έρευνας. Για παράδειγμα, σε μια μελέτη στο Πανεπιστήμιο του Queensland στην Αυστραλία, 99 παιδιά ηλικίας 5 έως 13 ετών, μερικά από τα οποία ήταν αυτιστικά και άλλα όχι, παρατηρήθηκαν να αλληλεπιδρούν είτε με παιχνίδια είτε με δύο ινδικά χοιρίδια στην τάξη. Όταν τα αυτιστικά παιδιά αλληλεπιδρούσαν με ινδικά χοιρίδια, εμφάνιζαν 55% περισσότερες κοινωνικές συμπεριφορές από ό,τι όταν αλληλεπιδρούσαν με παιχνίδια. Με τα ινδικά χοιρίδια παρόντα, τα αυτιστικά παιδιά ήταν λιγότερο πιθανό να κλάψουν και πιο πιθανό να χαμογελάσουν, να μιλήσουν και να αποδεχτούν την προσέγγιση των άλλων παιδιών. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συμπερίληψη ενός κατοικίδιου στις δραστηριότητες ενός αυτιστικού παιδιού μπορεί να αυξήσει την κοινωνικοποίηση τόσο με άλλα παιδιά όσο και με ενήλικες. Το πιο σημαντικό ήταν ότι αυτά τα ινδικά χοιρίδια δεν ήταν εκπαιδευμένα ζώα θεραπείας, αλλά απλώς κατοικίδια στην τάξη που είχαν συνηθίσει να ζουν με παιδιά.

Η επίδραση που μπορεί να έχουν τα κατοικίδια σε ένα αυτιστικό παιδί εξαρτάται και από την ηλικία του παιδιού. Μια μελέτη που διεξήχθη στο Ερευνητικό Κέντρο για τον Αυτισμό στο Νοσοκομείο Bohars στη Γαλλία εξέτασε αυτιστικά παιδιά, ηλικίας 5 έως 16 ετών, που παρακολουθούσαν μια μονάδα ημερήσιας φροντίδας. Η μελέτη συνέκρινε 12 αυτιστικά παιδιά που απέκτησαν κατοικίδιο αφού το παιδί έκλεισε τα 5 χρόνια με 12 αυτιστικά παιδιά που δεν είχαν κατοικίδιο (υπήρχε αντιστοιχία των παιδιών στις δύο ομάδες όσο αφορά την ηλικία, το φύλο και τις γλωσσικές τους δεξιότητες). Οι ειδικοί στον Αυτισμό θεωρούν ότι η ηλικία από 4 έως 5 ετών είναι η περίοδος κατά την οποία η σοβαρότητα του αυτισμού επηρεάζει περισσότερο την ανάπτυξη του παιδιού. Σε αυτή τη μελέτη, τα παιδιά που είχαν κατοικίδια μπορούσαν καλύτερα να μοιράζονται παιχνίδια και φαγητό τόσο με τους γονείς τους όσο και με άλλα παιδιά και να παρηγορούν τους άλλους ανθρώπους σε σύγκριση με τα παιδιά που δεν είχαν κατοικίδια.

Είναι ενδιαφέρον ότι αυτά τα ευρήματα ίσχυαν ανεξάρτητα από τον τύπο του κατοικίδιου ζώου: σκύλος, γάτα, χάμστερ ή κουνέλι. Παρόμοια ευρήματα έχουν σημειωθεί σε μελέτες με χελώνες. Γάλλοι ερευνητές θεώρησαν ότι όταν οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με κατοικίδια, τόσο το άτομο όσο και το κατοικίδιο αντιδρούν στα μη λεκτικά σημάδια του άλλου προσαρμόζοντας τις δικές τους συμπεριφορές. Επιπλέον, τα κατοικίδια μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή των αυτιστικών παιδιών από τα ερεθίσματα που τους προκαλούν στρες, μειώνοντας έτσι το άγχος τους.

Εξωτικά κατοικίδια και αυτιστικά παιδιά

Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα γιατί τα κατοικίδια βοηθούν στη βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων των αυτιστικών παιδιών. Αρκετοί ειδικοί πιστεύουν ότι επειδή πολλά αυτιστικά παιδιά αναζητούν αισθητηριακή διέγερση, το άγγιγμα ενός κατοικίδιου ζώου ανεξάρτητα από τον τύπο του μπορεί να είναι ιδιαίτερα ανακουφιστικό. Άλλα αυτιστικά παιδιά, ωστόσο, αντιπαθούν την αισθητηριακή διέγερση, αντιδρώντας αρνητικά στο άγγιγμα. Αν και οι μελέτες δεν το έχουν αποδείξει ακόμα, η θεωρία μου ως κτηνίατρος εξωτικών ζώων που έχει εργαστεί με αυτιστικά παιδιά είναι ότι οι δραστήριοι σκύλοι και οι γάτες που κινούνται γρήγορα μπορεί να είναι ιδιαίτερα «έντονα» και να προκαλούν αισθητηριακή υπερφόρτωση στα παιδιά που είναι ευαίσθητα στα απτικά ερεθίσματα. Τα μικρότερα, πιο ήρεμα εξωτικά κατοικίδια, όπως τα ινδικά χοιρίδια και τα αργά κινούμενα ερπετά (χελώνες, φίδια και μερικές σαύρες) μπορεί να είναι καταλληλότερα. Τα παιδιά που αποστρέφονται το άγγιγμα μπορεί να επωφεληθούν βλέποντας εξωτικά κατοικίδια μέσα από το γυαλί ενός ενυδρείου χωρίς να χρειάζεται να τα αγγίζουν.

Δεδομένου ότι πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι τα αυτιστικά παιδιά επωφελούνται από την απόκτηση ενός κατοικίδιου καλλιεργώντας την ενσυναίσθηση και την υπευθυνότητα μέσα από την περιποίηση, το τάισμα και τη φροντίδα του ζώου, ορισμένα εξωτικά κατοικίδια με λιγότερες απαιτήσεις φροντίδας, όπως τα ινδικά χοιρίδια και τα χάμστερ μπορεί να είναι ευκολότερα από τα σκυλιά που χρειάζονται καθημερινά βόλτες. Αυτά τα εξωτικά ζώα μπορεί να είναι καλύτερη επιλογή σαν πρώτο κατοικίδιο για ένα αυτιστικό παιδί.

Ανεξάρτητα από τον τύπο, όλα τα ζώα αποδέχονται άνευ όρων τους ανθρώπους, κάτι πολύ σημαντικό για τα παιδιά στο φάσμα του Αυτισμού που συνήθως απορρίπτονται, απομονώνονται και γίνονται αντικείμενο κοροϊδίας από τα άλλα παιδιά. Τα μικρά εξωτικά κατοικίδια με τις λιγότερες ανάγκες σε φροντίδα μπορούν επίσης να φέρουν παρηγοριά στους φροντιστές αυτών των παιδιών που συχνά αισθάνονται απομονωμένοι και απογοητευμένοι.

Αν αποφασίσουν να πάρουν κατοικίδιο ζωάκι, ανεξάρτητα από το είδος του, οι οικογένειες αυτιστικών παιδιών θα πρέπει να κάνουν δοκιμή για να βεβαιωθούν ότι το παιδί τους δεν αντιδρά επιθετικά ή βίαια στο ζώο και ότι θα είναι σε θέση να αλληλεπιδρά ήρεμα και ευγενικά μαζί του. Τα κατοικίδια πρέπει να εισάγονται αργά, υπό την προσεκτική επίβλεψη ενός ενηλίκου και οι αντιδράσεις των παιδιών πρέπει να παρακολουθούνται στενά για να διασφαλιστεί ότι δεν πληγώνουν και δεν τρομάζουν άθελά τους τα ζώα με τις ενέργειες ή τις λεκτικές εκρήξεις τους. Οι απότομες αντιδράσεις μπορεί να τρομάξουν ακόμη και τα αργά, ήσυχα ζωάκια, οδηγώντας τα να τρέξουν μακριά, να δαγκώσουν ή να γρατζουνίσουν το παιδί.

Αρχικά, ανάλογα με το πού βρίσκονται στο φάσμα, τα παιδιά πρέπει να ξεκινήσουν παρατηρώντας από απόσταση τα ζώα, χωρίς να τα αγγίζουν. Εάν είναι ήρεμα όταν τα παρακολουθούν, μπορούν με επίβλεψη να τα αγγίξουν απαλά. Εάν και τα παιδιά και τα κατοικίδια παραμείνουν ήρεμα μετά από αυτήν την αρχική περιορισμένη σωματική επαφή, μπορούμε να επιτρέψουμε στα παιδιά να τα κρατήσουν αγκαλιά / στο χέρι τους και να παίξουν μαζί τους.

Αυτή η εξέλιξη από την απλή παρακολούθηση, στο άγγιγμα και τελικά στο κράτημα μπορεί να πάρει πολύ χρόνο και αρκετές επισκέψεις για να γίνει. Εάν σε οποιοδήποτε σημείο το κατοικίδιο ή το παιδί φαίνεται αναστατωμένο ή να νιώθει άβολα, η αλληλεπίδραση πρέπει να σταματήσει.

Τα οφέλη των κατοικίδιων ζώων στα αυτιστικά παιδιά δεν είναι μαγικά ή άμεσα. Χρειάζεται χρόνος για να αναπτυχθούν και πρέπει πάντα στην αρχή να υπάρχει η προσεκτική επίβλεψη ενός ενήλικα.

Απόδοση του άρθρου How Hamsters, Guinea Pigs and Other Pets Can Help Autistic Children

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)

Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)

MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση