Έχοντας μια σε βάθος κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι επεξεργάζονται τις πληροφορίες, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις κατάλληλες στρατηγικές για να καθοδηγήσουν τη μάθηση των μαθητών τους.
Η υποστήριξη των μαθητών μας είναι μια δύσκολη και πολύπλοκη διαδικασία. Για να αντιμετωπίσουμε αυτήν την πολυπλοκότητα, αναπτύσσουμε αφελείς και αντιεπιστημονικές θεωρίες σχετικά με το τι βοηθά τους μαθητές μας να μάθουν. Η επιστήμη της μάθησης έχει δοκιμάσει πολλές από αυτές τις πεποιθήσεις και τα στοιχεία δείχνουν ότι οι περισσότερες είναι λανθασμένες. Αυτές οι λανθασμένες αντιλήψεις σχετικά με τη μάθηση μπορεί να μας κάνουν να σπαταλήσουμε μέρος του εκπαιδευτικού μας χρόνου - ή, ακόμη χειρότερα, να βλάψουν τη μάθηση των μαθητών.
Παρακάτω, θα περιγράψω τρεις κοινούς μύθους σχετικά με τη μάθηση, θα καταρρίψω αυτούς τους μύθους και θα ερμηνεύσω ξανά αυτές τις ιδέες σύμφωνα με τα νέα επιστημονικά στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας.
ΜΥΘΟΣ 1: ΚΑΘΕ ΜΑΘΗΤΗΣ ΕΧΕΙ ΕΝΑ «ΣΤΥΛ ΜΑΘΗΣΗΣ»
Πολλοί δάσκαλοι πιστεύουν ότι οι μαθητές έχουν ατομικά στυλ μάθησης και ότι η μάθησή τους βελτιστοποιείται όταν η διδασκαλία προσαρμόζεται στο στυλ τους.
Οι μαθητές συχνά εκφράζουν μια προτίμηση για έναν συγκεκριμένο τρόπο πρόσληψης πληροφοριών. Για παράδειγμα, ορισμένοι μαθητές μπορεί να θεωρούν ότι είναι οπτικοί τύποι. Υπάρχουν αμέτρητα μη επιστημονικά τεστ στο διαδίκτυο που «αποκαλύπτουν» ποιο στυλ μάθησης ταιριάζει σε κάθε μαθητή ενώ αρκετά σχολεία αγοράζουν ακριβά τεστ για να κατατάσουν τους μαθητές τους στα διαφορετικά στυλ μάθησης.
Τι ισχύει:
Δεν υπάρχουν σαφή επιστημονικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι υπάρχουν σταθερά και ξεχωριστά στυλ μάθησης. Επιπλέον, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι μαθητές μαθαίνουν καλύτερα όταν οι πληροφορίες παρουσιάζονται με τρόπους που συμφωνούν με τις προτιμήσεις τους. Έρευνες αναφέρουν ότι η προσπάθεια προσαρμογής της διδασκαλίας ώστε να ταιριάζει με τον τρόπο επεξεργασίας που προτιμά κάθε εκπαιδευόμενος είναι χάσιμο χρόνου και πόρων.
Αντίθετα, έρευνες υποστηρίζουν ότι οι μαθητές θα μάθουν, θα θυμούνται και θα εφαρμόζουν καλύτερα τις νέες πληροφορίες εάν τις επεξεργάζονται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Η επεξεργασία πληροφοριών σε πολλαπλές και ποικίλες μορφές (συμπεριλαμβανομένων πολλαπλών αισθήσεων, αφηρημένων και συγκεκριμένων αναπαραστάσεων, διαφορετικών παραδειγμάτων και ποικίλων δραστηριοτήτων) δημιουργεί επεξεργασμένες και λεπτομερείς μνήμες, οι οποίες ενισχύουν τη μακροπρόθεσμη διατήρηση και γενίκευση της γνώσης.
Εφαρμογή στην τάξη:
Οι μαθητές που διδάσκονται τα κλάσματα με μαθηματικά σύμβολα, λέξεις, γραφικά και κιναισθητικές εμπειρίες τα κατακτούν καλύτερα από τους μαθητές που τα διδάσκονται μόνο μέσα από μία προσέγγιση. Ομοίως, οι μαθητές που επεξεργάζονται τις γαλλικές μεταφράσεις κατακτούν τη γλώσσα καλύτερα εάν βλέπουν, ακούν, αγγίζουν και γεύονται μεταφράσεις κειμένων που αφορούν το φαγητό.
ΜΥΘΟΣ 2: ΟΙ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ (ΤΕΣΤ/ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ) ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ
Οι δάσκαλοι και οι μαθητές συχνά βλέπουν τα τεστ ως ένα αναγκαίο κακό - ένα μέσο αξιολόγησης (τόσο διαμορφωτικά όσο και αθροιστικά) του τι ξέρουν και τι δεν ξέρουν οι μαθητές. Πράγματι, τα τεστ είναι κρίσιμοι δείκτες του τι έχουν κατακτήσει οι μαθητές. Αλλά τα τεστ είναι χρήσιμα για πολλούς λόγους!
Τι ισχύει:
Πολυάριθμες ερευνητικές μελέτες δείχνουν ότι τα τεστ δεν κάνουν απλώς αξιολόγηση της μνήμης, αλλά την αλλάζουν. Στα τεστ οι μαθητές καλούνται να ανακτήσουν πληροφορίες από τη μακροπρόθεσμη μνήμη τους για να απαντήσουν σε ερωτήσεις. Η ανάκτηση πληροφοριών από τη μακροπρόθεσμη μνήμη αλλάζει τη μνήμη με τρόπο που καθιστά τις πληροφορίες ανθεκτικές στη λήθη. Στην πραγματικότητα, η έρευνα δείχνει ότι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να διασφαλίσουμε ότι θα θυμόμαστε κάποιες πληροφορίες είναι να εξασκηθούμε επανειλημμένα στην ανάκτηση αυτών των πληροφοριών από τη μακροπρόθεσμη μνήμη.
Παράλληλα, η εξάσκηση της ανάκτησης βοηθά τους μαθητές να οργανώσουν τις πληροφορίες στον εγκέφαλό τους, να τις εφαρμόσουν σε νέα προβλήματα και καταστάσεις, να αναγνωρίσουν τι έχουν καταλάβει και τι όχι, καθώς και να αποκτήσουν περισσότερες πληροφορίες στα προσεχή μαθήματα.
Εφαρμογή στην τάξη:
Οι δάσκαλοι μπορούν να ωθήσουν τους μαθητές στην ανάκτηση πληροφοριών με πολλούς και ποικίλους τρόπους (που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στα πλαίσια της αξιολόγησης). Οι μαθητές μπορούν να γράφουν όλα όσα θυμούνται στο τέλος του μαθήματος, να δίνουν απάντηση/ λύση σε ένα ερώτημα από την ύλη της προηγούμενης εβδομάδας χρησιμοποιώντας μόνο όσα θυμούνται, να δημιουργούν από μνήμης νοητικούς χάρτες των κειμένων, να απαντούν σε ερωτήσεις γράφοντας σε προσωπικούς πίνακες, να κάνουν από μνήμης σχέδια/ σκίτσα των βασικών ιδεών του μαθήματος και άλλα πολλά.
Η πρακτική ανάκτησης ενισχύει τη μάθηση είτε είναι βαθμολογημένη είτε μη, είτε παρέχεται διορθωτική ανατροφοδότηση είτε όχι, σε μαθητές διαφόρων ηλικιών και σε διαφορετικά αντικείμενα. Το μόνο απαιτούμενο χαρακτηριστικό είναι να ανακτούν οι μαθητές τις πληροφορίες από τη μνήμη (αντί να διαβάζουν ξανά, να επαναλαμβάνουν, να επισημαίνουν ή να τις αντιγράφουν). Εάν θέλουμε τα παιδιά μας να μπορούν να ανακτούν πληροφορίες στο μέλλον, είναι λογικό να τα εξασκήσουμε στην ανάκτηση πληροφοριών τώρα. Γιατί η εξάσκηση είναι αυτή που επιφέρει τη βελτίωση και την τελειότητα.
ΜΥΘΟΣ 3: ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΟΥ ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΙ ΕΥΚΟΛΑ, ΜΕΝΟΥΝ ΕΥΚΟΛΑ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΜΑΣ
Οι δάσκαλοι και οι μαθητές συνήθως πιστεύουν ότι οι ιδέες που μαθαίνονται γρήγορα ή εύκολα, μένουν εύκολα στη μνήμη τους μακροπρόθεσμα. Αυτή η πεποίθηση «εύκολα μαθαίνεται, εύκολα απομνημονεύεται» είναι ευρέως διαδεδομένη και επηρεάζει τις επιλογές των δασκάλων και των μαθητών σχετικά με τις μαθησιακές δραστηριότητες. Οι εκπαιδευόμενοι επιλέγουν τεχνικές μελέτης που επιτρέπουν τη γρήγορη απόκτηση νέων πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένης της επανάγνωσης ή της αντιγραφής σημειώσεων (αντί της προσπάθειας ανάκτησης), της εστίασης σε μια έννοια τη φορά (αντί της ανάμειξης παρόμοιων ιδεών) και της εξάσκησης μιας ιδέας σε μια μόνο ενιαία μαθησιακή συνεδρία (αντί για τη διανομή της πρακτικής σε πολλές συνεδρίες).
Τι ισχύει:
Οι τεχνικές που επιταχύνουν την απόκτηση ιδεών συχνά επιταχύνουν τη λήθη αυτών των ιδεών. Με άλλα λόγια, η έρευνα δείχνει ότι εύκολη εκμάθηση σημαίνει και εύκολη/γρήγορη λήθη.
Εφαρμογή στην τάξη:
Ορισμένες δυσκολίες κατά τη διάρκεια της μάθησης βοηθούν τους μαθητές να θυμούνται τις πληροφορίες μακροπρόθεσμα. Η επιβράδυνση της μάθησης δημιουργώντας επιθυμητές δυσκολίες μπορεί να δημιουργήσει δυσκολότερη εκμάθηση αλλά καλύτερη μακροπρόθεσμη διατήρηση.
Για παράδειγμα, η εξάσκηση στην ανάκτηση αυξάνει τα λάθη κατά τη διάρκεια της μάθησης και είναι πιο επίπονη από την επανάληψη ή την αντιγραφή σημειώσεων, αλλά έχει μεγάλα μαθησιακά οφέλη με την πάροδο του χρόνου. Ομοίως, οι μαθητές που απαντούν σε μια σειρά μαθηματικών προβλημάτων του ίδιου τύπου στη σειρά ναι μεν κάνουν λιγότερα λάθη κατά τη διάρκεια της μάθησης από τους μαθητές που απαντούν σε ένα μείγμα διαφορετικών προβλημάτων αλλά θυμούνται λιγότερα από τους δεύτερους. Τέλος, η μελέτη μιας έννοιας σε μία μόνο ώρα/ μέρα μαθήματος είναι ευκολότερη και ταχύτερη από τη διάσπαση αυτής της μάθησης σε μικρότερες, κατανεμημένες ώρες/ μέρες, αλλά έχει μακροπρόθεσμα πιο φτωχά αποτελέσματα.
Μεγάλη προσοχή! Η δυσκολία από μόνη της δεν είναι χρήσιμη. Η εισαγωγή περιττής πολυπλοκότητας ή η απόκρυψη οδηγιών αυξάνει την δυσκολία των μαθητών αλλά δεν υποστηρίζει τη μάθηση. Αντίθετα, η δυσκολία κατά τη διάρκεια της μάθησης μπορεί να είναι παραγωγική εάν οι μαθητές αγωνίζονται για σημαντικές πτυχές του προβλήματος. Για παράδειγμα, η εργασία πάνω σε μαθηματικά προβλήματα που μοιάζουν αλλά λύνονται με διαφορετικό τρόπο είναι παραγωγική δυσκολία γιατί είναι σημαντικό να μάθουμε να διακρίνουμε παρόμοια προβλήματα. Η ανάκτηση πληροφοριών από τη μακροπρόθεσμη μνήμη είναι επίσης παραγωγική δυσκολία γιατί θέλουμε οι μαθητές μας να μπορούν να ανακτούν πληροφορίες στο μέλλον.
Για να διασφαλιστεί ότι οι μαθητές εκτιμούν τα οφέλη αυτής της πρόσθετης προσπάθειας κατά τη διάρκεια της μάθησης, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να τους βοηθήσουν να ερμηνεύουν τις δυσκολίες αυτές ως απόδειξη του ότι μαθαίνουν και εξελίσσονται (και να μην τις θεωρούν απόδειξη των περιορισμένων δυνατοτήτων/ ικανοτήτων τους).
Η υποστήριξη της μάθησης των παιδιών στο σχολικό πλαίσιο είναι μια πρόκληση. Συχνά αναπτύσσουμε διαισθητικές ιδέες για το τι λειτουργεί καλύτερα, αλλά μερικές μπορεί αυτές να είναι λανθασμένες και να μας παραπλανούν. Η διόρθωση των μύθων που επικρατούν για τη μάθηση και η ευθυγράμμιση των πρακτικών μας με προσεγγίσεις που βασίζονται σε τεκμηριωμένα επιστημονικά στοιχεία μπορούν να κάνουν τη διδασκαλία μας αποτελεσματική και αποδοτική.
Απόδοση του άρθρου 3 Common Myths About Learning—and What Teachers Can Do Instead
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός (Παν. Θεσσαλίας)
Νηπιαγωγός (Α.Π.Θ.)
MEd - Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου