Παρασκευή 28 Μαρτίου 2025

Περιθωριοποίηση παιδιών με αναπηρία: Η εκπαίδευση είναι το «κλειδί» της συμπερίληψης - «Ας μην είμαστε όλοι ίδιοι»

Συντετριμμένο είναι το πανελλήνιο με την τραγική είδηση ότι ένας 18χρονος έβαλε τέλος στη ζωή του, το πρωί της 25ης Μαρτίου, στη Νέα Αγχίαλο Μαγνησίας.

Πληροφορίες από το περιβάλλον της οικογένειας του παιδιού αναφέρουν ότι ο νεαρός βρισκόταν στο φάσμα του αυτισμού. Οι συμμαθητές του φέρεται να τον είχαν απομονώσει, δεν τον προσκαλούσαν στις κοινές τους δραστηριότητες και τον είχαν στον περιθώριο.

Το πρωί της 25ης Μαρτίου, οι γονείς του 18χρονου τον εντόπισαν νεκρό μέσα στο σπίτι τους, αδυνατώντας να πιστέψουν τη σκληρή πραγματικότητα, την οποία έβλεπαν με τα μάτια τους.

Όπως εξήγησε στα Μακεδονικά Νέα, η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια του Κέντρου Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης του ΑΠΘ και πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 1ου Ε.Ε.Ε.ΕΚ. Θεσσαλονίκης, Άλτα Πανέρα, μέσα από έναν μεγάλο αριθμό ερευνών προκύπτει ότι τα άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού έχουν υψηλότερες πιθανότητες και να σκεφτούν και να αποπειραθούν και να οδηγηθούν στην αυτοκτονία, συγκριτικά με άλλους.

«Το 80% των ατόμων στο φάσμα του αυτισμού θα έχουν και κάποιο επιπλέον πρόβλημα ψυχικής υγείας, τη στιγμή που στον γενικό πληθυσμό το ποσοστό αυτό είναι 20%-25%. Τα άτομα αυτά έχουν μία δύσκολη καθημερινή ζωή και επιπλέον έχουν και τη μη κοινωνική αποδοχή, η οποία έρχεται και πολλαπλασιάζει το άγχος, το στρες, την κατάθλιψη, οτιδήποτε άλλο μπορεί να έχουν», πρόσθεσε η ειδικός.

«Ναι στη συμπερίληψη, αλλά ποιοι είναι οι όροι;»

Ο όρος της συμπερίληψης, πλέον χρησιμοποιείται συχνά στο καθημερινό λεξιλόγιο όλων, ωστόσο αυτό από μόνο του δεν φτάνει.

Σύμφωνα με την κ. Πανέρα, η μεγάλη εικόνα του προβλήματος που αφορά στην περιθωριοποίηση των ανθρώπων με αναπηρία -είτε είναι παιδιά είτε ενήλικες- επικεντρώνεται στην εκπαίδευση και στην υγεία και στις περαιτέρω ουσιαστικές παρεμβάσεις που χρειάζεται να γίνουν σε αυτούς τους τομείς, προκειμένου να υπάρξει άμεση υποστήριξη αυτών των ατόμων.

«Πώς υποστηρίζεται ένας μαθητής που είναι στο φάσμα του αυτισμού; Είναι έτοιμο το γενικό σχολείο να υποστηρίξει σε όλα τα επίπεδα αυτούς τους μαθητές; Ναι στη συμπερίληψη, αλλά ποιοι είναι οι όροι; Υπάρχουν μόνιμοι ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί στα σχολεία για να ξέρουν τις συγκεκριμένες ανάγκες αυτών των παιδιών;», διερωτήθηκε.

Στη συνέχεια υποστήριξε ότι «η ευρύτερη εικόνα είναι μία εικόνα αποκλεισμού. Υπάρχει έλλειψη προσβασιμότητας, δεν υπάρχουν προσαρμοσμένοι τρόποι μάθησης και αντίληψης συμπεριφοράς για να βοηθηθούν τα άτομα με αναπηρία. Ζητάμε από μία οικογένεια να συμπεριλάβει κάποιον, κάτι που δεν έχει μάθει ο ίδιος. Το βίωμα μίας οικογένειας με παιδί με αναπηρία είναι ένα βίωμα μεγάλης μοναξιάς. Υπάρχουν γονείς που δεν καλούν τα παιδιά με αναπηρίες ή με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες στα πάρτυ, στις εξόδους. Δεν θα πούμε το παιδί τι θα κάνει. Θα πούμε πού ζει αυτό το παιδί».

Το χάσμα στην καθημερινότητα

Η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια του ΚΕ.ΣΥ.Ψ.Υ. του ΑΠΘ επισημαίνει ότι μπορεί οι δράσεις ευαισθητοποίησης που οργανώνονται στα σχολεία να στοχεύουν στη συμπερίληψη, στην εξάλειψη της κοινωνικής απομόνωσης και στην αποδοχή, ωστόσο είναι σημαντικό το γεγονός ότι στην καθημερινότητα τα πράγματα είναι διαφορετικά.

«Υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα για τα παιδιά με αναπηρία, αλλά και για όλη τους την οικογένεια. Όταν μία ολόκληρη κοινωνία είναι στη βάση της ανταγωνιστική και εστιασμένη σε μία ατομική αντίληψη του πώς ωφελούμαστε, είναι πολύ δύσκολο το να βγούμε από τον εαυτό μας και να σκεφτούμε τον συνάνθρωπό μας που έχει και άλλα χαρακτηριστικά», είπε.
«Να αναζητήσουμε τον κοινό τόπο, να μη δημιουργήσουμε μία ιδέα οφειλής»

Μπορεί να είναι δύσκολο να μικρύνει αυτό το χάσμα, όμως αυτό δεν είναι ακατόρθωτο. Το σημαντικό, σύμφωνα πάντα με την κ. Πανέρα, είναι «να θέλουμε να βρούμε τον κοινό τόπο».

«Δεν εξυπηρετεί να πούμε ενοχικά σε ένα παιδί ότι οφείλεις να κάνεις παρέα με το άλλο παιδί που έχει τη δυσκολία του. Θέλουμε να βρούμε τον κοινό τόπο. Το παιδί με αυτισμό παίζει μπάλα; Τότε ας παίξουμε μπάλα μαζί του και ας μην κάνουμε μία κουβέντα που πιθανόν να μην μπορεί να υποστηρίξει. Το παιδί με την κινητική αναπηρία ξέρει να τραγουδάει; Ξέρει να παίζει ένα επιτραπέζιο; Να αναζητήσουμε τον κοινό τόπο παρακάμπτοντας την αναπηρία, όχι βάζοντάς την κεντρική, ούτε δημιουργώντας μία ιδέα οφειλής. Αυτό δεν θα λειτουργήσει», πρόσθεσε.

Η ενσυναίσθηση, η ευαισθησία και ο εγωκεντρισμός

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι υπάρχουν ορισμένοι γονείς που διαπαιδαγωγούν τα παιδιά τους, έτσι ώστε να «βάζουν» το δικό τους μπλόκο στην περιθωριοποίηση των ατόμων με αναπηρία, τα οποία συχνά μπορεί να είναι οι φίλοι τους, οι συμμαθητές τους, οι συγγενείς τους.

«Σε αυτήν περίπτωση έχουμε ουσιαστική αποδοχή του άλλου ανθρώπου. Οι γονείς αυτοί καταλαβαίνουν ότι όταν συζητάμε για παιδιά με αναπηρία, πρώτα συζητάμε για παιδιά. Βρίσκουν έναν τρόπο να εστιάσουν σε αυτά τα οποία μας ενώνουν, έχουμε κοινά, μοιάζουμε. Δεν δημιουργούν μία συνθήκη ανεπάρκειας. Είναι και θέμα ενσυναίσθησης και ευαισθησίας. Το να μπορείς, δηλαδή, να προβλέψεις τι θα δυσκολέψει τον άλλον άνθρωπο και να το βάλεις στο πλάι. Αυτό θέλει μία υπέρβαση, να μην είναι τόσο εγωκεντρικός ο άλλος και στη δική του επιθυμία. Ας μην είμαστε όλοι ίδιοι», τόνισε η ειδικός.

Κλείνοντας, η κ. Πανέρα ξεκαθαρίζει πως είναι πολλά τα οφέλη για τα παιδιά τα οποία συμμετέχουν σε δραστηριότητες, με παιδιά με αναπηρία. Βέβαια, είναι αρκετοί οι γονείς που το φοβούνται αυτό και δυστυχώς καταγράφονται περιστατικά όπου ορισμένοι προσπαθούν να απομακρύνουν από σχολεία παιδιά με ιδιαιτερότητες.

Μπορεί, όπως λέει η ίδια, σαν κοινωνία να είμαστε σε καλύτερο επίπεδο απ’ ότι πριν από μία δεκαετία, ωστόσο αναφέρει ότι παρατηρούνται αρκετά και σημαντικά προβλήματα στον τομέα της Ειδικής Αγωγής, τα οποία χρήζουν άμεσης επίλυσης, έτσι ώστε επιτέλους κανένα παιδί με αναπηρία να μην βρίσκεται στο περιθώριο.

Γαβριήλ Χατζηνόπουλος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου