Βιβλιοκριτική: Μαθηματική Εκπαίδευση για την Προσχολική και Πρώτη Σχολική Ηλικία

Τι σημαίνει μαθαίνω Μαθηματικά σε παιδιά του νηπιαγωγείου; Τι μπορούν και τι πρέπει να μάθουν τα παιδιά αυτής της ηλικίας ; Πώς μπορώ να διδάξω τις βασικές έννοιες των Μαθηματικών; Ποιες δραστηριότητες μπορώ να οργανώσω στην τάξη; Ποιο υλικό μπορώ να χρησιμοποιήσω και πώς πρέπει να δουλεύουν τα παιδιά; Γιατί πρέπει να αρχίζει η επαφή των παιδιών με τα μαθηματικά από τόσο νωρίς; 

Αυτά είναι μερικά από τα ζητήματα που πραγματεύεται το βιβλίο στο πρώτο μέρος του, δίνοντας την ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς να καταλάβουν τι, γιατί και με ποιον τρόπο πρέπει να κάνουν στο νηπιαγωγείο, αλλά και στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, όσο αφορά τα Μαθηματικά. 

Με σαφή και απόλυτα επιστημονικό τρόπο παρουσιάζεται η νέα αντίληψη για τη διδασκαλία των Μαθηματικών και αναλύονται οι λανθασμένες αντιλήψεις και πρακτικές που συναντιούνται ακόμα στα ελληνικά σχολεία. 

Στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου παρουσιάζονται συγκεκριμένες διδακτικές προτάσεις για τους βασικούς άξονες ενός προγράμματος σπουδών για τα Μαθηματικά (έννοιες χώρου και γεωμετρικές έννοιες, κανονικότητες και πρότυπα, συμβολισμός και σημειωτική δραστηριότητα, εισαγωγή στη μέτρηση, αριθμοί και πράξεις, στατιστική και πιθανότητες). Σε κάθε άξονα πραγματοποιείται διεξοδική ανάλυση για τη σημασία του, γίνεται ανάπτυξη των βασικών εννοιών και του διδακτικού περιεχομένου, παρουσιάζονται γενικά στοιχεία για τον τρόπο ανάπτυξης των εννοιών και στο τέλος παρουσιάζεται ένας μεγάλος αριθμός συγκεκριμένων προτάσεων/δραστηριοτήτων. 

Ιδιαίτερα βοηθητική είναι η αναλυτική παρουσίαση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων που μπορεί πολύ εύκολα να οργανώσει ο εκπαιδευτικός για την τάξη του. Σε κάθε δραστηριότητα δεν γίνεται απλώς παρουσίαση του τρόπου διεξαγωγής της και του απαιτούμενο υλικού , αλλά δίνονται παράλληλα και στοιχεία σχετικά με τις μαθηματικές ιδέες που αναπτύσσονται, έτσι ώστε ο εκπαιδευτικός να ξέρει όχι μόνο το τι κάνει , αλλά και το το πώς το κάνει , γιατί το κάνει και ποιος είναι ο στόχος του. 

Το πιο δυνατό ίσως στοιχείο του βιβλίου είναι ότι συνδυάζει αρμονικά θεωρία και πράξη. Δεν αναλώνεται σε αναλύσεις και περιγραφές σχετικά με την εξέλιξη και το περιεχόμενο των μαθηματικών εννοιών, ούτε σχετικά με τη φύση της παιδικής ηλικίας και τις βασικές αρχές της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αλλά παρέχει στον εκπαιδευτικό ακριβώς τα στοιχεία που χρειάζεται. Αναλύει με περιεκτικό, σαφή και επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο το περιεχόμενο των μαθηματικών εννοιών (πχ τι σημαίνει οπτικοποίηση), την σημασία τους στην καθημερινή ζωή, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσουν τα παιδιά κάθε έννοια (πώς την προσεγγίζουν και την κατανοούν σε κάθε ηλικία). 

Πρόκειται για ένα βιβλίο απαιραίτητο για κάθε εκπαιδευτικό της σύγχρονης εποχής που επιδιώκει να «διδάξει» Μαθηματικά σε παιδιά μικρής ηλικίας (προσχολικής και πρώτης σχολικής). 

Απόσπασμα από το βιβλίο (σελ. 25-26)

Ο εκπαιδευτικός φέρνει στην τάξη ένα κύβο κι εξηγεί στα παιδιά ότι ο κ. Κύβος χρειάζεται ένα κουστούμι, εξηγώντας ότι το ρούχο αυτό πρέπει να τον καλύπτει όλο. Τα παιδιά μοιράζονται χαρτιά της αρεσκείας τους για το κουστούμι του κ. Κύβου και αναζητούν τρόπους για την κατασκευή. Αποτυπώνουν τις έδρες και στη συνέχεια τις κόβουν και τις «φορούν» πάνω στον κύβο συνδέοντάς τις με σελοτέιπ. Όταν βγάζουν το «κουστούμι» έχουν στα χέρια τους ένα ανάπτυγμα του κύβου για το οποίο μπορούν να συζητήσουν συγκρίνοντας τα «σχέδια». Η συήτηση μπορεί και αναπτύξει και άλλα θέματα όπως «ποιο μας φαίνεται καλύτερο», ή «ποιο είναι το πιο εύκολο να θυμόμαστε ή πιο εύκολο να το ξαναφτιάξουμε αν θέλουμε» κ.α

Το ενδιαφέρον συμπέρασμα από αυτό το παράδειγμα είναι ότι ο/η εκπαιδευτικός πρότεινε ένα κατανοητό αλλά πλούσιο έργο. Δεν χρεια΄στηκε να εξηγήσει οτιδήποτε άλλο εκτός από τι έπρεπε να κάνουν τα παιδιά και τους άφησε ελεύθερους να δράσουν. Στη συνέχεια συζήτησε μαζί τους τα αποτελέσματα της δράσης τους που οδήγησε σε συγκρίσεις και σημαντικές μαθηματικές ιδέες, χωρίς να είναι απαραίτητη η αναφορά σε σχετική ορορλογία. Οι μαθητές όμως ήρθαν σε επαφή με την ιδέα του αναπτύγματος κύβου που τα ίδια με την δράση τους δημιούργησαν, πάνω στην οποία δεν είναι απαραίτητη άλλη επέκταση καθώς η έννοια αυτή θα αναπτυχθεί περισσότερο στη συνέχεια της εκπαίδευσής τους. 

Μαθηματική Εκπαίδευση για την Προσχολική και Πρώτη Σχολική Ηλικία

Μαριάννα Τζεκάκη

Εκδόσεις Ζυγός

2011

Από το οπισθόφυλλο:

Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα χρήσιμο βοήθημα για τον/την εκπαιδευτικό του νηπιαγωγείου και των πρώτων τάξεων του δημοτικού που επιδιώκει να κάνει πιο ενδιαφέρουσα και αποτελεσματική τη διδασκαλία των Μαθηματικών στην τάξη του/της. 

Παρουσιάζει αρχικά και σε γενικά γραμμές τις νέες αντιλήψεις για τη διδασκαλία των Μαθηματικών και τις αλλαγές που συνεπάγονται στη σχολική τάξη. Στη συνέχεια στους άξονες του προγραμματος των Μαθηματικών (χώρος και γεωμετρία, κανονικότητες και συμβολισμός, μετρήσεις, αριθμοί και πράξεις, ανάλυση δεδομένων και πιθανότητες) παραθέτει στόχους, επιδιωκόμενα αποτελέσματα, διδακτικές προτάσει και σημαντικά ερευνητικά ευρήματα. Τέλος, πλαισιώνει όλα τα προηγούμενα με μεγάλο αριθμό χαρακτηριστικών δραστηριοτήτων με σύντομη περιγραφή και ανάλυση για άμεση εφαρμογή στην τάξη. 

Η Μαριάννα Τζεκάκη είναι Καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με αντικείμενο τη διδασκαλία και μάθηση μαθηματικών εννοιών ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες. Έχει πολυετή ερευνητική δραστηριότητα σε θέματα διδασκαλίας των Μαθηματικών, διδασκαλίας και εφαρμογής μαθηματικών δραστηριοτήτων και ανάλυσης διδακτικών φαινομένων στην τάξη των Μαθηματικών. Έχει σημαντικό αριθμό δημοσιεύσεων σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων κι είναι επίσης συγγραφέας του βιβλίου «Μικρά παιδιά, μεγάλα μαθηματικά νοήματα».

Ιωάννα Αγγέλου

Ειδικός Παιδαγωγός