Εφηβεία και παιδιά στο Φάσμα του Αυτισμού

Σε μια ομάδα γονέων μια μητέρα ρώτησε «Αφού η κόρη μου έχει νοητική ηλικία Γ’ Δημοτικού, πώς γίνεται να της ήρθε περίοδος; Αυτό είναι αδύνατο»

Όλα τα παιδιά περνούν την εφηβεία ανεξάρτητα από το Δείκτη Νοημοσύνης ή τις κοινωνικές τους δεξιότητες. Ο εγκέφαλος δεν λέει στο σώμα να σταματήσει να μεγαλώνει αν το αναπτυξιακό επίπεδο του αγοριού/ κοριτσιού είναι μικρότερο από την ηλικία του. Η εφηβεία είναι ένα στάδιο της ανάπτυξης, όπως το πέρασμα από τη βρεφική στη νηπιακή ηλικία. Η εφηβεία αρχίζει περίπου στα 12 στα κορίτσια και στα 14 στα αγόρια. Οι φυσικές/ σωματικές αλλαγές της εφηβείας επικεντρώννται στην ανάπτυξη των δευτερευόντων χαρακτηριστικών και της έναρξης της εμμήνου ρύσης (στα κορίτσια) και της εκσπερμάτωσης (στα αγόρια). 

Κορίτσια

Οι φυσικές/ σωματικές αλλαγές στα κορίτσια συνήθως αρχίζουν ανάμεσα στις ηλικίες 7 με 14. Τα κορίτσια αρχίζουν να αναπτύσσονται με έντονους ρυθμούς, να μεγαλώνει το στήθος τους, να εμφανίζεται τριχιφυΐα στην ηβική περιοχή και τις μασχάλες και να έχουν κολπικές εκκρίσεις. Η καλή υγιεινή με το μπάνιο ή το ντουζ κάθε μέρα, το λύσιμο των μαλλιών και το πλύσιμο των μασχάλων και της κολπικής περιοχής είναι πάρα πολύ σημαντικά πράγματα. 

Η έμμηνος ρύση (περίοδος) ενός κοριτσιού αρχίζει 1-2 χρόνια μετά από την εμφάνιση αυτών των αλλαγών. Ο μέσος όρος ηλικίας για την έναρξη της περιόδου είναι τα 12-13 χρόνια, αλλά μπορεί να ξεκινήσει και στα 9 χρόνια ή ακόμα και στα 17 (Strong, DeVault, Sayad & Yarber, 2005). 

Όταν οι γονείς αρχίζουν να βλέπουν στις κόρες τους τις σωματικές/ φυσικές αλλαγές της εφηβείας, πρέπει να αρχίσουν να τους μιλούν και για την περίοδο. Για παράδειγμα, ένας πατέρας ανησυχεί γιατί η κόρη του ουρλιάζει και τρέχει γύρω- γύρω στο δωμάτιο κάθε φορά που βλέπει αίμα, ακόμα και αν πρόκειται για ένα πολύ μικρό κόψιμο στο δάχτυλο. Δεν ηρεμεί μέχρι να καλυφθεί η πληγή με χαζαπλαστ. Πώς θα αντιδράσει όταν δει να βγαίνει αίμα από τον κόλπο της; Σκέφτηκαν να αποκαλούν τις σερβιέτες για την περίοδο μεγάλους επιδέσμους. Αυτή η γλώσσα πιστεύουν ότι θα βοηθήσει την κόρη τους όταν αρχίζει η έμμηνος ρύση. Επιπλέον, η οικογένεια αποφάσισε να αρχίσουν να φορούν από τώρα κάποιες μέρες σερβιέτα στην κόρη τους και να τις αλλάζουν πριν φτάσει η μεγάλη μέρα. 

Δείτε πώς μπορείτε να βοηθήσετε τα κορίτσια σε αυτή τη διαδικασία:

- Βάλτε κόκκινη μπογιά (χρώμα τροφίμων) στα εσώρουχα της κόρης σας για να της δείξετε πώς θα μοιάζει το αίμα όταν ξεκινήσει η περίοδός της. 

- Η μητέρα πρέπει να λειτουργήσει σαν μοντέλο για την τοποθέτηση και την αλλαγή σερβιέτας, δείχνοντας στο κορίτσι πώς γίνεται. Αν στο σπίτι υπάρχουν και άλλα κορίτσια, μπορούν να χρησιμεύσουν και εκείνα σαν μοντέλα για μίμηση. 

- Σημαδέψτε τη σερβιέτα και τα εσώρουχα με διαφορετικό χρώμα για να δείξετε στο παιδί πού ακριβώς τοποθετείται η σερβιέτα στο εσώρουχο. 

- Πηγαίνετε στο μαγαζί και αγοράστε διαφορετικά είδη σερβιετών (διαφορετικού μεγέθους, διαφορετικού πάχους, με φτερά ή χωρίς φτερά, με αρώματα, διαφορετικής μάρκας). 

- Κάντε ένα οπτικό πρόγραμμα για το πόσο συχνά θα πρέπει να αλλάζεται η σερβιέτα. Θυμηθείτε το πρόγραμμα του σχολείου της. Προσπαθήστε να οργανώσετε έτσι τις αλλαγές ώστε να πέφτουν στα σχολικά διαλείμματα. Όσο πιο ιδια/παρόμοια είναι τα προγράμματα σε σπίτι και σχολείο, τόσο πιο εύκολη θα είναι και η μετάβαση. 

- Δείτε ένα σχετικό βίντεο στο διαδίκτυο (http://kidshealth.org/teen/sexual-health/girls/menstruation.html).

- Αν η κόρη σας μαθαίνει καλύτερα με γεγονότα, αγοράστε της ένα βιβλίο για την περίοδο. Μια πλήρης εξήγηση για την έμμηνο ρύση και τις φάσεις της μπορεί να βοηθήσει την κόρη σας να μεταβεί σε αυτό το στάδιο της ζωής του. Για άλλα παιδιά, μια τέτοια προσέγγιση δεν θα ήταν κατάλληλη. Ως γονείς, ξέρετε με ποιο τρόπο μαθαίνει καλύτερα το παιδί σας. 

- Προγραμματίστε ένα πάρτι εορτασμού για τη μέρα που θα της έρθει η περίοδος. Το ότι μεγαλώνει και γίνεται γυναίκα είναι συναρπαστικό και θα πρέπει να γιορτάζεται. 

Αγόρια

Οι σωματικές αλλαγές στα αγόρια αρχίζουν περίπου στα 13 χρόνια. Μερικά αγόρια αρχίζουν λίγο νωρίτερα, στα 12, ενώ άλλα αργότερα στα 17-18 χρόνια. Σε γενικές γραμμές η εφηβεία στα αγόρια αρχίζει στα 2 περίπου χρόνια αργότερα από τα κορίτσια. Τα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά στα αγόρια περιλαμβάνουν αύξηση της ανάπτυξης, μεγαλύτερα χέρια και πόδια, αύξηση της μυϊκής μάζας, τριχοφυΐα στο πρόσωπο, τις μασχάλες και την ηβική περιοχή και αλλαγή της φωνής (πιο βαριά). Παράλληλα, αναπτύσσονται το πέος και οι όρχεις τους (Strong, DeVault, Sayad, Yarber, 2005). Όπως και τα κορίτσια έτσι και τα αγόρια πρέπει να κάνουν ντουζ ή μπάνιο κάθε μέρα. Φροντίστε να πλένει τα μαλλιά, τις μασχάλες και την περιοχή των γεννητικών οργάνων. 

Στην εφηβεία, τα αγόρια αρχίζουν να εκσπερματώνουν με σπέρμα. Σε πολλά αγόρια αυτό θα συμβεί για πρώτη φορά στον ύπνο τους («υγρά όνειρα»). Μια μητέρα ανέφερε ότι ο γιος της δεν ήθελε να την απογοητεύσει επειδή ήταν «μεγάλο αγόρι» τώρα και δεν έβρεχε το κρεβάτι του. Έτσι, όταν άρχισε να έχει ονειρώξεις φοβόταν να της το πει γιατί νόμιζε ότι θα την απογοήτευε. Η συμπεριφορά του κλιμακώθηκε μέχρι που έφτασε στο σημείο να μην θέλει να πάει στο κρεβάτι του το βράδυ. Είναι πολύ σημαντικό να διαβεβαιώνετε τον γιο σας και ότι δεν κατούρησε το κρεβάτι του. Επιπλέον, τα αγόρια μπορεί να έχουν στύση σε περίεργες στιγμές. Εξηγήστε του ότι είναι μέρος της εφηβείας και ότι τελικά θα σταματήσουν. 

Δείτε μερικές ιδέες για να βοηθήσετε τον γιο σας στην εφηβεία:

- Μην αντιδράτε υπερβολικά ή μην αντιδράτε με την απαιτούμενη ένταση. Να θυμάστε ότι ο γιος σας πιθανότατα δεν καταλαβαίνει τι του συμβαίνει όταν έχει για παράδειγμα ονειρώξεις/ υγρά όνειρα. Αλλάστε τα σεντόνια ή βάλτε τον να σας βοηθήσει. 

- Χρησιμοποιείτε ήρεμη φωνή και εξηγείστε στο γιο σας τι συμβαίνει κατά την εφηβεία. Συσχετίστε τις ονειρώξεις με τις άλλες αλλαγές που βιώνουν και στη συνέχεια εξηγήστε του ότι είναι μέρος της εφηβείας και ότι αρχίζει να γίνεται άντρας. 

- Βρείτε βιβλία σε βιβλιοπωλεία ή βιβλιοθήκες για το πώς αλλάζει το σώμα των αγοριών κατά την εφηβεία. 

Γονείς

Όταν μιλάτε στο παιδιά σας για τα μέρη του σώματός τους, να χρησιμοποιείτε την ιατρική ορολογία. Οι έννοιες της γλώσσας είναι δύσκολες για πολλά άτομα στο φάσμα του αυτισμού. Ως εκ τούτου, αν ένα αγόρι μάθει την λέξη “pee pee” για το πέος όταν είναι πολύ μικρό, θα είναι παράξενο και ακατάλληλο/ μη αποδεκτό να αναφέρεται στα γεννητικά του όργανα σαν “pee pee” όταν είναι νεαρός άντρας. Ξεκινήστε χρησιμοποιώντας την ιατρική ορολογία από την αρχή και συνηθίστε να λέτε λέξεις όπως πέος, όρχεις, ηβικές τρίχες για τα αγόρια και τις λέξεις κόλπος, στήθος, εμμηνόρροια για τα κορίτσια. Διαβάστε ποια άλλα σημεία πρέπει να προσέξετε:

- Πριν να μπορέσετε να επικοινωνήσετε τις αξίες σας σχετικά με τη σεξουαλικότητα στα παιδιά σας, θα πρέπει να ξέρετε τι πιστεύετε εσείς και γιατί. 

- Εσείς είστε οι κύριοι εκπαιδευτές για τον γιο/ την κόρη σας στον τομέα του σεξ. Είτε αισθάνεστε άνετα με το θέμα του σεξ, είτε όχι, δεν είναι καλύτερο να παίρνουν τα παιδιά σας σωστές πληροφορίες/συμβουλές από εσάς παρά από τους συμμαθητές και τοςυ φίλους τους;

- Πρέπει να είστε έτοιμοι/ πρόθυμοι να δεχτείτε τις ερωτήσεις του (Gordon & Gordon, 2000). Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να είστε προετοιμασμένοι για κάθε ερώτηση ή περιστατικό που θα περιλαμβάνει τη σεξουαλικότητα του γιού σας ή της κόρης σας. Πάντα να του/ της λέτε : «Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση». Μπορείτε να αποφασίσετε ότι θα απαντήσετε την ερώτηση αμέσως ή να πείτε «Θα κουβεντιάσουμε το θέμα όταν πάμε σπίτι». Αν απαντήσετε με θετικό τόνο, τότε το παιδί θα συνεχίσει να σας κάνει ερωτήσεις. Επίσης, να θυμάστε ότι πρέπει να απαντάτε στις ερωτήσεις με απλό και άμεσο τρόπο. Μην δίνετε υπερβολικά πολλές πληροφορίες. 

- Τα παιδιά δεν είναι τέλεια. Κάνουν λάθη και είναι στο χέρι μας να μετατρέψουμε αυτά τα λάθη σε μαθήματα. 

- Να θυμάστε να χρησιμοποιείτε τις διδακτικές προσεγγίσεις που χρησιμοποιείτε όταν διδάσκετε στα παιδιά σας τις άλλες δεξιότητες. Εφαρμόστε τις ίδιες στρατηγικές για να τους διδάξετε σχετικά με την περίοδο και τις ονειρώξεις στην εφηβεία. Μερικές στρατηγικές μπορεί να περιλαμβάνουν οπτικά προγράμματα, videos, βιβλίο, εικόνες σχετικά με το τι συμβαίνει στο σώμα τους, ιστορίες όπου καλούνται να προβλέψουν τι θα συμβεί ή εξειδικευμένη ορολογία. Να σκέφτεστε την εφηβεία σαν ένα άλλο στάδιο της ανάπτυξης. Αγκαλιάστε την και προχωρήστε.

Απόδοση του άρθρου Puberty and children on The Autism Spectrum του φορέα Autism Society.

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδική παιδαγωγός - Νηπιαγωγός