Γυναίκες και κορίτσια με αναπηρία

Διεθνής Σύμβαση (ΟΗΕ 2007) για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία «Τα συμβαλλόμενα κράτη αναγνωρίζουν ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρίες υπόκεινται σε πολλαπλές διακρίσεις και, εν προκειμένω, λαμβάνουν μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν την πλήρη και ίση απόλαυση, από αυτά, όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών»

"Μου αφαίρεσαν αυτό που θα έπρεπε να είναι τα μάτια μου (όραση)

(όμως εγώ θυμήθηκα τον Παράδεισο του Μίλτων)

Μου αφαίρεσαν αυτό που θα έπρεπε να είναι τα αυτιά μου (ακοή)

(ήρθε ο Μπετόβεν και μου σκούπισε τα δάκρυα)

Μου αφαίρεσαν αυτό που θα έπρεπε να είναι η γλώσσα μου (ομιλία)

(αλλά εγώ είχα μιλήσει με τον Θεό όταν ήμουν νέα)

Εκείνος δεν τους άφησε να μου αφαιρέσουν την ψυχή -

έχοντας αυτήν, συνεχίζω να έχω το όλον". (Helen Keller)

Γράφει η Δέσποινα Σαγγανά στην Αυγή

Στην Ελλάδα, η κοινωνική προστασία των πιο ευπαθών και ευάλωτων ανθρώπων, των Ατόμων με Αναπηρία εμφανίζει πολύ σοβαρές ελλείψεις. Η εφαρμογή δε, της ακραίας νεοφιλελεύθερης πολιτικής με αιχμή του δόρατος τη λιτότητα δημιουργεί τεράστια προβλήματα στη διαβίωση αυτής της τόσο ευαίσθητης κοινωνικής ομάδας. Χιλιάδες ΑμεΑ είναι όμηροι μιας ανάλγητης και βάρβαρης πολιτικής του Μνημονίου, της τρικομματικής συγκυβέρνησης και της τρόικας.

Η πολιτεία, αντί να ενισχύει και να υπερασπίζεται την αξιοπρέπεια των ανθρώπων με αναπηρία, υποχρηματοδοτεί και υποβαθμίζει συνεχώς και τις τελευταίες δομές φροντίδας τους.

Η αναγνώριση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ είναι αδιαπραγμάτευτο συνταγματικό δικαίωμα. Η κυβέρνηση, οι οργανισμοί και η κοινωνία έχουν υποχρέωση να εστιάσουν την προσοχή τους στα δικαιώματα και στις δυνατότητες αυτών των ανθρώπων, αλλά και στην εξάλειψη κάθε μορφής διακρίσεων και να υποστηρίζουν ενεργά την αξιοπρέπεια και ευημερία τους.

Οι γυναίκες ΑμεΑ στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν το τεράστιο πρόβλημα της αποδοχής.

Ωστόσο, οι γυναίκες με αναπηρία υπόκεινται σε πολλαπλές διακρίσεις τόσο λόγω φύλου τους, όσο και λόγω αναπηρίας. Θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο, δηλαδή να προστατεύονται και να προωθούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών με αναπηρία, όπως αυτά κατοχυρώνονται στο άρθρο 6 της Διεθνούς Σύμβασης (ΟΗΕ 2007) για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, το οποίο χαρακτηριστικά αναφέρει:

«Τα συμβαλλόμενα κράτη αναγνωρίζουν ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρίες υπόκεινται σε πολλαπλές διακρίσεις και, εν προκειμένω, λαμβάνουν μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν την πλήρη και ίση απόλαυση, από αυτά, όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών».

Σύμφωνα με έρευνες, οι γυναίκες με αναπηρία σήμερα εξακολουθούν να μην απολαμβάνουν σχεδόν τίποτα από αυτά και ν’ αντιμετωπίζουν:

* Δυσκολία ένταξης στο εκπαιδευτικό σύστημα.

* Δυσκολία ένταξης στην παραγωγική διαδικασία.

* Δυσκολία για αυτονομία και ανεξαρτησία.

* Δυσκολία ένταξης στα κοινωνικοοικονομικά δρώμενα της κοινωνίας (τοπικής και ευρύτερης).

* Δυσκολία ενεργού ένταξης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τις πολιτικές και τα προγράμματα που τις αφορούν άμεσα.

* Δυσκολία δημιουργίας οικογένειας.

* Απειλούνται συχνότερα από τη φτώχεια και την εξαθλίωση.

* Βιώνουν κακή εναρμόνιση ιδιωτικής και επαγγελματικής ζωής.

* Διατρέχουν συχνά μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν βία, κακοποίηση και εκμετάλλευση.

Και αυτό συμβαίνει γιατί οι άνθρωποι με αναπηρίες συχνά αντιμετωπίζονται ως άνθρωποι "χωρίς φύλο" και όταν πρόκειται για γυναίκες με αναπηρία, που ζουν σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, η διάκριση τότε είναι σαφώς διπλή. Οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία βρίσκονται συχνά σε κοινωνική απομόνωση λόγω στάσεων, προκαταλήψεων και στερεοτύπων μιας απάνθρωπης κοινωνίας.

Η ελληνική κοινωνία, η τοπική αυτοδιοίκηση και η πολιτεία έχουν χρέος να φροντίσουν για την προσβασιμότητα, την ισότιμη συμμετοχή στην εξυπηρέτηση, τα δικαιώματα και την εργασία των ΑμεΑ. Θυμίζουμε ότι πρόσβαση των ΑμεΑ σε δημόσια κτήρια έχουν μόνο σε ελάχιστα μέρη στους δήμους. Η ομαλή διαβίωση των ατόμων με αναπηρίες στις πόλεις, στους κοινόχρηστους χώρους πρέπει να εξασφαλίζει την ασφάλεια και αυτονομία τους.

Γυναίκες με αναπηρία και βία

Σύμφωνα με έρευνες στην Ευρώπη, την Αυστραλία, και τις ΗΠΑ, διαπιστώνεται ότι περισσότερο από το 1/2 του αριθμού των γυναικών με αναπηρία έχουν υποστεί σωματική κακοποίηση, σε σύγκριση με το 1/3 των γυναικών που δεν έχουν αναπηρία.

Οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία διατρέχουν συχνά μεγαλύτερο κίνδυνο βλάβης ή κακοποίησης, παραμέλησης ή αμελούς μεταχείρισης και εκμετάλλευσης.

Συχνά είναι θύματα σεξουαλικής κακοποίησης και βιώνουν την κοινωνική περιθωριοποίηση από τους άνδρες.

Επίσης, πολύ συχνά πέφτουν θύματα βίας από ένα μέλος της οικογένειας ή από το ίδιο το άτομο που τις φροντίζει και σπανίως προβαίνουν σε καταγγελία, λόγω της εξάρτησης που έχουν από τον φροντιστή τους και λόγω της μη οικονομικής τους ανεξαρτησίας.

Σύμφωνα δε με τις ίδιες έρευνες, οι γυναίκες ΑμεΑ που διαβιούν σε κλειστές ιδρυματικές δομές, φέρονται να είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στη βία και τη σεξουαλική κακοποίηση. Οι γυναίκες με αναπηρία είναι «αόρατες» στα ΜΜΕ.

Γυναίκες με αναπηρία και υγεία

Σύμφωνα πάλι με την έρευνα, ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών ΑμεΑ δεν παρακολουθείται από γιατρούς και δεν πραγματοποιούν προληπτικές εξετάσεις.

Οι λόγοι που επιβάλλουν κάτι τέτοιο έχουν να κάνουν με τη δυσκολία στη μετακίνηση, τη δυσκολία στην πρόσβαση σε νοσοκομεία και ιατρεία, το μικρό εισόδημα και τη μη κάλυψη των εξόδων από τα ασφαλιστικά ταμεία, το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, την έλλειψη αυτονομίας, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας να κάνουν τις δικές τους επιλογές. Αποτέλεσμα, η γενικότερη επιδείνωση της υγείας τους.

Σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, μάλιστα, σύμφωνα με καταγγελίες του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι πραγματοποιείται αναγκαστική στείρωση σε πολλά άτομα (περισσότερο γυναίκες, κορίτσια) με νοητικές ή ψυχοκοινωνικές αναπηρίες (είτε χωρίς τη συγκατάθεσή τους, είτε επειδή δεν τους εξηγείται αναλυτικά ο σκοπός της ιατρικής πράξης), με το πρόσχημα της καλύτερης ζωής του ατόμου.

Γυναίκες με αναπηρία και φτώχεια

Ενώ το ποσοστό των ανθρώπων με αναπηρία που ζουν στα όρια της φτώχειας παρουσιάζεται ιδιαιτέρως υψηλό, σε ό,τι αφορά τις γυναίκες με αναπηρία ο κίνδυνος αυξάνεται ανησυχητικά.

Ο κοινωνικός, δηλαδή, αποκλεισμός των ατόμων με αναπηρία, μια διαδικασία κατά την οποία τα άτομα αυτά εξωθούνται στο περιθώριο της κοινωνίας και εμποδίζεται η πλήρης συμμετοχή τους σ' αυτήν, μέσω της κακής πρόσβασης στην εκπαίδευση, στην απασχόληση και το εισόδημα, φαίνεται, σύμφωνα με εκτεταμένες επιστημονικές έρευνες, να αφορά περισσότερο τις γυναίκες ΑμεΑ.

Ο λόγος που δυσχεραίνει την αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άνδρες ΑμεΑ οφείλεται κυρίως στην περιορισμένη πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας.

Αποδεικνύεται ότι δεν έχουν ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην εκπαίδευση, δεν αποκτούν επαγγελματική κατάρτιση και εμπειρία και ως εκ τούτου υφίστανται διακρίσεις στον τομέα της απασχόλησης, γεγονός που συμβάλλει σε κοινωνικό αποκλεισμό, χαμηλή αυτοεκτίμηση και μεγαλύτερη οικονομική εξάρτηση από την οικογένεια.

Σε περιόδους δε οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε σήμερα, οι γυναίκες ΑμεΑ είναι πιο ευάλωτες στη φτώχεια και την εξαθλίωση.

Γυναίκες με αναπηρία και μη εναρμόνιση ιδιωτικής και επαγγελματικής ζωής

Παρατηρείται, εξαιτίας των στερεοτύπων, έλλειψη αποδοχής της μητρότητας των γυναικών με αναπηρία, ενώ για αυτές που αποκτούν παιδιά, η ανατροφή καταλήγει να είναι δύσκολο έργο.

Η πολιτεία, μην έχοντας καταφέρει να παρέχει υπηρεσίες υποστήριξης της οικογένειας, περιορίζει τις δυνατότητες των γυναικών με αναπηρία, αλλά και των μητέρων παιδιών με αναπηρία, να συνδυάσουν τη μητρότητα με την επαγγελματική σταδιοδρομία.

Οι μητέρες κυρίως παιδιών με αναπηρία, σύνδρομο Dawn, αυτισμό, βαριά και πολλαπλή αναπηρία, ψυχική αναπηρία κ.λπ. αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητες δυσκολίες, προκειμένου να ανταποκριθούν στους πολλαπλούς ρόλους, χωρίς την υποστήριξη της πολιτείας.

Εμείς οραματιζόμαστε μια κοινωνία χωρίς βαρβαρότητα και αποκλεισμούς των ανθρώπων με αναπηρία. Μια κοινωνία που να διαμορφώνει συνειδήσεις, συμπεριφορές ότι η ζωή οποιουδήποτε ανθρώπου είναι αξία κι όχι απαξία!

Εμείς, προτείνουμε για τα Aτομα με Αναπηρία να υποστηριχθούν με:

- Ενίσχυση των ειδικών σχολικών μονάδων, για παροχή ειδικής εκπαίδευσης, στελεχωμένα με εξειδικευμένο προσωπικό. Ουσιαστική προσπάθεια για ενσωμάτωση μαθητών και μαθητριών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε σχολεία γενικής εκπαίδευσης.

- Πλήρες δημόσιο δίκτυο πρώιμης και έγκαιρης διάγνωσης της αναπηρίας.

-Δωρεάν παροχή όλων των απαραίτητων θεραπειών, φαρμάκων, βοηθημάτων κ.λπ., με κατάργηση για τους αναπήρους/ρες κάθε καταβολής εισφορών στους κλάδους υγείας.

- Ενοποίηση όλων των επιδομάτων αναπηρίας σε ένα και μετατροπή του σε ειδική κοινωνική σύνταξη (με κατάλληλη αναβάθμιση).

- Εφαρμογή του Ν. 2643/98, ο οποίος σήμερα καταστρατηγείται, για την πρόσληψη ατόμων με αναπηρία στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.

- Πρόβλεψη προσβασιμότητας αναπήρων σε όλες τις νέες οικοδομές και υποχρέωση προσαρμογής των υπαρχόντων κτηρίων.

- Δωρεάν χρήση όλων των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς από τους ανάπηρους/ρες και παροχή δωρεάν εισιτηρίων σε θέατρα, κινηματογράφους, πολιτιστικές εκδηλώσεις κ.λπ.

Σημείωση:

Η Helen Κeller (Έλεν Άνταμς Κέλερ) (27 Ιουνίου 1880 - 1 Ιουνίου 1968) ήταν Αμερικανίδα συγγραφέας, λέκτορας και ακτιβίστρια. Σε ηλικία 19 μηνών οι γονείς της αντιλήφθηκαν ότι ήταν κωφή και τυφλή και την πήγαν στο Ινστιτούτο Τυφλών της Βοστώνης, όπου την ανέλαβε η παιδαγωγός Άννα Σάλιβαν. Η περίπτωσή της διαδόθηκε παγκοσμίως λόγω ενός θεατρικού έργου, το οποίο ήταν βασισμένο στην αυτοβιογραφία της, που αναπαριστούσε τις προσπάθειες της Σάλιβαν να αναπτύξει έναν κώδικα επικοινωνίας μαζί της με την παντελή έλλειψη ομιλίας. Τελικά, έμαθε τη νοηματική γλώσσα και το 1888 γύρισε στη Βοστώνη, όπου θεωρήθηκε παιδί θαύμα.

Έμαθε γερμανικά, ελληνικά και λατινικά. Ήταν το πρώτο άτομο με κώφωση και τύφλωση που αποφοίτησε από πανεπιστήμιο το 1914. Συνέχισε τη μελέτη ξένων συγγραφέων και φιλοσόφων, ενώ υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγική συγγραφέας. Έκανε ταξίδια στην Ευρώπη, όπου γνωρίστηκε με τον Μπέρναρντ Σο. Στη Σκωτία ανακηρύχτηκε επίτιμη διδάκτορας. Είχε δηλώσει ανοιχτά την αντίθεσή της στον πόλεμο. Επίσης, υπήρξε υπέρμαχος του δικαιώματος της γυναικείας ψήφου, των εργατικών δικαιωμάτων και του σοσιαλισμού, καθώς και άλλων προοδευτικών κινημάτων.

Πέθανε το 1968. Κυριότερα έργα της είναι: "Το ημερολόγιο της Έλεν Κέλερ", "Η ιστορία της ζωής μου", "Απαισιοδοξία", "Η θρησκεία μου", "Ειρηνικό βραδινό".