«Η πρώτη λέξη», είναι ο τίτλος του τελευταίου μυθιστορήματος του Βασίλη Αλεξάκη, από τις εκδόσεις Εξάντας, που παρουσίασε ο ίδιος ο συγγραφέας σήμερα σε φιλική συνάντηση με τους δημοσιογράφους, αφηγούμενος γλαφυρά τις περιπέτειες της γέννησης του βιβλίου, τη βαθιά ανάγκη του για το γράψιμο, αλλά και τα άγχη που φυτρώνουν ξαφνικά μέσα στη νύχτα και φεύγουν με ένα παραμύθι.
Το βιβλίο, που ήταν υποψήφιο στη Γαλλία για τα λογοτεχνικά βραβεία Goncourt και Renaudot, είναι μια στοχαστική περιπλάνηση στην έννοια της γλώσσας αλλά και της απώλειας, του πένθους, που βιώνεται ελεγειακά χωρίς εξάρσεις, σε μια αέναη συνομιλία με τους αγαπημένους, που έφυγαν κι όμως δεν μας εγκαταλείπουν ποτέ.
Όπως οι άνθρωποι, έτσι και οι γλώσσες ζουν και πεθαίνουν, τις λησμονούμε, βουβαίνονται κι αυτές. Αίφνης, στην Αυστραλία, ορισμένοι Αβορίγινες σβήνουν μια λέξη από το λεξιλόγιό τους, κάθε φορά που πεθαίνει ένας αρχηγός τους, γράφει ο Αλεξάκης, που δύσκολα θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ανήκει κάπου. Γεννήθηκε στην Ελλάδα το 1943, ζει στη Γαλλία και υπακούοντας στην περιέργειά του και την ταξιδιάρικη φύση του, έχει επισκεφθεί, μαθαίνοντας παράλληλα και τη γλώσσα, πολλές χώρες. Η μεγάλη περιπέτεια των λέξεων, που είναι και η κατ' εξοχήν αγωνία κάθε συγγραφέα, υπάρχει και στο βιβλίο του «Μητρική Γλώσσα» (1995), που κέρδισε το γαλλικό λογοτεχνικό βραβείο Medicis, ενώ το «μ.Χ.» (2007) κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας.
Ποιος ξέρει, αλήθεια, πώς να ήταν η πρώτη λέξη που είπε ο άνθρωπος και γιατί ειπώθηκε... Από φόβο, από έρωτα, πάθος για την εξουσία, για νανούρισμα ή μήπως ήταν η αρχή ενός παραμυθιού;
Η γλώσσα, ή μάλλον οι γλώσσες, είναι το πανταχού παρόν θέμα στα βιβλία του Αλεξάκη, εγκαθιδρύοντας δεσμούς μεταξύ καταγωγής, ανθρώπων και λέξεων. Ο ίδιος, γράφοντας το βιβλίο του «Ξένες Λέξεις» (2002), έμαθε να μιλάει σάνγκο τη γλώσσα της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας. Για την «Πρώτη Λέξη», όπου η αφηγήτρια αποφασίζει να ανακαλύψει την πρώτη λέξη, ώστε να απαντήσει στο ερώτημα που βασάνιζε τον αδελφό της Μιλτιάδη, πριν πεθάνει, ο συγγραφέας συζήτησε με καμιά 50αριά πανεπιστημιακούς καθηγητές, ερευνητές, νευροψυχιάτρους, γλωσσολόγους, στη Γαλλία, τη Ρουμανία, την Αργεντινή και την Τουρκία, που μοιράστηκαν γενναιόδωρα μαζί του τις γνώσεις τους. Διακριτική, πλην αποφασιστικής σημασίας, η φιγούρα της κωφής Όντρεϊ στο βιβλίο του, καθώς, όπως λέει ο ίδιος ο συγγραφέας, «οι παλαιοντολόγοι θεωρούν ότι οι χειρονομίες ως γλώσσα προηγήθηκαν των λέξεων και η νοηματική, διαφορετική σε κάθε χώρα, ήταν η πρώτη γλώσσα του ανθρώπου».
Σήμερα, μιλιούνται περίπου 6.000 γλώσσες στον κόσμο, οι 350 από αυτές από 20 άτομα και οι 80 από 10 ανθρώπους, σύμφωνα με στοιχεία της ΟΥΝΕΣΚΟ.
«Τη μητρική γλώσσα δεν τη δίνει η μάνα, αλλά η γειτονιά», ισχυρίζεται ο συγγραφέας και οι επιστήμονες το δέχονται, ωστόσο το βιβλίο δεν εξαντλείται σε δοκιμιακή γραφή, είναι μάλλον ιστορίες μέσα στην Ιστορία της Γλώσσας. Μύθος και έρευνα ήταν τα δύο εργαλεία του Αλεξάκη και η πλοκή του μυθιστορήματος, σε παιγνιώδες ύφος, εξελίσσεται ως ένας νοσταλγικός περίπατος γνωριμίας με ανθρώπους, γλώσσες και λέξεις. Ανάλαφρες σουρεαλιστικές στιγμές διανθίζουν το κείμενο, προσδίδοντάς του μελαγχολική ποιητικότητα που δένει με την ιστορία της απώλειας ενός αγαπημένου αδελφού.
«Ο συγγραφέας θέτει μάλλον, παρά απαντάει σε ερωτήματα», διευκρινίζει ο Αλεξάκης, που διαλέγει ως πιο πολύτιμη λέξη τη 'φαντασία', ενώ για την πρώτη λέξη, αποφαίνεται ότι θα πρέπει να ήταν «ο ...επίλογος μιας πολύ μακράς σιωπής»!
Ελένη Μπουκαούρη
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
«Ο συγγραφέας θέτει μάλλον, παρά απαντάει σε ερωτήματα», διευκρινίζει ο Αλεξάκης, που διαλέγει ως πιο πολύτιμη λέξη τη 'φαντασία', ενώ για την πρώτη λέξη, αποφαίνεται ότι θα πρέπει να ήταν «ο ...επίλογος μιας πολύ μακράς σιωπής»!
Ελένη Μπουκαούρη
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου