Η διδασκαλία δεξιοτήτων της καθημερινής ζωής σε παιδιά και εφήβους με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) δεν είναι ούτε απλή, ούτε γρήγορη διαδικασία. Οι αδύναμες εκτελεστικές λειτουργίες και η περιορισμένη υπομονή των γονιών επηρεάζουν τη διαδικασία. Ωστόσο, η εκμάθηση αυτών των δεξιοτήτων δεν είναι κρίσιμη μόνο για την απόκτηση ανεξαρτησίας, αλλά και για την ανάπτυξη και αυτοεκτίμησης. Δείτε μερικές από τις δεξιότητες που πρέπει το παιδί σας να αναπτύξει.
Δουλεύω με πολλές οικογένειες και παρατηρώ ότι οι περισσότεροι γονείς εστιάζουν αποκλειστικά στην ακαδημαϊκή πρόοδο του παιδιού και αγνοούν την διδασκαλία βασικών δεξιοτήτων της καθημερινής ζωής: παραγγελία φαγητού σε εστιατόριο, κλείσιμο ραντεβού με γιατρό ή οδοντίατρο, πλύσιμο ρούχων, καθαρισμός ενός βρώμικου φίλτρου στο κλιματιστικό. Τέτοιου είδους δεξιότητες είναι απαραίτητες για να τα καταφέρει στον κόσμο.
Μερικές φορές ξεχνάμε πόσο δύσκολο είναι να αποκτηθούν μερικές δραστηριότητες. Σκεφτείτε τα δυνατά και αδύνατα σημεία του παιδιού σας. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν συνήθως δυσκολίες στις εκτελεστικές λειτουργίες –αδύναμη εργαζόμενη μνήμη, αργή ταχύτητα επεξεργασίας και δυσκολία στη διαχείριση του χρόνου. Απογοητεύονται εύκολα και παρατούν ένα έργο όταν είναι βαρετό ή σύνθετο. Οι γονείς πρέπει να είναι υπομονετικοί και να ενθαρρύνουν το παιδί τους. Δείτε πώς μπορείτε να διδάξετε κάποιες δραστηριότητες στο παιδί σας.
Δεξιότητα: Παραγγέλνοντας στο εστιατόριο
Κάποια παιδιά δεν μπορούν να παραγγείλουν αρκετά γρήγορα. Ξέρουν τι θέλουν και είναι έτοιμα να το πουν στον σερβιτόρο. Αρχίζουν όμως να σκέφτονται όσα μπορούν να πάνε στραβά. Θα με ακούσει ο σερβιτόρος; Μπορώ να του εξηγήσω σωστά τι θέλω; Θα θυμώσει αν του ζητήσω να δοκιμάσω μια γεύση; Τα άλλα παιδιά θα αρχίσουν να διαμαρτύρονται αν αργήσω όταν παραγγέλνω; Το να «πετάμε» τα παιδιά μας σε τέτοιες καταστάσεις, υποθέτοντας ότι θα τα καταφέρουν αν τα ενθαρρύνουμε αρκετά, τα κάνει να νιώθουν ανασφαλή, να ντρέπονται και να νιώθουν ότι δεν τα καταλαβαίνει κανείς.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί να τα καταφέρει;
- Δείτε μαζί από το σπίτι στο μενού του εστιατορίου (από το διαδίκτυο ή κάποιο διαφημιστικό φυλλάδιο) και ζητήστε του να αποφασίσει τι θέλει να φάει.
- Πηγαίνετε στο εστιατόριο τις ώρες που δεν έχει πολύ κόσμο – πχ όταν ανοίγει, το απόγευμα.
- «Παίξτε» το σενάριο της παραγγελίας στο σπίτι (παιχνίδι ρόλων) πριν πάτε στο εστιατόριο και συζητήστε πιθανά προβλήματα : το να μιλάει πολύ σιγά, να μην παραγγέλνει αρκετά γρήγορα.
Δεξιότητα: Σχεδιασμός γεύματος
Το να ζητήσετε από το παιδί να σχεδιάσει ένα γεύμα είναι μια υπέροχη ευκαιρία για να αναπτύξει τις δεξιότητες που σχετίζονται με τις εκτελεστικές λειτουργίες. Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, μπορείτε να του αναθέσετε μέρος ή όλες τις εργασίες για το γεύμα.
- Συζητήστε τι θα περιλαμβάνει το μενού. Τι κάνει ένα γεύμα υγιεινό; Πόσο φαγητό χρειαζόμαστε;
- Καθορίστε από πού και πότε θα κάνετε τα ψώνια. Αν το παιδί έχει την κατάλληλη ηλικία, συζητήστε και το χρηματικό ποσό που μπορείτε να διαθέσετε για τις αγορές αυτές.
- Συζητήστε για τον χρόνο που χρειάζεται η προετοιμασία και το μαγείρεμα. Υπάρχει κάτι που μπορείτε να μαγειρέψετε από πριν; Πόσος χρόνος απαιτείται; Τι επίβλεψη/ καθοδήγηση είναι αναγκαία;
- Συζητήστε για τους τρόπους που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να καθαρίσετε την κουζίνα. Μερικά παιδιά προτιμούν να καθαρίζουν ενώ μαγειρεύουν (κατά τη διάρκεια της διαδικασίας), ενώ άλλα προτιμούν να καθαρίζουν στο τέλος για να μην αποσπάται η προσοχή τους από τον βασικό τους στόχο. Όταν βοηθάμε τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες, δεν τα διδάσκουμε τον «σωστό» τρόπο, αλλά τα βοηθάμε να ανακαλύψουν τι είναι πιο αποτελεσματικό και βολικό για αυτά. Ζητήστε από το παιδί να κάνει όσο το δυνατό πιο αναλυτικό προγραμματισμό και πριν πάτε για ψώνια ή αρχίσετε το μαγείρεμα, δείτε το πλάνο μήπως χρειάζεται κάποιες τροποποιήσεις. Εξηγήστε στο παιδί τις αμφιβολίες και τους προβληματισμούς που έχετε.
Δεξιότητα: Πλύσιμο και δίπλωμα ρούχων
Τα παιδιά βλέπουν καθαρά ρούχα μέσα στα συρτάρια τους, αλλά μπορεί να μην ξέρουν πόσο χρόνο και προσπάθεια χρειάστηκε να αφιερώσει κάποιος για να φτάσουν εκεί. Ακόμα και τα παιδιά ηλικίας 2 ετών μπορούν να κάνουν ένα μέρος της διαδικασίας (πχ να ξεχωρίσουν τα σκούρα από τα ανοιχτόχρωμα, να βάλουν τις κάλτσες σε ζευγάρια).
- Αποφασίστε αν θέλετε να μάθετε στο παιδί σας να βάζει πλυντήριο μόνο με τα ρούχα του ή με τα ρούχα όλης της οικογένειας.
- Συζητήστε κάθε πότε πρέπει να μπαίνει πλυντήριο και ποιες είναι οι εναλλακτικές: σταθερή ημέρα της εβδομάδας ή όταν τελειώνουν τα καθαρά ρούχα (όποια ημέρα και αν είναι).
- Ζητήστε από το παιδί να σημειώσει τα βήματα για το πώς ξεχωρίζουμε τα ρούχα και πώς λειτουργεί το πλυντήριο. Πείτε του πόσο απορρυπαντικό πρέπει να χρησιμοποιεί και εξηγήστε του πότε μπαίνει μαλακτικό.
- Συζητήστε διαφορετικά μέρη και τρόπους για να διπλώνει τα ρούχα. Να θυμάστε, δε υπάρχει ένας «σωστός» τρόπος. Αρκεί η δουλειά να γίνεται καλά.
Δεξιότητα: Κλείνοντας ραντεβού στο κομμωτήριο ή στον οδοντίατρο.
Σε πολλά παιδιά δεν αρέσει να μιλούν στο τηλέφωνο για να κλείνουν ραντεβού. Να έχετε υπομονή όταν το παιδί σας κάνει λάθος προσπαθώντας να αποκτήσει αυτή τη δεξιότητα. Δείτε μερικές ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε πριν πάρει τηλέφωνο:
- Πόσο άνετο είναι το παιδί σας όταν μιλάει στο τηλέφωνο και δεν έχει οπτικές ενδείξεις από το πρόσωπο με το οποίο μιλάει; Ίσως πρέπει να γράψει σε ένα χαρτί αυτά που θέλει να πει.
- Ξέρει το παιδί σας ακριβώς τι χρειάζεται; Αν κλείνει ραντεβού στο κομμωτήριο, θέλει μόνο κούρεμα και λούσιμο ή και κάτι άλλο; Αν κλείνει ραντεβού στον οδοντίατρο, πρόκειται για προληπτικό έλεγχο ή έχει πρόβλημα σε κάποιο δόντι;
- Είναι επείγον ή μπορεί να γίνει το ραντεβού και μετά από λίγες μέρες;
- Ξέρει το παιδί ποιες υποχρεώσεις έχει αυτή την εποχή ; Ξέρει πότε έχει κενό και μπορεί να πάει στο κομμωτήριο/ στον οδοντίατρο; Αν δεν βολεύουν αυτές οι ώρες, έχει σκεφτεί εναλλακτικές;
- Αν κάποιος πρέπει να μεταφέρει το παιδί στο ραντεβού του, θα πρέπει και οι δύο να δουν τα προγράμματά τους για να κανονίσουν μέρα και ώρα που βολεύει και τους δύο.
Καθώς το παιδί σας εξασκεί αυτές τις δεξιότητες, θα αποκτήσει αυτοπεποίθηση ότι μπορεί να χειριστεί τις καταστάσεις αυτές στη ζωή του.
Μην αφήνετε το παιδί σας να απογοητευτεί.
- Να περιμένετε την εμφάνιση δυσκολιών.
- Συζητήστε από πριν με το παιδί σας για τις ανησυχίες που έχει σχετικά με μια δραστηριότητα.
- Συζητήστε πόσο πιθανό είναι να ολοκληρώσει το παιδί το έργο ανεξάρτητα.
- Να είστε υπομονετικοί και δεκτικοί όταν το παιδί σας δοκιμάζει νέες δεξιότητες. Καθώς το παιδί σας αναλαμβάνει περισσότερες ευθύνες- υποχρεώσεις, ίσως δείχνει απογοήτευση ή ενόχληση.
- Να το επαινείτε καθώς μαθαίνει να αντιμετωπίζει την απογοήτευση και τον φόβο.
- Αν αντιστέκεται έντονα στην εκμάθηση μιας νέας δεξιότητας, αφήστε την για την ώρα και συμφωνήστε ότι θα κάνετε την ίδια κουβέντα μετά από λίγο καιρό.
- Να θυμάστε: Όταν θέτετε στόχους μην λαμβάνετε υπόψη σας μόνο την χρονολογική ηλικία του παιδιού. Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ αργούν να ωριμάσουν και χρειάζονται περισσότερο χρόνο και επιπλέον ενίσχυση για να κατακτήσουν μια δεξιότητα.
Απόδοση του άρθρου 5 Critical Life Skills That Build Independence & Confidence
Ιωάννα Αγγέλου
Ειδική Παιδαγωγός - νηπιαγωγός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου