Λίγο προτού εμφανιστεί στο «TEDx Heraklion», ο ιδρυτής του Κέντρου Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας μάς ξεναγεί στον άγνωστο κόσμο των κωφών και μαζί σε έναν ολόκληρο "πολιτισμό" που μπορεί να πλουτίσει τη ζωή και των ακουόντων.
Δημήτρης Κουγιουμτζόπουλος
Αν σας ζητούσαν να εξηγήσετε σε κάποιον που ακούει πώς είναι η καθημερινότητα ενός κωφού, ποιο θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα του λέγατε;
Το πρώτο που θα ήθελα να του πω είναι πως ένας κωφός έχει μία νορμάλ καθημερινότητα. Οι κωφοί μπορούν να ζουν φυσιολογικά, μπορούν να αισθάνονται χαρούμενοι. Υπάρχει, όμως, ένα μεγάλο πρόβλημα και αυτό είναι η έλλειψη της ενημέρωσης που βιώνουμε. Με τις νέες τεχνολογίες, ωστόσο, το συγκεκριμένοι πρόβλημα κάπως περιορίζεται, καθώς υπάρχει καλύτερη και μεγαλύτερη πρόσβαση στην ενημέρωση. Τώρα, για παράδειγμα, που άλλαξε η κυβέρνηση σπάνια είχαν διερμηνέα και ποτέ δεν υπήρχαν υπότιτλοι, οπότε ευτυχώς μέσα από το Internet είχα μια ενημέρωση για το τι συμβαίνει. Η καθημερινότητα ενός κωφού είναι πάρα πολύ καλή. Στο μόνο κομμάτι που υστερεί είναι το κομμάτι της ενημέρωσης.
Μιλήστε μας για την εμπειρία του εξωτερικού. Πόσο διαφορετικά είναι τα πράγματα στις ΗΠΑ;
Στην Αμερική, εγώ ζούσα στο πανεπιστήμιο όπου όλοι ήταν ίσοι. Δεν καταλάβαινες ποιοι άκουγαν και ποιοι ήταν κωφοί. Δεν υπήρχε καμία έλλειψη και θα χαρακτήριζα την κατάσταση και την εμπειρία ως τον ορισμό της ισότητας. Επίσης, το πανεπιστήμιο μου έδωσε πρότυπα. Υπήρχε Πρύτανης κωφός και έβλεπα πως κι εγώ είμαι φυσιολογικός, όπως οι άλλοι άνθρωποι. Στην Ελλάδα, υπάρχει κωφός που είναι δικηγόρος, αλλά δεν εργάζεται αυτήν τη στιγμή στο αντικείμενο του, αλλά δουλεύει σε μία πιτσαρία.
Υπάρχουν κωφοί επιστήμονες, αλλά δεν ασχολούνται με αυτό που έχουν σπουδάσει διότι βλέπουμε την κώφωση σαν αναπηρία. Στην Αμερική, έβλεπα άτομα που δεν είχαν να ζηλέψουν τίποτα από αυτούς που άκουγαν. Είχα πρότυπα στο εξωτερικό. Στο πανεπιστήμιο τρελάθηκα με τη βιβλιοθήκη που υπήρχε. Υπήρχαν πάρα πολλές πληροφορίες για την ιστορία των κωφών, υπήρχε αρχείο για τη νοηματική πριν από το 1990. Επίσης. υπήρχαν πληροφορίες για κωφούς Έλληνες, οι οποίες δεν υπάρχουν στην Ελλάδα. Είχα κολλήσει με τη βιβλιοθήκη.
Το Κράτος δεν έχει μεριμνήσει για τον τρόπο διδασκαλίας σε κωφά παιδία. Η πρόσβαση στο πανεπιστήμιο είναι πολύ δύσκολη. Διότι μπορεί τα πανεπιστήμια να δέχονται κωφούς φοιτητές, αλλά θα πρέπει να έχουν προετοιμαστεί για το πώς θα τους αντιμετωπίσουν. Δεν γίνεται ο κωφός να περνάει στο πανεπιστήμιο και να πρέπει να ψάχνει ο ίδιος για διερμηνέα.
Υπήρχε και διαφορά στην καθημερινή αντιμετώπισή σας έξω από το πανεπιστήμιο;
Στην Ουάσινγκτον, βρέθηκα μόνος σε ένα εστιατόριο να χαζεύω τον κατάλογο και, όπως στην Ελλάδα, προσπάθησα να δείξω για να παραγγείλω αυτό που ήθελα. Φώναξα τη σερβιτόρα και της έδειξα με το δάχτυλό μου. Η σερβιτόρα, όμως, δεν πήρε την παραγγελία μου. Μου είπε «Ένα λεπτό», έφυγε και φώναξε άλλο σερβιτόρο, ο οποίος ήξερε τη νοηματική και με εξυπηρέτησε. Εκεί εντυπωσιάστηκα. Σε κάποιες πόλεις της Ευρώπης υπάρχει αυτή η πρακτική, στην Ελλάδα όμως όχι.
Αν δείτε στο τηλεκοντρόλ σας, υπάρχει κουμπί με την ένδειξη subtitles. Πατώντας το, θα μάθετε πως η υπηρεσία είναι απενεργοποιημένη. Δεν λειτουργεί στην Ελλάδα. Στην Ευρώπη και στην Αμερική υπάρχει η συγκεκριμένη επιλογή και ενεργοποιεί αυτόματα τους υπότιτλους. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι στην Ελλάδα κάποιος που ακούει θα βγει έξω για να φάει, θα πληρώσει, θα έχει το περιβάλλον, θα έχει τη μουσική, θα έχει την επικοινωνία. Αυτό δεν ισχύει για τους κωφούς στην Ελλάδα.
Ο κωφός που έχει τελειώσει Νομική για ποιο λόγο να μην μπορέσει να εξασκήσει το επάγγελμα του; Υπάρχει εμπόδιο στην ενημέρωση, εμπόδιο στη διερμηνεία, ωστόσο κατάφερε να πάρει το πτυχίο του. Είναι διπλός κόπος. Γιατί να πηγαίνει χαμένος;
Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η δημόσια εκπαίδευση των κωφών στην Ελλάδα;
Κάθε χρόνο και καλύτερα, θεωρώ. Αλλά σε καμία περίπτωση σε απόλυτο βαθμό. Το 2000 αναγνωρίστηκε η νοηματική ως εκπαιδευτική γλώσσα. Έτσι, λοιπόν, έπρεπε υποχρεωτικά οι εκπαιδευτικοί που θα δούλευαν σε ειδικά σχολεία κωφών να έχουν την επάρκεια της νοηματικής. Απλώς υστερούμε πολύ στον προγραμματισμό και στη μεθοδολογία. Επίσης, το Κράτος δεν έχει μεριμνήσει για τον τρόπο διδασκαλίας σε κωφά παιδία. Η πρόσβαση στο πανεπιστήμιο είναι επίσης πολύ δύσκολη. Διότι μπορεί τα πανεπιστήμια να δέχονται κωφούς φοιτητές, αλλά θα πρέπει να έχουν προετοιμαστεί για το πώς θα τους αντιμετωπίσουν.
Δεν γίνεται ο κωφός να περνάει στο πανεπιστήμιο και να πρέπει να ψάχνει ο ίδιος για διερμηνέα. Οι κωφοί έχουν 25 ώρες το χρόνο δωρεάν διερμηνεία. Σαφώς και δεν αρκεί. Το αποτέλεσμα είναι οι κωφοί φοιτητές να παίρνουν τα άτομα που κάνουν πρακτική και δεν έχουν ακόμα πτυχίο για διερμηνείς. Το πανεπιστήμιο, όμως, έχει ένα επίπεδο. Οπότε οι κωφοί ζημιώνονται. Πρέπει, λοιπόν, το πανεπιστήμιο να εντάξει στον προϋπολογισμό του και κάποια έξοδα για διερμηνείς. Είναι δυνατόν σε άτομο με κινητικά προβλήματα να του λένε «έλα από τις σκάλες»; Είναι το ίδιο με τους κωφούς…
Το ελληνικό Κράτος καλύπτει τις ανάγκες των κωφών;
Τα τελευταία χρόνια, λόγω του ότι έχουν γίνει πολλές περικοπές, θεωρώ πως δεν τις καλύπτει. Παλαιότερα, για να φέρω ένα παράδειγμα, το Κράτος έδινε κονδύλια για το θέμα της διερμηνείας. Τώρα, όμως, έχουν γίνει πολλές περικοπές, με αποτέλεσμα η Ομοσπονδία μας να μην έχει αρκετά χρήματα ακόμα και για να πληρώσει τους βασικούς της διερμηνείς. Γενικά, είναι μια δύσκολη περίοδος, για όλους νομίζω, όμως πως είναι λίγο πιο δύσκολη για τους κωφούς. Καταλήγουν έτσι να είναι πιο απομονωμένοι από τους άλλους.
Ένας κωφός, όταν φεύγει από το σχολείο, έχει πολλές ελλείψεις. Η μητρική του γλώσσα είναι η νοηματική. Αν δεν του μάθουν πλήρως τη νοηματική, δεν θα μάθει σωστά τη γραπτή ελληνική γλώσσα και, έτσι, δεν θα μπορέσει να μάθει σωστά αγγλικά. Οι ελλείψεις στην εκπαίδευσή τους θα έχουν αντίκτυπο και στην εργασία τους. Οι κωφοί έχουμε όνειρα. Θέλουμε να ακολουθήσουμε το επάγγελμα που μας ταιριάζει. Ο κωφός που έχει τελειώσει Νομική για ποιο λόγο να μην μπορέσει να εξασκήσει το επάγγελμα του; Υπάρχει εμπόδιο στην ενημέρωση, υπάρχει εμπόδιο στη διερμηνεία, ωστόσο κατάφερε να πάρει το πτυχίο του. Είναι διπλός κόπος. Γιατί να πηγαίνει χαμένος;
Πολλοί θεωρούν ότι η νοηματική είναι μία παντομίμα. Δεν είναι έτσι. Είναι μια πλήρης γλώσσα, με τη δική της γραμματική και το δικό της συντακτικό. Μεγάλο ρόλο παίζει και το άτομο.
Κάνει το ΚΕΝΓ κάποιες δράσεις παράλληλα με την εκμάθηση της νοηματικής;
Οι μαθητές που έρχονται εδώ, εκτός από το να μαθαίνουν τη νοηματική γλώσσα, μαθαίνουν και την κουλτούρα των κωφών. Έρχονται σε επαφή με την κοινότητά τους, ενώ παράλληλα διοργανώνονται σεμινάρια για τη νοηματική και τη διπολιτισμικότητα. Τι γίνεται αν, για παράδειγμα, υπάρχει ένας κωφός με έναν ακούοντα, οι οποίοι μιλάνε στη νοηματική, και χτυπήσει το τηλέφωνο; Αυτός που ακούει θα τρέξει να το σηκώσει, ενώ ο κωφός θα νομίζει πως έχει συμβεί κάτι σοβαρό, εφόσον τον βλέπει να τρέχει ξαφνικά. Μαθαίνουμε λοιπόν να ενημερώνουμε πρώτα τον κωφό πως χτυπάει το τηλέφωνο.
Πραγματοποιούνται επίσης σεμινάρια πάνω στην κουλτούρα των κωφών και πάρτι με τα έσοδα να πηγαίνουν σε ομάδες που τα έχουν ανάγκη. Οι περισσότεροι κωφοί λατρεύουν την τέχνη, οπότε κάνουμε και παρουσιάσεις ποιημάτων στη νοηματική, η οποία είναι μια καθαρά οπτική γλώσσα, όπως και πολλά άλλα…
Οι λέξεις στη νοηματική δεν φτιάχνονται. Προκύπτουν από την επικοινωνία. Όταν υπάρχουν τρεις νοηματιστές και ο ένας χρησιμοποιεί μια νέα λέξη, αν αρέσει, αυτομάτως χρησιμοποιείται από την κοινότητα των κωφών.
Περιγράψτε μου τη διαδικασία εκμάθησης της νοηματικής; Πόσο δύσκολη είναι;
Η νοηματική έχει τέσσερις κύκλους, όπου ο κάθε κύκλος έχει 120 ώρες. Η νοηματική έχει εντελώς διαφορετική δομή από την ελληνική γλώσσα και διαφορετική γραμματική. Το πιο δύσκολο κομμάτι είναι στην αρχή. Να μπορέσεις δηλαδή να καταλάβεις τη φιλοσοφία της γλώσσας η οποία είναι αποκλειστικά οπτική. Με το πού το καταλάβεις είναι σαν να μπαίνεις σε έναν 3D κόσμο. Σε έναν κόσμο οπτικό. Διδάσκουμε πολύ την έκφραση προσώπου. Λόγου χάρη, αν κάτι είναι νόστιμο ή όχι. Βάζουμε στη γλώσσα την κίνηση του σώματος. Παραδείγματος χάριν, ο πατέρας μου έπεσε.
Πολλοί θεωρούν ότι η νοηματική είναι μία παντομίμα. Δεν είναι έτσι. Είναι μια πλήρης γλώσσα, με τη δική της γραμματική και το δικό της συντακτικό. Μεγάλο ρόλο παίζει και το άτομο. Κάποιοι θέλουν περισσότερο χρόνο για να τη μάθουν, άλλοι έχουν καλύτερη αντίληψη και τη μαθαίνουν πιο γρήγορα. Έχουμε μαθητές και πολλούς ηλικιωμένους που θέλουν να αποκτήσουν ένα χόμπι και τα καταφέρνουν μία χαρά.
Ποιο είναι το λεξικό των κωφών;
Υπάρχουν DVD όπου έχουμε μέσα διάφορα νοήματα. Απλώς δεν υπάρχει ένα λεξικό που να έχει γίνει από έναν γλωσσολόγο. Εδώ έχουμε μια έλλειψη. Θα μπορούσε να υπάρχει εικόνα που να δείχνει την κάθε κίνηση, κάτι που θα ήταν σημαντικό.
Πώς μαθαίνετε νέες λέξεις;
Οι λέξεις στη νοηματική δεν φτιάχνονται. Προκύπτουν από την επικοινωνία. Όταν υπάρχουν τρεις νοηματιστές και ο ένας χρησιμοποιεί μια νέα λέξη, αν αρέσει, αυτομάτως χρησιμοποιείται από την κοινότητα των κωφών. Η «selfie» που είναι πολύ της μόδας. Τη λέξη δεν την ξέραμε παλαιότερα. Την ανέφερε ένας νέος και σιγά-σιγά διαδόθηκε. Έτσι γίνεται και στην κοινότητα των κωφών.
Οι νέες λέξεις στη νοηματική σχετίζονται με την εξέλιξη της κοινωνίας, με την εκπαίδευση και με το περιβάλλον. Υπάρχουν και λέξεις που δεν άρεσαν, οι οποίες απορρίφθηκαν. Επίσης, υπάρχει και αργκό διάλεκτος. Όταν βγω με κάποιους νεότερους τη χρησιμοποιούμε. Αν μας ακούσει κάποιος μεγαλύτερος δεν θα καταλάβει. Ό,τι γίνεται και με τους ακούοντες δηλαδή…
Μου αρέσει πολύ η techno μουσική, η οποία δεν είχε λόγια αλλά είχε πολύ μπάσο. Ένιωθα το ρυθμό της. Τώρα στους περισσότερους κωφούς νέους αρέσει η rap, επειδή νιώθουν τις δονήσεις του σώματος.
Ποια είναι η σχέση σας με τη μουσική;
Μου αρέσει πολύ η techno μουσική, η οποία δεν είχε λόγια αλλά είχε πολύ μπάσο. Ένιωθα το ρυθμό της. Τώρα στους περισσότερους κωφούς νέους αρέσει η rap, επειδή νιώθουν τις δονήσεις του σώματος. Οι ακούοντες λένε για το κελάηδημα των πουλιών και το θρόισμα των φύλλων. Εγώ πηγαίνω camping, γιατί κάθομαι και βλέπω τα φύλλα να κουνιούνται και τα πουλιά να πετούν και για μένα αυτό είναι σαν μουσική. Οι εικόνες με ηρεμούν ιδιαίτερα, όπως οι ήχοι τους ακούοντες.
Δώστε μας μια πρώτη γεύση από την ομιλία σας στο TEDXHeraklion;
Θα ήθελα να περάσω το μήνυμα ζωής που μπορεί να αποκτήσει κάποιος μαθαίνοντας τη νοηματική γλώσσα. Ποια θα είναι τα πλεονεκτήματα, ποια θα είναι τα οφέλη, ποιο το κέρδος του να μάθει κάποιος τη νοηματική. Και σε πρακτικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο ζωής. Να δείξω πως μπορεί κάποιος, μαθαίνοντας τη νοηματική, να εξερευνήσει έναν ολοκαίνουργιο κόσμο.
Δείτε εδώ το teaser:
Φέτος στο TEDx Heraklion, θα πραγματοποιηθεί η πρώτη ομιλία σε νοηματική γλώσσα σε ελληνικό TEDx event, ενώ θα είναι η πρώτη διοργάνωση που θα καλύπτεται πλήρως από διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα. Για περισσότερες πληροφορίες και για να δείτε ομιλίες, επισκεφτείτε το tedxheraklion.com
Πηγή: Andro.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου