Πώς θα ξέρω ότι το παιδί μου έχει λοίμωξη από ιό;

Στη «σκιά» της COVID-19, που βρίσκεται αυτή τη στιγμή ολόκληρος ο πλανήτης, με τις χώρες να κηρύσσονται η μία μετά την άλλη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τον περιορισμό της διάδοσής της, οι ιοί και τα μικρόβια είναι το κυρίαρχο θέμα σε κάθε συζήτηση. Επιπλέον, επειδή η εποχή της γρίπης έχει ξεκινήσει, αλλά και οι κοινές ιώσεις είναι ήδη σε έξαρση, στην περίπτωση που βρεθείτε εσείς ή τα παιδιά σας αντιμέτωποι με κάποια από τις γνωστές λοιμώξεις του αναπνευστικού, η σωστή ενημέρωση ώστε να πάρετε τα κατάλληλα μέτρα είναι σημαντική. Δείτε λοιπόν τι σημαίνει ιός και τι μικρόβιο, αλλά και γιατί πρέπει να αντιμετωπίζονται διαφορετικά.

Τι είναι οι ιοί

Πρόκειται για μικροοργανισμούς που για να πολλαπλασιαστούν χρειάζονται ζωντανά κύτταρα. Χρησιμοποιούν λοιπόν τα ανθρώπινα κύτταρα τα οποία προσβάλλουν. Πώς; Υποχρεώνοντάς τα να δημιουργήσουν καινούργιους ιούς. Στη συνέχεια, τα προσβεβλημένα κύτταρα καταστρέφονται και οι ιοί εξαπλώνονται γοργά στο υπόλοιπο σώμα. Μόνο για το κοινό κρυολόγημα υπάρχουν πάνω από 100 διαφορετικοί ιοί. Ωστόσο οι ιοί έξω από τα ανθρώπινα κύτταρα μπορούν να επιβιώσουν μόνο για μικρό χρονικό διάστημα. Επίσης υπάρχουν πολλοί προστατευτικοί μηχανισμοί στο αίμα και στους ιστούς του σώματος που προλαμβάνουν και αντιμετωπίζουν τις ιογενείς λοιμώξεις.

Πώς θα ξέρω ότι το παιδί μου έχει λοίμωξη από ιό;

Συνήθως οι λοιμώξεις αυτές, που δεν είναι άλλες από τις γνωστές ρινίτιδες, βρογχίτιδες, λαρυγγίτιδες, ακόμα και αν κάνουν πυρετό, πονόλαιμο ή δημιουργούν στο παιδί ανορεξία, κακοκεφιά, συχνά και λίγο πυρετό, υποχωρούν σχετικά γρήγορα. Κάνουν δηλαδή τον κύκλο τους για 4-5 ημέρες και φεύγουν. Ωστόσο, καλό είναι το παιδί να παρακολουθείται ακόμα κι αν έχει διαγνωστεί με ίωση. Και αυτό γιατί είναι πιθανό αρχικά να έχει ίωση και κάποια στιγμή στην πορεία να κολλήσει από πάνω μικρόβιο. Αν λοιπόν εμφανίσει κάποιο καινούργιο σύμπτωμα ή ανησυχείτε για κάτι, πρέπει να επικοινωνήσετε με τον παιδίατρό σας.

Προσοχή! H γρίπη, τα κρυολογήματα και οι διάφορες ασθένειες που προέρχονται από ιογενείς λοιμώξεις δεν χρειάζονται αντιβιοτικό για να θεραπευτούν. Oι ιοί που τις προκαλούν δεν επηρεάζονται από τα αντιβιοτικά. Σε συγκεκριμένες μόνο λοιμώξεις από ιούς χορηγείται αντι-ιική θεραπεία.

Τι είναι τα μικρόβια

Πρόκειται για μικροοργανισμούς μεγαλύτερους από τους ιούς, οι οποίοι μπορούν να επιζήσουν από μόνοι τους οπουδήποτε. Στο ανθρώπινο σώμα, στον αέρα, στο νερό, στη γη… Ολοι στο σώμα μας έχουμε μικρόβια, αλλά δεν είναι όλα βλαβερά, καθώς συνυπάρχουν σε ισορροπία και αποτελούν τη φυσιολογική χλωρίδα (μάλιστα υπάρχουν και «καλά» μικρόβια). Η πέψη των τροφών, για παράδειγμα, γίνεται χάρη σε βακτήρια του πεπτικού συστήματος. Συνήθως, όταν νιώσει το σώμα πως ένα μικρόβιο προκάλεσε μόλυνση, το καταπολεμά αμέσως με το ανοσοποιητικό σύστημα. Δυστυχώς όμως κάποιες φορές δεν τα καταφέρνει και τότε προκαλεί λοίμωξη, όπως πνευμονία, αμυγδαλίτιδα κ.λπ. Οταν μικρόβια καταφέρουν να ξεγελάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα και μολύνουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, αφού διαπεράσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, προκαλούν μικροβιακή ή βακτηριακή μηνιγγίτιδα.

Πώς θα ξέρω αν το παιδί μου έχει λοίμωξη από μικρόβιο;

Συνήθως το παιδί με μικροβιακή λοίμωξη φαίνεται πιο βαριά άρρωστο, ανόρεκτο ή ληθαργικό, ο πυρετός είναι πιο ψηλός και συχνά συνοδεύεται με ρίγος. Πολλές φορές σταδιακά χειροτερεύει. Ο παιδίατρος μπορεί να χρειαστεί να το ξαναδεί για να κάνει σωστή διάγνωση. Είναι επίσης πιθανό το παιδί αρχικά να έχει ίωση και στην πορεία να κολλήσει και μικρόβιο. Αν δεν υποχωρεί ο πυρετός και η κατάσταση γενικά επιδεινώνεται, ο παιδίατρος μπορεί να συστήσει και εξετάσεις. Σε αμφίβολες ή ύποπτες περιπτώσεις μπορεί να σας ζητήσει να το πάτε στο νοσοκομείο.

Προσοχή: Τα αντιβιοτικά είναι απαραίτητα στις σοβαρές μικροβιακές λοιμώξεις, αυτές που μπορούν να γίνουν επικίνδυνες για την υγεία ή και τη ζωή των ασθενών. Και αυτό γιατί εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό των μικροβίων, επιτρέποντας έτσι στον οργανισμό να έχει τον χρόνο να οργανώσει την άμυνά του (δηλαδή να παρασκευάσει αντισώματα και κύτταρα άμυνας για να καταστρέψει όλα τα μικρόβια που τον απειλούν). Το είδος της αντιβίωσης βέβαια θα το κρίνει ο γιατρός, ανάλογα την περίπτωση.

Τι μπορούν να προκαλέσουν

Οι ιοί προκαλούν μεταξύ άλλων: κρυολογήματα, οξεία βρογχίτιδα, γρίπη, τις περισσότερες μορφές ωτίτιδας και κυνάγχης (φαρυγγοαμυγδαλίτιδα), ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα, ανεμοβλογιά, έρπητα, διαρροϊκά σύνδρομα, ηπατίτιδα.

Τα μικρόβια προκαλούν μεταξύ άλλων: πνευμονία, ουρολοίμωξη, μηνιγγίτιδα, μόλυνση πληγών, μερικές μορφές ωτίτιδας και κυνάγχης, διαπύηση χειρουργικών τραυμάτων, αποστήματα, περιτονίτιδα, χολοκυστίτιδα κ.ά.

Κορωνοϊός ή γρίπη;

Οι γνώσεις των επιστημόνων για τον νέο κορωνοϊό αυξάνονται διαρκώς και πλέον γνωρίζουν ότι «δεν είναι SARS, ούτε MERS, αλλά ούτε και γρίπη». Ο κορωνοϊός COVID-19 είναι «ένας μοναδικός ιός με μοναδικά χαρακτηριστικά». Τις επισημάνεις αυτές έκανε πριν από λίγες μέρες ο κ. Tedros Adhanom Ghebreyesus, γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, εξηγώντας ποιες είναι οι βασικές διαφορές ανάμεσα στη γρίπη και στον κορωνοϊό COVID-19. «Καταλαβαίνουμε ότι ο κόσμος φοβάται και νιώθει αβεβαιότητα. Ο φόβος είναι μια φυσιολογική ανθρώπινη αντίδραση σε οποιαδήποτε απειλή. Ιδίως όταν πρόκειται για μια απειλή την οποία ο άνθρωπος δεν κατανοεί πλήρως» είπε. «Καθώς όμως συλλέγουμε περισσότερα στοιχεία, κατανοούμε ολοένα καλύτερα τον ιό και τη νόσο που προκαλεί». Οπως εξήγησε ο κ. Ghebreyesus, τόσο ο κορωνοϊός COVID-19 όσο και η γρίπη προκαλούν αναπνευστική νόσο. Μεταδίδονται επίσης με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή με σταγονίδια υγρού από τη μύτη και το στόμα των ασθενών. Εν τούτοις, οι ιοί που προκαλούν γρίπη και ο νέος κορωνοϊός έχουν ουσιώδεις διαφορές.

Να θυμάστε

* Τόσο τα μικρόβια όσο και οι ιοί μπορούν να προκαλέσουν ποικιλία νοσημάτων, που συχνά έχουν κοινά χαρακτηριστικά, ιδιαίτερα για τις λοιμώξεις του αναπνευστικού. Ωστόσο, ιός και μικρόβιο είναι δύο διαφορετικές μορφές ζωής.

* Με τον όρο «μικρόβιο» εννοούμε συνήθως έναν απλό μονοκύτταρο οργανισμό (που αποτελείται δηλαδή από ένα κύτταρο). Το βασικό χαρακτηριστικό του ιού είναι ότι δεν μπορεί να ζήσει αυτόνομα. Για να ζήσει χρειάζεται να ενσωματωθεί στα κύτταρα ενός άλλου μονοκύτταρου ή πολυκύτταρου οργανισμού. Λειτουργεί, θα λέγαμε, σαν παράσιτο.

* H Ευρώπη αντιμετωπίζει σήμερα μια νέα γενιά «σούπερ μικροβίων» ιδιαίτερα ανθεκτική και ισχυρή. Και αυτό εξαιτίας της κατάχρησης των αντιβιοτικών. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ και στη χώρα μας, καθώς η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε ό,τι αφορά την αλόγιστη χρήση τους.

*Υπολογίζεται ότι το 50%-70% των παιδιών έχουν πάρει αντιβιοτικά αναίτια λόγω ιώσεων οι οποίες είναι γνωστό πως δεν χρειάζονται αντιβίωση για να θεραπευτούν, ενώ 2 στους 10 γονείς χορηγούν στο παιδί τους αντιβιοτικά χωρίς συνταγή γιατρού.

Η χορήγηση όμως του αντιβιοτικού σε περίπτωση ίωσης είναι δικαιολογημένη μόνο εάν διαπιστωθεί επιμόλυνση με μικρόβιο ή για τη θεραπεία κάποιας αρρώστιας που έχει προκληθεί από μικρόβιο.

Στο «κόκκινο» τα νοσοκομειακά μικρόβια

Tα ανθεκτικά μικρόβια αποτελούν σήμερα τον μεγαλύτερο κίνδυνο, κυρίως στον νοσοκομειακό χώρο, διότι οι λοιμώξεις που προκαλούν είναι βαριές, ενώ παράλληλα για την αντιμετώπισή τους πρέπει να χρησιμοποιούνται συνεχώς νέα αντιβιοτικά. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, το 7% έως 9% των παιδιών και ενηλίκων που εισάγονται για νοσηλεία στα νοσοκομεία και το 30% έως 50% αυτών που νοσηλεύονται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) εκδηλώνουν κάποια λοίμωξη τουλάχιστον 48 ώρες μετά την εισαγωγή τους, η οποία οφείλεται σε κάποιο νοσοκομειακό μικρόβιο. Τα συνήθη νοσοκομειακά μικρόβια σε παιδιά βρεφικής και παιδικής ηλικίας είναι οι κλεμπσιέλες, οι ψευδομονάδες και τα ασινετομπάκτερ, ο στρεπτόκοκος. Αντίθετα, ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος (γνωστός διεθνώς με την επωνυμία MRSA, Methicillin Resistant Staphylococcus Aureus), που είναι ο φόβος και ο τρόμος των γονιών στην Αμερική, ευθύνεται μόνο για το 5%- 6% των παιδικών λοιμώξεων στην Ελλάδα.

Mην ξεχνάτε τα εμβόλια

* Εμμεσος τρόπος θωράκισης του παιδικού ανοσοποιητικού συστήματος γενικά από λοιμώξεις (όπως η πνευμονία, η μηνιγγίτιδα, η οξεία μέση ωτίτιδα κ.ά.), είναι ο εμβολιασμός με τα εμβόλια σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα.

* Ο εμβολιασμός κατά της γρίπης συνιστάται επίσης κάθε χρόνο σε ορισμένες κατηγορίες ασθενών οι οποίες μπορεί να αναπτύξουν σοβαρές επιπλοκές: σε άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω, ενηλίκους και παιδιά άνω των 6 μηνών με συγκεκριμένες ασθένειες (διαβήτη, καρδιακές ή πνευμονοπάθεια, κυστική ίνωση κ.ά.)

* Σε ό,τι αφορά το αντιγριπικό εμβόλιο εν μέσω πανδημίας κορωνοϊού, όπως επισημαίνουν oι ειδικοί: «Οταν ο ασθενής θα έχει τη γρίπη, θα είναι εξασθενημένο το αμυντικό του σύστημα και επιβαρυμένο το αναπνευστικό του σύστημα, επομένως, αν μολυνθεί (από κορωνοϊό), δεν ξέρουμε πώς θα συμπεριφερθεί με την παρουσία του νέου ιού, καθώς μπορεί και να νοσήσει βαριά».

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Αναστασία Ζησούλη, παιδίατρο – λοιμωξιολόγο.

Ρίτα Βελώνη

Πηγή: imommy