Η ομοφοβία στην εκπαίδευση

Υπάρχουν παιδιά που δεν αναγνωρίζουν την εικόνα της οικογένειάς τους στο σχολείο

Η ομοφοβία δεν συνδέεται μόνο με τα περιστατικά βίας και εκφοβισμού που έχουν παρατηρηθεί στα σχολεία αλλά έχει να κάνει και με την αντίληψη περί της «ορθής» σεξουαλικότητας που διέπει όλη την εκπαίδευση στη χώρα μας καθώς δεν υπάρχει, όπως σε άλλες χώρες, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ως μάθημα που αποτελεί πρακτική σε σχολεία της Ευρώπης εδώ και δεκαετίες.

Το μάθημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης εξασφαλίζει τη φυσική και ψυχολογική υγεία παιδιών και εφήβων, μειώνει τον κίνδυνο πρόωρης και ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, προστατεύει από το Έιτζ και τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες, εκπαιδεύει τα παιδιά στη πολυμορφία και την ανεκτικότητα. Πώς διδάσκεται το μάθημα στην ευρωπαϊκές χώρες;

Ενδεικτικά αναφέρουμε: Πρώτη η Σουηδία, το 1955, καθιέρωσε ως υποχρεωτικό το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής∙ στην Ολλανδία η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση αρχίζει από την ηλικία των τεσσάρων ετών, στη Γαλλία το 1973 δημιουργήθηκε το Ανώτατο Συμβούλιο για τη Σεξουαλική Ενημέρωση, ενώ από το 1996 το υπουργείο εισήγαγε στα σχολεία και το πρόγραμμα πρόληψης για το HIV. Στη Γερμανία, που το μάθημα της Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης είναι υποχρεωτικό από το 1995 και απαγορεύεται η μη παρακολούθηση για θρησκευτικούς λόγους, το Συνταγματικό Δικαστήριο, το 2009, απέρριψε την ένσταση πέντε ζευγαριών γονιών, βαπτιστών, που είχαν απαγορεύσει στα παιδιά τους να παρακολουθήσουν το μάθημα της ΣΔ και γι’ αυτό το λόγο τους είχε επιβληθεί πρόστιμο. Πρωτοπόρα η Δανία, καθώς η σεξουαλική αγωγή, υποχρεωτική από το 1970, αποτελεί μέρος όλων των μαθημάτων της σχολικής ύλης δημοτικού και γυμνασίου, έτσι επιτρέπεται στους μαθητές να απευθύνουν τις ερωτήσεις τους σε όλους τους καθηγητές, οποιαδήποτε ώρα της σχολικής μέρας. Εννοείται ότι η επιμόρφωση των δασκάλων είναι εξίσου σημαντική. Και στην Ελλάδα; 

Στην Ελλάδα το μάθημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης δεν διδάσκεται. Ενίοτε το σχολείο, στα πλαίσια των θεσμοθετημένων προγραμμάτων Υγείας, με πρωτοβουλία κάποιου καθηγητή ή διευθυντή, διοργανώνει σεμινάρια για το θέμα εκτός ωρολογίου προγράμματος, με περιορισμένη όμως συμμετοχή παιδιών, καθώς η παρουσία δεν είναι υποχρεωτική, ενώ δεν προβλέπεται επιμόρφωση δασκάλων και καθηγητών, σχετικά με το θέμα. 

Επίσης, η βιβλιογραφία είναι ανύπαρκτη - στα «ψιλά» των βιβλίων του μαθήματος της Βιολογίας ή των Θρησκευτικών (!) υπάρχουν κάποια κεφάλαια που αφορούν τη σεξουαλική αγωγή που δεν διδάσκονται ποτέ. Πώς παρουσιάζεται όμως η σύγχρονη ελληνική οικογένεια στα σχολικά εγχειρίδια και τι σχέση έχει με την πραγματικότητα; 

Στο βιβλίο Οικιακή Οικονομία που εκδόθηκε το 2013 και διδάσκεται στη Α΄Γυμνασίου και, σύμφωνα με τους συγγραφείς του, στόχος του είναι να προσφέρει γνώσεις γύρω από πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής όπως για την οικογένεια και τον κοινωνικό περίγυρο, διαβάζουμε ότι στη σημερινή κοινωνία η οικογένεια διακρίνεται σε: Πυρηνική∙ Μονογονεϊκή, που αποτελείται από ένα ή περισσότερα παιδιά και τον ένα γονέα όπου σε αυτόν τον τύπο συμπεριλαμβάνονται και οι ανύπαντρες μητέρες με παιδιά∙ Οικογένεια χωρίς γάμο∙ Εκτεταμένη οικογένεια 

Καμιά αναφορά στις μονογονεϊκές οικογένειες αντρών με παιδιά ή στις ομογονεϊκές οικογένειες.

Αν θεωρούμε ότι η βάση για την ομοφοβία είναι τα βαθιά παγιωμένα στερεότυπα, σίγουρα το ενημερωμένο βιβλίο Οικιακής Οικονομίας προσφέρει πολύτιμη βοήθεια προς αυτή την κατεύθυνση. 

Όπως μας είπε η Στέλλα Μπελιά, από τις Οικογένειες Ουράνιο Τόξο και εκπαιδευτικός, τα παιδιά που προέρχονται από διαφορετικές οικογενειακές δομές στο σχολείο δεν μπορούν να αναγνωρίσουν πουθενά την εικόνα της δικής τους οικογένειας. 

Στην ιδρυτική σελίδα του Παρατηρητηρίου για την Πρόληψη της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας, τον Δεκέμβριο του 2012, διαβάζουμε ότι αυτό έχει ως αποστολή το σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων για την πρόληψη της Σχολικής βίας και του Εκφοβισμού, την καταγραφή, τη μελέτη και τη διοχέτευση προς διαχείριση σε πιστοποιημένους φορείς περιστατικών σχολικής βίας και εκφοβισμού. Δύο μήνες νωρίτερα, τον ίδιο χρόνο, το ΣΥΔ είχε φέρει στη δημοσιότητα την υπόθεση της 25χρονης τρανς Άννας, που φοιτούσε σε νυχτερινό σχολείο και οι ομοφοβικές επιθέσεις εναντίον της από τους των συμμαθητές της έφτασαν μέχρι την απόπειρα να την κάψουν. Και ενώ ο Συνήγορος του Πολίτη στο πόρισμά του είχε δώσει θετικές κατευθυντήριες οδηγίες για τη διευθέτηση του θέματος, και ενώ το θέμα έφτασε στη Βουλή, η ρατσιστική συμπεριφορά και από τη μεριά της διεύθυνσης του σχολείου συνεχίστηκε, οι επιθέσεις εναντίον της κλιμακώθηκαν, η μοναδική καθηγήτρια που τη υποστήριξε πέρασε από ΕΔΕ και τέθηκε σε αργία και η Άννα αναγκάστηκε τελικά να σταματήσει το σχολείο. Πώς διαχειρίστηκε, σύμφωνα με τις διακηρύξεις του, αυτή την κατάσταση το Παρατηρητήριο; 

Στη 12σελιδη πυκνογραμμένη εισήγηση της Προέδρου της Συντονιστικής Επιτροπής του Παρατηρητηρίου διαβάζουμε, μεταξύ πολλών άλλων, την πρόθεση του Π. να οργανώσει συναντήσεις, επιμορφωτικές εκδηλώσεις, με στόχο την ενημέρωση, την ευαισθητοποίηση, την κατάρτιση εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών και, παράλληλα, να αναπτύξει δίκτυα υποστήριξης και συνεργασίας με την τοπική αυτοδιοίκηση. Τι λένε οι εκπαιδευτικοί; Παρά τις εξαγγελίες, τι προσπάθειες γίνονται από το Υπουργείο για την αντιμετώπιση του φαινομένου;

«Δεν υπάρχουν έρευνες ώστε να γνωρίζουμε επακριβώς τι συμβαίνει στα σχολεία», είχε δηλώσει σε συνέντευξή του ο Πέτρος Σαπουντζάκης, εκπαιδευτικός, μέλος της ομάδας «Ομοφοβία και Τρανσφοβία στην Εκπαίδευση», στα πλαίσια της ημερίδας «Ομοφοβία και Τρανσοβία στην Εκπαίδευση, παιδιά – γονείς – εκαπιδευτικοί» που διοργανώθηκε τον περασμένο Μάιο, στην Αθήνα. «Το θέμα ενδιαφέρει και τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, θέλουν να μάθουν [..].Το υπουργείο περιμένει να αναγκαστεί από τις συνθήκες, πριν προχωρήσει σε ενεργητικά βήματα. Πιθανόν αυτό να οφείλεται στη συντηρητικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας και το συνεπαγόμενο πολιτικό κόστος Ένας σκληρός πυρήνας γύρω στο 15% του εκλογικού σώματος επηρεάζεται καθοριστικά από εκκλησιαστικές και ακροδεξιές τοποθετήσεις κι έχει αρνητικές θέσεις για το θέμα». 

«Το σχολείο σε ένα μεγάλο βαθμό αναπαράγει και καθρεφτίζει την κοινωνία με όλα τα αρνητικά ή θετικά της στοιχεία» επισημαίνει η Στέλλα Μπελιά. «Μια πατριαρχική, ετεροκανονική και ομοφοβική κοινωνία απαιτεί από τον σχολικό θεσμό τη νομιμοποίηση της στα μάτια των νέων μελών που κοινωνικοποιούνται μέσα στους κόλπους του. Με αυτόν τον τρόπο αναπαράγουμε μια κοινωνία καρμπόν χωρίς σημαντικές αλλαγές». 

Σοφία Ξυγκάκη

Πηγή: Η Εποχή