Την περασμένη εβδομάδα συμμετείχα σε εκδήλωση της Goldman Sachs με θέμα «Συμπερίληψη στην Εργασία – Αγκαλιάζοντας τη Νευροδιαφορετικότητα». Εδωσαν το «παρών» 950 σύνεδροι. Τρεις ειδικοί –στη δυσλεξία, στη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και στον αυτισμό– μας ανέλυσαν τις ιδιαιτερότητες του κάθε νευρότυπου.
Ανέδειξαν τα ξεχωριστά ταλέντα και τις μοναδικές ικανότητες, οι οποίες πηγάζουν αφενός από τον διαφορετικό τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου, αφετέρου από την ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία και ανθεκτικότητα αυτών των ανθρώπων. Μια ανθεκτικότητα απότοκο της ακαδημαϊκής τους υποτίμησης. Της αίσθησής τους ότι «δεν χωρούν», «δεν ανήκουν» σε ένα σχολείο που εμμένει αποκλειστικά στις δυσκολίες τους. Που τους χαρακτηρίζει καθημερινά «χαζούς» ή και «τεμπέληδες». Μιας κοινωνίας που τους περιθωριοποιεί όταν δεν τους στοχοποιεί.
Η Κέιτ Γκριγκς –δυσλεκτική η ίδια και μητέρα νευροδιαφορετικών παιδιών, ιδρύτρια της ΜΚΟ Made by Dyslexia– περιέγραψε ένα εκπαιδευτικό σύστημα προσανατολισμένο στη γραφή και την ανάγνωση. Που εμποδίζει, επισκιάζει τις αληθινές ικανότητες των μαθητών με δυσλεξία. «Οσα αξιολογούνται και εκτιμώνται σε ένα σχολείο είναι ακριβώς εκείνα στα οποία τα άτομα με δυσλεξία δυσκολεύονται», τόνισε. Και όμως, η ζωή μετά την αποφοίτηση εξελίσσεται εντελώς διαφορετικά.
Περίπου ένας στους τρεις επιχειρηματίες είναι δυσλεκτικός. Η δημιουργικότητα, η σύνθετη, πρωτότυπη επίλυση προβλημάτων και η ισχυρή επικοινωνιακή ικανότητα που προκύπτει από τη δυσλεξία σε κάνουν εξαιρετικό στο να οραματίζεσαι και να δημιουργείς πρωτοποριακές επιχειρήσεις. Στο να επαναπροσδιορίζεις ολόκληρους κλάδους.
Η δημιουργικότητα, η σύνθετη, πρωτότυπη επίλυση προβλημάτων και η ισχυρή επικοινωνιακή ικανότητα που προκύπτει από τη δυσλεξία σε κάνουν εξαιρετικό στο να οραματίζεσαι.
Παρόμοια πορεία συναντάμε στους «πάσχοντες» –η λέξη σε εισαγωγικά– από ∆ΕΠΥ. Ο Αλεξ Πάρτριτζ, Βρετανός επιχειρηματίας, δημιουργός της UNILAD και ιδρυτής του podcast ADHD Chatter, διαγνώστηκε με ΔΕΠΥ ως ενήλικος. Στα σχολικά του χρόνια τον υποτιμούσαν, τον αποκαλούσαν «αλλόκοτο». Κρυβόταν στα διαλείμματα στη βιβλιοθήκη για να αποφεύγει τις λοιδορίες των συμμαθητών του. Αυτή η οδυνηρότατη εμπειρία τον γαλβάνισε. Του δίδαξε πώς να λύνει σύνθετα προβλήματα. Εγινε το επιχειρηματικό του καύσιμο.
Ο ίδιος διηγείται: «Η αίσθηση ότι είμαστε παρίες μάς ωθεί στο να αλλάζουμε τον εαυτό μας. Να προσποιούμαστε κάποιον άλλον για να ταιριάζουμε, για να προστατευόμαστε από την απόρριψη. Αντιμετωπίζοντας ένα τόσο δύσκολο πρόβλημα, αποκτούμε την ικανότητα να εντοπίζουμε λύσεις, κατ’ επέκταση να διακρίνουμε ευκαιρίες. Τι άλλο χρειάζεσαι για να διαπρέψεις ως επιχειρηματίας;». Από νωρίς απέδειξε και αξιοποίησε ο Πάρτριτζ αυτή του την ικανότητα. Πριν ακόμη δημιουργηθούν οι σημερινές ψηφιακές εφαρμογές delivery, είχε στήσει στο πανεπιστήμιο μια υπηρεσία νυχτερινής παράδοσης πίτσας μέσω Facebook!
Η συζήτηση για τη νευροδιαφορετικότητα δεν περιορίζεται στη δυσλεξία και στη ΔΕΠΥ. Ο καθηγητής Σερ Σάιμον Μπάρον-Κόεν, διευθυντής του Autism Research Centre στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, διεθνώς γνωστός για την έρευνά του γύρω από τον αυτισμό και τη γνωστική ποικιλομορφία, θέτει ένα θεμελιώδες ερώτημα. «Υπάρχουν άραγε μόνο δύο τύποι μυαλού, το “κανονικό” και το “μη κανονικό”;».
Ο αυτισμός, όπως εξηγεί, είναι ταυτόχρονα αναπηρία και διαφορά. Αναπηρία στις κοινωνικές σχέσεις, στην επικοινωνία και στην προσαρμογή σε απρόσμενες αλλαγές. Διαφορά –θετική, δημιουργική– σε δεξιότητες που συχνά αποτελούν τη δύναμη, τη βάση της τεχνολογικής καινοτομίας: στην εξαιρετική προσοχή, στη φωτογραφική μνήμη, στην έντονη ικανότητα αναγνώρισης προτύπων (pattern recognition) και στη συστηματική σκέψη (systemizing).
«Οταν επιβεβαιώσεις το μοτίβο, αρχίζεις να πειραματίζεσαι με αυτό. Εκεί γεννιούνται η εφεύρεση και η καινοτομία», τονίζει. Δεν είναι τυχαίο ότι ο αυτισμός είναι από τις κινητήριες δυνάμεις της Silicon Valley και της ανθρώπινης καινοτομίας…». Ο Μπάρον-Κόεν καταλήγει σε ένα αδυσώπητο ερώτημα: «Πώς αντιμετωπίζουμε τους αυτιστικούς ανθρώπους; Πώς τους ευχαριστούμε για όσα μας προσφέρουν; Πώς τους δείχνουμε ότι τους εκτιμούμε; Πώς τους συμπεριλαμβάνουμε στην κοινωνία μας;».
Η κατάσταση σταδιακά αλλάζει, βελτιώνεται. Μεγάλες επιχειρήσεις διεθνώς στρέφουν το βλέμμα τους στους νευροδιαφορετικούς εργαζομένους. Αναγνωρίζουν τα ιδιαίτερα ταλέντα τους ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Αντιλαμβάνονται ότι οι δεξιότητές τους παράγουν οικονομική αξία. Η νευροδιαφορετικότητα προσλαμβάνεται πλέον όχι σαν εμπόδιο αλλά ως προϋπόθεση καινοτομίας. Γίνεται περισσότερο από χρήσιμη. Απαραίτητη.
Στο επίκεντρο της μεταστροφής βρίσκεται η τεχνητή νοημοσύνη. Η ΑΙ λειτουργεί καταλυτικά. Ως εργαλείο ενδυνάμωσης, εφόσον εξισορροπεί και παρακάμπτει τα στάδια στα οποία οι νευροδιαφορετικοί συναντούν εμπόδια. Διευκολύνει τη γραφή και την ανάγνωση. Ενισχύει την οργάνωση, στηρίζει τις εκτελεστικές λειτουργίες, επιτρέπει στους ανθρώπους αυτούς να δημιουργούν και να παρέχουν εκεί όπου πραγματικά υπερέχουν. Η τεχνολογική εξέλιξη επιταχύνει τη συμπερίληψη.
Υποστηρίζοντας τη συμπερίληψη, με συγκινητικά λόγια για την ηθική και την κοινωνική μας υποχρέωση, δεν βοηθάμε όσο η αγορά! Τα νούμερα είναι αυτά που θα μας οδηγήσουν να δούμε την ανθρώπινη ποικιλομορφία με θετικό τρόπο. Η αγορά έχει πράγματι ανάγκη και από δυσλεκτικούς και από ΔΕΠΥ και από αυτιστικούς. Το χρήμα κινεί ανέκαθεν τον κόσμο.
Με πρωτοπόρο την οικονομία, η κοινωνία θα συμπεριλάβει επιτέλους τους νευροδιαφορετικούς ανθρώπους στην παιδεία και στην καθημερινότητα. Οχι επειδή το οφείλει, αλλά επειδή η οικονομία, το μέλλον το απαιτούν. Ας γίνει έστω έτσι!
Ναταλί Μοσχού, πρόεδρος της ΜΚΟ Life is for All.
Πηγή: Η Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου