Tι είναι ύπνος
O ύπνος είναι μια φυσιολογική, περιοδική κατάσταση ηρεμίας, κατά τη διάρκεια της οποίας σημειώνεται προσωρινή μεταβολή της συνείδησης του εξωτερικού κόσμου και επακόλουθη μείωση της μυϊκής δραστηριότητας, του μεταβολισμού και της ανταπόκρισης σε ερεθίσματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι περνάμε το ένα τρίτο της ζωής μας κοιμώμενοι και ότι οι ώρες του ύπνου είναι απαραίτητες για να ξεκουράζεται το σώμα μας και ο νους μας, για να αναπλάθονται καλύτερα τα διάφορα κύτταρα του σώματος μας και για να κάνει και η ψυχή μας, ανάμεσα σε άλλα, τη δική της αυτοανάλυση και αυτοαξιολόγηση.
Διατομικές διαφορές
Η «ποσότητα» ύπνου που χρειάζονται οι άνθρωποι διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από έναν αριθμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της γενετικής προδιάθεσης, της άσκησης, των καθημερινών δραστηριοτήτων καθώς και της ποιότητας του ύπνου που απολαμβάνει ο καθένας μας. Η σύσταση ότι χρειαζόμαστε οκτώ ώρες ύπνου ώστε να λειτουργούμε σωστά τις υπόλοιπες ώρες δεν ισχύει για όλους. Γενικά, εάν όταν ξυπνάμε αισθανόμαστε ανανεωμένοι και δεν νιώθουμε νύστα κατά τη διάρκεια της μέρας, ο ύπνος μας είναι επαρκής. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι τα μωρά, οι ηλικιωμένοι και οι γυναίκες ενδέχεται να χρειάζονται περισσότερο ύπνο από το μέσο όρο. Επιπρόσθετα, εάν δεν κοιμηθούμε μια νύχτα, ενδέχεται να χρειασθεί να αναπληρώσουμε τις ώρες ύπνου που έχουμε χάσει τις επόμενες νύχτες. Επίσης, το να αισθανόμαστε υπνηλία το απόγευμα είναι φυσιολογικό γιατί ουσιαστικά έτσι λειτουργεί ο κύκλος του ύπνου δηλαδή, κάθε 24 ώρες έχουμε δυο περιόδους έντονης υπνηλίας. Η μια περίοδος είναι συνήθως τις πρώτες πρωινές ώρες της νύχτας, από τις 2 π.μ. μέχρι τις 4 π.μ. ενώ η άλλη είναι περίπου 10 ώρες αργότερα και, συγκεκριμενα, ανάμεσα στις 1μ.μ. με 3 μ.μ. Επομένως, με βάση τα προαναφερθέντα, αν είστε βραδινός τύπος και ξυπνάτε αργά το πρωϊ, αυτή η μεσημεριανή υπνηλία μπορεί να έρθει αργότερα. Αντιθέτως, αν ξυπνάτε νωρίς, μπορεί η υπνηλία να σας έρθει νωρίτερα. Σημασία έχει να γνωρίζουμε ότι είμαστε ρυθμισμένοι από τη φύση μας να νιώθουμε υπνηλία.
Η ορμόνη του ύπνου σε χάπι
Το βράδυ νυστάζουμε και γνωρίζουμε πότε είναι η ώρα να ξυπνήσουμε επειδή στο βιολογικό μας ρολόϊ κρύβεται μία ορμόνη που φέρει το όνομα μελατονίνη. Tη νύχτα, η επίφυση του εγκεφάλου, που παράγει τη συγκεκριμένη ορμόνη, την απελευθερώνει στο αίμα, με αποτέλεσμα να αρχίζουμε να αισθανόμαστε υπνηλία. Μόλις βγει ο ήλιος, τα επίπεδα της μελατονίνης μειώνονται και παραμένουν χαμηλά κατά τη διάρκεια της μέρας. Η παραγωγή της ορμόνης αυτής μειώνεται όσο μεγαλώνει κανείς. Αυτός είναι ο λόγος που η αϋπνία παρουσιάζεται τόσο συχνά στα ηλικιωμένα άτομα. Τον τελευταίο χρόνο κυκλοφόρησαν στην αγορά χάπια μελατονίνης τα οποία, σύμφωνα με τους κατασκευαστές τους, ρυθμίζουν με φυσικό τρόπο το βιολογικό ρολόι και αποκαθιστούν το πρόβλημα της αϋπνίας. Οι κατασκευαστές τους αναφέρουν ότι τα πλεονεκτήματά τους είναι ότι δεν προκαλούν υπνηλία, ούτε εθισμό και επιτρέπουν στο άτομο να ξυπνά ξεκούραστο.
Τα στάδια του ύπνου
Ο συνήθης νυκτερινός ύπνος μπορεί να διαιρεθεί σε κύκλους, ο καθένας από τους οποίους διαρκεί περίπου 1 ½ ώρα. Οι περίοδοι του ύπνου REM (με ταχείες κινήσεις των οφθαλμών – Rapid Eye Movement) δηλαδή του ύπνου με όνειρα, εναλλάσονται με τα τέσσερα διαφορετικά στάδια του ύπνου NREM (μη REM).
O ύπνος ΝREM χωρίζεται σε τέσσερα στάδια:
Στάδιο 1 (υπνηλία) – Διαρκεί τα πρώτα πέντε έως δέκα λεπτά μετά την έναρξη του ύπνου. Χαρακτηρίζεται από μειωμένη μυϊκή δραστηριότητα, αργή κίνηση των οφθαλμών και εύκολη αφύπνιση.
Στάδιο 2 (ελαφρύς ύπνος) – καταλαμβάνει το 50% του κύκλου του ύπνου. Οι οφθαλμοί αδρανοποιούνται, ο καρδιακός ρυθμός επιβραδύνεται και η θερμοκρασία μειώνεται.
Στάδιο 3 & 4 (βαθύς ύπνος) – οι οφθαλμοί είναι ακίνητοι και οι μύες χαλαρωμένοι. Είναι δύσκολο να ξυπνήσει κάποιος από βαθύ ύπνο και όταν αυτό συμβεί μπορεί να αισθάνεται ελαφρά ζάλη και αποπροσανατολισμό. Τα παιδιά, κατά τη διάρκεια του βαθέως ύπνου, παρουσιάζουν συχνά ενούρηση ή νυχτερινούς τρόμους. Ο βαθύς ύπνος θεωρείται το πιο αναζωογονητικό από όλα τα στάδια ύπνου. Η διάρκεια του βαθέως ύπνου μειώνεται όσο ο ύπνος συνεχίζεται.
Ύπνος με ταχείες κινήσεις των οφθαλμών (Rapid Eye Movement)
Η πρώτη περίοδος του ύπνου REM λαμβάνει χώρα περίπου 70-90 λεπτά μετά την έναρξη του ύπνου. Οι πρώτοι κύκλοι ύπνου περιλαμβάνουν σχετικά βραχείες περιόδους ύπνου REM, αλλά προς το τέλος της νύχτας ο ύπνος REM καταλαμβάνει πολύ μεγαλύτερο μέρος κάθε κύκλου του ύπνου. Κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, οι κινήσεις των οφθαλμών είναι γρήγορες, οι μύες των άκρων προσωρινά παραλύουν, ενώ ο εγκέφαλος είναι εξίσου ενεργός, εάν όχι περισσότερο, από ό,τι κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι τα όνειρα παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια του ύπνου REM.
Πώς βοηθούμε τα παιδιά να αποκτήσουν καλές συνήθεις ύπνου και να κοιμούνται μόνα τους στο υπνοδωμάτιό τους
Κατ’αρχάς, μια καλή ρουτίνα ύπνου, όπου το παιδί κοιμάται στο κρεβάτι του κάθε βράδυ την ίδια ώρα, βοηθά και το παιδί και τους γονείς γιατί με αυτό τον τρόπο καλλιεργείται στο παιδί μια υγιής συνήθεια. Εκτός τούτου, αυτή η όμορφη συνήθεια βοηθά και τους γονείς να ξεκουραστούν, να ηρεμήσουν, να ασχοληθούν με τα με τα δικά τους ενδιαφέροντα, να μείνουν μόνοι τους και να επικοινωνήσουν μεταξύ τους σ’ένα άλλο, πιο ήρεμο επίπεδο. Επίσης, η συνήθεια βοηθά το παιδί να αισθάνεται ασφάλεια και σιγουριά μένοντας μόνο του τη νύχτα και, ταυτόχρονα, ενισχύει την παρουσία των ίδιων συναισθημάτων, όταν μένει μόνο του την ημέρα. Επιπρόσθετα, αν το παιδί κοιμάται κάθε βράδυ την ίδια ώρα, θα είναι λιγότερο κουρασμένο και εκνευρισμένο την ημέρα. Συνεπώς, θα έχει μεγαλύτερη ικανότητα αυτοσυγκέντρωσης και μάθησης καθώς και περισσότερη αυτοπεποίθηση.
Καλό είναι να γίνεται υπενθύμιση στα παιδιά για τις συνήθειες ρουτίνας που πρέπει να έχουν πριν κοιμηθούν. Τα μαθαίνουμε, δηλαδή, να πιούνε νερό, αν θέλουν, να πάνε στην τουαλέτα, αν θέλουν, και, οπωσδήποτε, να βουρτσίσουν τα δόντια τους. Αφού ολοκληρωθούν οι αναφερθείσες συνήθειες, τότε το παιδί πάει αμέσως στο δωμάτιο του είτε μόνο του, είτε μαζί μας - πάντα ανάλογα με την ηλικία του. Πριν κοιμηθεί το παιδί, μπορούμε να του διαβάσουμε ένα παραμύθι. Όμως η ανάγνωση του παραμυθιού, συστήνεται να διαρκεί πέντε ή το πολύ δέκα λεπτά. Επιπρόσθετα, η επιλογή του παραμυθιού θα πρέπει να μεταδίδει μηνύματα θετικά, μηνύματα αγάπης, ηρεμίας και γαλήνης που θα βοηθήσουν το παιδί να κοιμηθεί πιο ήρεμα.
Οι έευνες, που έχουν διεξαχθεί , έχοντας ως δείγμα παιδιά που κοιμούνται με τους γονείς τους, υποστηρίζουν ότι αυτά τα παιδιά δεν ωριμάζουν σωστά, δεν αισθάνονται ασφάλεια, ειδικά όταν είναι μόνα τους, δεν αποκτούν αυτοπεποίθηση και δεν βιώνουν αισιοδοξία και ηρεμία.
Γαβριέλλα Φιλίππου, Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεύτρια-Σύμβουλος, Εκπαιδεύτρια, MWAPCEPC, MEAP, MBACP, FMCAPCPC, FMPAP, ΑΜAPA
Τηλ: 99342225 Email: gabriella philippou@cytanet.com.cy, http://www.gp-cec.com
Πηγή: SigmaLive
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου