Όλα τα παιδιά έχουν το δικαίωμα σε ασφαλή και ποιοτική εκπαίδευση χωρίς να υποστούν διακρίσεις με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους
«Ακόμη και στις περιπτώσεις που δέχονται πειράγματα από συμμαθητές τους, η απάντηση συνήθως είναι “μην τους δίνετε σημασία”»
Της Ελένης Κωνσταντίνου
Ένα σημαντικό ζήτημα, το οποίο θα πρέπει να απασχολήσει όλους, και ειδικότερα τους αρμόδιους φορείς, είναι το φαινόμενο του εκφοβισμού και οι διακρίσεις με βάση το φύλο, την ταυτότητα ή και την έκφραση φύλου και τον σεξουαλικό προσανατολισμό στην εκπαίδευση. Είναι ευθύνη της πολιτείας και ειδικότερα της εκπαιδευτικής ηγεσίας, αλλά και των εκπαιδευτικών, των γονιών -και όλων των ενηλίκων- να διασφαλίσουμε ότι όλα τα παιδιά έχουν πρόσβαση σε ασφαλή και συμπεριληπτικά περιβάλλοντα μάθησης που προωθούν την υγεία και είναι απαλλαγμένα από τη βία, τον εκφοβισμό και τις διακρίσεις.
Η ομοφοβία στα σχολεία είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα με σοβαρές διαστάσεις. Το εκπαιδευτικό σύστημα από την άλλη δεν φαίνεται να είναι εξοικειωμένο με τις σύγχρονες αντιλήψεις στα θέματα του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας του φύλου. Αυτή η έλλειψη εξειδικευμένης πληροφόρησης συντείνει στην εδραίωση στρεβλών απόψεων και προκαταλήψεων και στη δημιουργία, τροφοδότηση και αναπαραγωγή, με συγκεκαλυμμένο ή απροκάλυπτο τρόπο, ενός ομοφοβικού κλίματος που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την έλλειψη ανεκτικότητας, ενώ την ίδια ώρα ομοφοβικά περιστατικά, αντί να τυγχάνουν χειρισμού, αντιμετωπίζονται με αμηχανία και διάθεση αποσιώπησης.
Ενδεικτικό το γεγονός ότι πρόσφατα η πλειοψηφία των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της ΠΟΕΔ απέρριψε την εισήγηση της Προοδευτικής Κίνησης Δασκάλων και Νηπιαγωγών για συμμετοχή της Οργάνωσης στο 8ο Φεστιβάλ Περηφάνειας Κύπρου, που θα πραγματοποιηθεί στις 25/9/2022, με κύριο σύνθημα την «Ισότητα στο Γάμο». Η πρόταση της Προοδευτικής εξασφάλισε μόνο τις 5 θετικές ψήφους (από τις 25) των εκπροσώπων της Προοδευτικής στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΟΕΔ.
Η απόφαση αυτή της ΠΟΕΔ βέβαια δεν προκάλεσε ιδιαίτερη έκπληξη, όπως μας αναφέρθηκε, αφού πρόκειται για ένα από τα πιο συντηρητικά κομμάτια της κοινωνίας.
Να σημειώσουμε ότι στη χώρα μας από το 2012 έχει αρχίσει η εκστρατεία παρέμβασης «Ασπίδα κατά της ομοφοβίας στην εκπαίδευση», όμως η ΠΟΕΔ ποτέ δεν είχε έρθει σε συνεργασία μαζί της. Σύμφωνα με όσα ανάφερε ο αντιπρόεδρος της Accept στη «Χαραυγή», η στάση της ΠΟΕΔ δεν είναι κάτι άγνωστο για τους ίδιους, είναι ωστόσο απογοητευτικό, ενώ και το αίτημά τους να συναντηθούν με την ΠΟΕΔ δεν έχει γίνει ποτέ αποδεκτό.
Αν και υπάρχουν πρωτόκολλα για τα θέματα αυτά, όπως μας ανέφερε ο αντιπρόεδρος της ομάδας Accept , αυτά εφαρμόζονται μόνο στα χαρτιά και από τα 300 σχολεία μόνο 30 το εφαρμόζουν. Επίσης, η επιμόρφωση των δασκάλων δεν είναι υποχρεωτική, με αποτέλεσμα να συμμετέχουν στις επιμορφώσεις μόνο αυτοί που ούτως ή αλλιώς ενδιαφέρονται γι’ αυτά, σε αντίθεση με τη Μέση Εκπαίδευση όπου οι επιμορφώσεις είναι υποχρεωτικές. Ωστόσο το θέμα που πραγματικά προβληματίζει είναι πως η συντριπτική πλειοψηφία των δασκάλων δεν επιθυμεί να συζητά καν γι’ αυτά τα θέματα, σημειώνοντας ότι παιδιά που μπορεί να είναι πιο ανδροπρεπή ή θηλυπρεπή δεν προστατεύονται επαρκώς. Ακόμη και στις περιπτώσεις που δέχονται πειράγματα από συμμαθητές τους η απάντηση συνήθως είναι «μην τους δίνετε σημασία».
Αυτό καταδεικνύεται και από τη μοναδική έρευνα που έγινε στη χώρα μας για το θέμα αυτό, πως ο στιγματισμός που συνοδεύει την ομοφυλοφιλία είναι ιδιαίτερα έντονος στις αντιλήψεις και τις στάσεις των εκπαιδευτικών, σε σημείο που να προτιμούν να μην αναφέρουν αυτές τις λέξεις. Εκτός όμως από τους μαθητές, πρόβλημα αντιμετωπίζουν και οι ΛΟΑΤΚΙ εκπαιδευτικοί, οι οποίοι έχουν να αντιμετωπίσουν το δίλημμα αν θα εκφράζουν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό στο χώρο εργασίας.
Εκτενώς για το θέμα της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, χωρίς εκφοβισμό και διακρίσεις με βάση το φύλο, την ταυτότητα ή/και έκφραση φύλου και τον σεξουαλικό προσανατολισμό, ασχολήθηκε η καθηγήτρια του ΑΠΘ, Δήμητρα Κογκίδου, η οποία τονίζει, μεταξύ άλλων, πως όλα τα παιδιά και οι νέοι/ες έχουν το δικαίωμα σε ασφαλή και ποιοτική εκπαίδευση, χωρίς να υποστούν διακρίσεις ή/και βία με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα/έκφραση φύλου και τα χαρακτηριστικά του φύλου τους (SOGIESC βία).
«Όλα τα δεδομένα δείχνουν ότι το δικαίωμα αυτό δεν έχει διασφαλιστεί. Η SOGIESC βία είναι μια μορφή έμφυλης βίας και διεθνώς καταγράφεται ότι πολλά περισσότερα παιδιά και οι νέοι/ες αναφέρουν ότι ήταν θύματα από όσα αυτοπροσδιορίζονται ως ΛΟΑΤΚΙ+. Η SOGIESC βία έχει σοβαρές επιπτώσεις στα παιδιά / νέους ανθρώπους, καθώς έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ακαδημαϊκή επίδοση, στη σωματική – ψυχική υγεία και στη συναισθηματική ευεξία κυρίως των θυμάτων, αλλά είναι, επίσης, επιζήμια για όλα τα εμπλεκόμενα άτομα και το εκπαιδευτικό περιβάλλον».
Την τελευταία δεκαετία, σημειώνει η κα Κογκίδου, στα περισσότερα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης σημειώθηκε αξιοσημείωτη πρόοδος στην αναγνώριση και αντιμετώπιση της SOGIESC βίας στην εκπαίδευση. Βέβαια, η SOGIESC βία σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα δεν παύει να είναι παγκόσμιο, συχνό και ανησυχητικό φαινόμενο και έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην υγιή ανάπτυξη.
«Μπορεί να συμβεί τόσο εντός όσο και εκτός των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, σε τάξεις αλλά και σε λιγότερο εποπτευόμενα περιβάλλοντα, όπως διάδρομοι, τουαλέτες, παιδικές χαρές, αυλές, αποδυτήρια, στο δρόμο για το σχολείο, στο διαδίκτυο. Τα σχολεία συμπεριλαμβάνονται στους πιο ομοφοβικούς/τρανφοβικούς κοινωνικούς χώρους».
Το 45% των Κυπρίων βίωσε διακρίσεις στο σχολείο
Σύμφωνα με την έρευνα για τις διακρίσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο του Ειδικού Ευρωβαρόμετρου 437, οι διακρίσεις με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου θεωρούνται η δεύτερη και τρίτη πιο διαδεδομένη μορφή διακρίσεων στην ΕΕ.
Στην τελευταία έκθεση του FRA, «European Union Agency for Fundamental Rights (2020). A long way to go for LGBTI equality», το 53% των ερωτηθέντων ατόμων ηλικίας 15 έως 17 ετών υπέστησαν διακρίσεις σε κάποιον τομέα, ενώ το 45% βίωσε διακρίσεις στο σχολείο.
Βέβαια τα δεδομένα διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κρατών-μελών. Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά την Κύπρο 41% των ερωτηθέντων (18-24 ετών) έκρυβε στο σχολείο το γεγονός ότι ήταν ΛΟΑΤΚΙ, ενώ το ποσοστό αυτό για τους υφιστάμενους μαθητές (15-17 ετών) φτάνει το 47%. Επίσης για τους Κύπριους μαθητές/τριες το 45% αναφέρει ότι υπήρξε κάποιο άτομο εντός του σχολείου που τους στήριξε και τους προστατεύει για τα δικαιώματά τους ως ΛΟΑΤΚΙ. Το 30% αναφέρει πως στα σχολεία γίνεται αναφορά για θέματα ΛΟΑΤΚΙ με θετικό τρόπο ή έστω ισορροπημένο.
Το ενθαρρυντικό είναι ότι αποτυπώνεται πρόοδος, καθώς το υποστηρικτικό περιβάλλον για ΛΟΑΤΚΙ παιδιά και νέους/ες στην εκπαίδευση γίνεται με την πάροδο του χρόνου όλο και πιο ασφαλές και υποστηρικτικό, καθώς τα νεότερα ΛΟΑΤΚΙ άτομα βίωσαν συχνότερα θετική υποστήριξη και προστασία κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους από ό,τι μεγαλύτερα.
Άπιαστος φαντάζει ο στόχος για ποιοτική εκπαίδευση, καλή υγεία και ευημερία για τους νέους
Στην έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης, σε συνεργασία με την Unesco Safe at school (2018), επισημαίνεται ότι ο εκπαιδευτικός τομέας πρέπει να διασφαλίσει ότι όλα τα παιδιά θα έχουν πρόσβαση σε ασφαλή, μη βίαια και συμπεριληπτικά περιβάλλοντα μάθησης που θα παρέχουν προστασία και στήριξη σε εκπαιδευόμενους/ες που υφίστανται SOGIESC βία.
Όλα τα δεδομένα δείχνουν ότι το δικαίωμα αυτό δεν έχει διασφαλιστεί, ότι η SOGIESC βία έχει σοβαρές επιπτώσεις στα παιδιά / νέους ανθρώπους, καθώς έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ακαδημαϊκή επίδοση, στη σωματική – ψυχική υγεία και στη συναισθηματική ευεξία κυρίως των θυμάτων, αλλά είναι, επίσης, επιζήμια για όλα τα εμπλεκόμενα άτομα και το εκπαιδευτικό περιβάλλον, έχει ευρύτερο κοινωνικό και οικονομικό κόστος και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Την τελευταία δεκαετία οι τομείς της εκπαίδευσης στα περισσότερα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης άρχισαν ή συνέχισαν πιο εντατικά να ασχολούνται με την αντιμετώπιση της SOGIESC βίας, καθώς είναι απαραίτητη για την επίτευξη των στόχων για ποιοτική εκπαίδευση, καλή υγεία και ευημερία για τους νέους/ες στην Ατζέντα 2030.
Η UNESCO αναγνωρίζει ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να επιτύχει τον 4ο στόχο της Βιώσιμης Ανάπτυξης -δηλαδή να διασφαλίσει την ελεύθερη, ισότιμη και ποιοτική εκπαίδευση και να προωθήσει τις ευκαιρίες διά βίου μάθησης για όλους/ες- εάν οι μαθητές/τριες υφίστανται διακρίσεις ή βιώνουν βία λόγω του πραγματικού ή υποτιθέμενου σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου, αλλά ούτε και τους άλλους σχετικούς στόχους (τον 5ο για την ισότητα των φύλων και τον 3ο για την καλή υγεία και ευεξία).
Επίσης, το Συμβούλιο της Ευρώπης, στις συστάσεις του για την αντιμετώπιση των διακρίσεων με βάση το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου στη Στρατηγική για τα Δικαιώματα των Παιδιών 2016-2021, επισημαίνει τη σημασία της ενδυνάμωσης του ρόλου της εκπαίδευσης στην πρόληψη συγκεκριμένων μορφών βίας, συμπεριλαμβανομένου του ομοφοβικού και τρανσφοβικού εκφοβισμού στα σχολεία.
Πηγή: διάλογος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου