Τα παιδιά και οι έφηβοι βρίσκονται σε μια κρίσιμη φάση κοινωνικοσυναισθηματικής ανάπτυξης, ο εγκέφαλός τους, δε, υφίσταται σημαντικές αλλαγές, γεγονός που τα καθιστά πιο ευάλωτα στις επιπτώσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η εκτεταμένη χρήση των οποίων έχει γίνει πιεστική τα τελευταία χρόνια.
Παιδιά και έφηβοι δεν μπορούν να σταματήσουν το scrolling, και αυτό βλάπτει την υγεία τους. Σύμφωνα με το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC), από το 2010, ο μέσος χρόνος που αφιερώνουν οι ανήλικοι μεταξύ 9 και 15 ετών σε οθόνες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει υπερδιπλασιαστεί, σε περίπου τρεις ώρες την ημέρα, ενώ πάνω από το 80% των νέων στην Ευρώπη χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε καθημερινή βάση.
Ακόμη, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 2022, περισσότεροι από ένας στους 10 εφήβους (11%) εμφάνισαν σημάδια προβληματικής και εθιστικής συμπεριφοράς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένης της δυσκολίας να ελέγξουν τη χρήση τους και της εμπειρίας αρνητικών συνεπειών. Μάλιστα, τα κορίτσια ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα προβληματικής χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε σχέση με τα αγόρια (13% έναντι 9%).
«Ολοι γνωρίζουν ότι είναι εθιστικό», δήλωσε στο Politico η Χάνα Κουζμιτόβιτς, πολωνή μαθήτρια λυκείου, η οποία συνεργάστηκε με την πολωνική προεδρία της ΕΕ για αυτό το ζήτημα. «Γνωρίζω τους κινδύνους και τα οφέλη», είπε, αλλά «εξακολουθώ να τα χρησιμοποιώ».
Με την παρότρυνση ειδικών δημόσιας υγείας, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εξετάζουν νέους τρόπους για να κρατήσουν τους νέους μακριά από τα κινητά τους, μέσω πολιτικών επαλήθευσης ηλικίας, εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού, ακόμη και απαγορεύσεων.
Κάθε κράτος έχει την ελευθερία να θέτει τους δικούς του περιορισμούς. Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, για παράδειγμα, ζητά πλήρη απαγόρευση της πρόσβασης σε άτομα κάτω των 15 ετών στη χώρα του, ενώ η Δανία, η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ολλανδία και άλλες χώρες έχουν συσπειρωθεί γύρω από νέους περιορισμούς.
Στο μεταξύ, οι εταιρείες τεχνολογίας εφαρμόζουν μέτρα όπως περιορισμούς περιεχομένου ανά ηλικία, απενεργοποίηση ορισμένων λειτουργιών και των δικών τους λειτουργιών απορρήτου. Κάποιοι, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι αυτά τα μέτρα δεν είναι αρκετά και ο σωστός τρόπος για να προχωρήσουμε δεν έχει βρεθεί ακόμα.
Μετακυλώντας την ευθύνη
Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι όλα κακά και μπορούν να προσφέρουν οφέλη στους νέους. «Ορισμένα είδη τεχνολογίας [ήταν] στην πραγματικότητα αρκετά καλά για τη δημιουργία φιλικών σχέσεων», δήλωσε η Τζέσικα Πιοτρόφσκι, πρόεδρος της Σχολής Ερευνας Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο του Αμστερνταμ και σύμβουλος του YouTube για την προστασία των ανηλίκων, αναφερόμενη σε διάφορες μελέτες.
Ωστόσο, αυξανόμενα στοιχεία συνδέουν τη χρήση των social media από τους εφήβους με μειωμένη ευεξία, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης και των διαταραχών ύπνου, μαζί με υψηλότερα επίπεδα χρήσης ουσιών, δεδομένα που δεν μπορούν πλέον να αγνοηθούν.
«Πρέπει να υπάρξει ρύθμιση» και «κάποια μορφή αναγνώρισης από τις εταιρείες τεχνολογίας ότι βλάπτουν τους εφήβους και τα παιδιά, και ότι κάτι πρέπει να γίνει γι’ αυτό», δήλωσε στο Politico η Κάντρι Σούβα, διευθύντρια της Mental Health Europe. Πιστεύει επίσης ότι είναι σημαντικό να υπάρχει διάλογος με τις εταιρείες τεχνολογίας. «Αλλά αν δεν υπάρχει αυτορρύθμιση ή οι όροι ρύθμισης δεν είναι αρκετά σαφείς, τότε πρέπει να μπουν κανόνες», τόνισε.
Πολλά σκάνδαλα τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει ότι οι εταιρείες τεχνολογίας δεν υιοθετούν πάντα μια προσέγγιση που δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια των ανήλικων χρηστών τους. Το 2021, η πρώην υπάλληλος του Meta (τότε Facebook) Φράνσις Χάουγκεν διέρρευσε εσωτερικά έγγραφα τα οποία αποκάλυψαν ότι η εταιρεία γνώριζε τη βλάβη που προκαλείται στην ψυχική υγεία των εφήβων, αλλά έκανε ελάχιστα για να τη σταματήσει.
Οι ειδικοί υγείας υποστηρίζουν ότι τα υπάρχοντα ρυθμιστικά εργαλεία δεν επαρκούν. Ζητούν περισσότερη δράση από τις εταιρείες τεχνολογίας, οι οποίες, όπως λένε, σχεδιάζουν τις πλατφόρμες τους έτσι ώστε να είναι εθιστικές.
Ο Τίο Κόμπερνολε, νευροψυχίατρος και πρώην καθηγητής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Αμστερνταμ, ο οποίος υποστηρίζει την απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε παιδιά, δήλωσε ότι η ρύθμιση πρέπει να επικεντρωθεί στις εταιρείες. Διαφορετικά «είναι σαν να καταπολεμάς ένα ναρκωτικό χωρίς να κάνεις τίποτε για τους παραγωγούς του», είπε.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως επίσης ο τζόγος, ο καπνός και το αλκοόλ, «εξαρτώνται από την άρνηση των βλαβών», δήλωσε ο Μαρκ Πέτικριου, καθηγητής Δημόσιας Υγείας στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου. Δεν διαφέρει από κανένα άλλο είδος εθισμού, πρόσθεσε.
Οι υπουργοί Υγείας ενέκριναν τον Ιούνιο τα συμπεράσματα στο Συμβούλιο της ΕΕ, καλώντας τα κράτη-μέλη να εξετάσουν προληπτικές πολιτικές για τη ρύθμιση της πρόσβασης των νέων στις ψηφιακές τεχνολογίες. Αυτές περιλαμβάνουν ζώνες χωρίς οθόνη και ψηφιακά όρια εντός των σχολείων, και προτρέπουν τους σχεδιαστές ψηφιακών πλατφορμών να «αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη».
Νόμος-ορόσημο;
Ενα από τα πιο σημαντικά νομοθετήματα για τις διαδικτυακές πλατφόρμες είναι ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA) της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο οποίος καλεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να θεσπίσουν «κατάλληλα και αναλογικά μέτρα για να διασφαλίσουν υψηλό επίπεδο απορρήτου, ασφάλειας και προστασίας των ανηλίκων».
Στο μεταξύ, το Facebook και το Instagram του Meta, καθώς και το TikTok, ερευνώνται για παραβιάσεις των κανόνων της DSA για τους ανηλίκους.
Δεδομένου ότι ο νόμος-ορόσημο έδωσε μόνο αόριστες αρμοδιότητες στις πλατφόρμες, η εκτελεστική επιτροπή της ΕΕ συνέταξε ένα σύνολο εξαιρετικά αμφιλεγόμενων κατευθυντήριων γραμμών για να περιορίσει το τι πρέπει να κάνουν οι πλατφόρμες, γράφει το Politico.
Σε αυτές περιλαμβάνονται η μη χρήση των συνηθειών περιήγησης των ανηλίκων σε προτεινόμενο περιεχόμενο, η απενεργοποίηση των λειτουργιών «streaks» και «read receipts» στις εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων, η προεπιλογή ρυθμίσεων απορρήτου και ασφάλειας στις ρυθμίσεις και η εξέταση της απενεργοποίησης ορισμένων λειτουργιών, όπως η πρόσβαση στην κάμερα.
Οι οδηγίες δεν είναι δεσμευτικές και αν οι ανήλικοι πουν ψέματα για την ηλικία τους ή οι γονείς τους παρακάμπτουν τους ελέγχους, δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα. Αυτό έχει μετατοπίσει τη συζήτηση στο πώς οι πλατφόρμες θα μπορούν να επαληθεύουν την ηλικία των χρηστών.
Διαμάχη για τους ελέγχους ηλικίας
Σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων της Ευρώπης, τα παιδιά κάτω των 13 ετών δεν μπορούν να συναινέσουν στην επεξεργασία των δεδομένων τους για διαδικτυακές υπηρεσίες. Πλατφόρμες όπως το TikTok και το Instagram αναφέρουν ότι μόνο παιδιά άνω των 13 ετών μπορούν να συμμετάσχουν στους όρους παροχής υπηρεσιών τους, αλλά οι ρυθμιστικές αρχές έχουν συνειδητοποιήσει ότι το απλό τσεκάρισμα ενός κουτιού δεν λειτουργεί.
Εως και το 94% των παιδιών στη Δανία έχουν λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προτού κλείσουν τα 13 τους χρόνια, σύμφωνα με έκθεση του τοπικού μη κερδοσκοπικού οργανισμού Børns Vilkår, την οποία επικαλείται μια μελέτη που ανατέθηκε από την κυβέρνηση.
Η συζήτηση έχει μετατοπιστεί στην επιβολή μέτρων για τον έλεγχο της ηλικίας των χρηστών, ώστε να διασφαλιστεί ότι οποιαδήποτε άλλα μέτρα θα είναι αποτελεσματικά. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτό είναι ευθύνη της πλατφόρμας, αλλά φορείς εκμετάλλευσης όπως το Meta και το TikTok υποστηρίζουν ότι υπεύθυνες για τα μέτρα επαλήθευσης της ηλικίας θα πρέπει να είναι η Google και η Apple, οι οποίες αναπτύσσουν λειτουργικά συστήματα συσκευών.
Η διευθύντρια δημόσιας πολιτικής, προϊόντων και δημιουργίας εσόδων της Meta, Ελεν Τσαρλς, δήλωσε ότι η νέα νομοθεσία θα πρέπει να στοχεύει στην επαλήθευση ηλικίας και στη γονική έγκριση σε επίπεδο λειτουργικού συστήματος και καταστήματος εφαρμογών. Αυτό «θα είναι πιο εύκολο για τους γονείς» με έναν «τρόπο προστασίας της ιδιωτικής ζωής», είπε.
Αλλά η Google και η Apple δεν πιστεύουν ότι πρέπει να εξαρτάται μόνο από αυτές, σημειώνει το Politico. «Πιστεύουμε ότι είναι κοινή ευθύνη… Δεν υπάρχει μόνο μία λύση: αυτή η μία εταιρεία να λύσει το πρόβλημα για όλους», δήλωσε ο Βίνεϊ Γκόελ, διευθυντής διασφάλισης ηλικίας στην Google. «Οι προγραμματιστές γνωρίζουν καλύτερα από όλους τι είναι δυνητικά επικίνδυνο».
Η συζήτηση για την απαγόρευση
Ωστόσο, αμφιβολίες για το κατά πόσο θα ήταν αποτελεσματική μια απαγόρευση διατυπώνονται ακόμη και από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της αυστηρής δράσης και τους ίδιους τους έφηβους.
«Η καλά εφαρμοσμένη επαλήθευση ηλικίας, τα γονικά εργαλεία και τα προγράμματα ψηφιακής παιδείας», για παράδειγμα, θα μπορούσαν να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα από τις απαγορεύσεις, δήλωσε η διευθύντρια ασφάλειας υγείας του ΠΟΥ, Νατάσα Ατζοπάρντι-Μούσκατ.
Αλλοι, ανάμεσά τους και η πολωνή μαθήτρια Χάνα Κουζμιτόβιτς, ανησυχούν ότι υπάρχουν πάντα τρόποι για να παρακάμπτονται οι απαγορεύσεις και οι περιορισμοί, καθιστώντας τα όλα αυτά αναποτελεσματικά.
Στο μεταξύ, οι υπουργοί υγείας πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να υποστηρίξουν μια πλήρη απαγόρευση. «Πώς επιβάλλεται αυτό;», αναρωτήθηκε ο υπουργός Υγείας της Κύπρου, Μιχαήλ Δαμιανός. Αφού το «μεγαλύτερο ζήτημα» είναι να διασφαλιστεί ότι οι πολιτικές λειτουργούν πράγματι στην πράξη.
Η απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης «είναι πραγματικά ένα βήμα προς το άγνωστο. Μια τέτοια πολιτική δεν υποστηρίζεται από στοιχεία», δήλωσε ο υπουργός Υγείας της Μάλτας, Τζο Ετιέν Αμπέλα, «Από την άλλη πλευρά, όμως, γνωρίζουμε ότι υπάρχει πρόβλημα. Μήπως η έλλειψη στοιχείων μάς παραλύει και μας παγώνει και δεν κάνουμε τίποτε γι’ αυτό;».
Πηγή: Protagon.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου